Мошинсозӣ: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
No edit summary |
дақиқсозӣ, сарчашмаҳо |
||
Сатри 1:
'''Мошинсозӣ''' — маҷмӯи соҳаҳои саноати вазнин, ки барои [[хоҷагии халқ]] мошин, таҷҳизот, [[дастгоҳ]], асбоб, ашёи маданию маишӣ ва инчунин ба мақсадҳои мудофиавӣ яроқу аслиҳа истеҳсол менамояд.
Мошинсозӣ асоси моддии аз техника мусаллаҳшавии тамоми хоҷагии халқ ба шумор меравад. Ҳосилнокии меҳнати ҷамъиятӣ, прогресси техникӣ, некӯаҳволии моддии халқ ва иқтидори мудофиавии мамлакат ба дараҷаи тараққиёти мошинсозӣ вобаста аст.
хаҷми маҳсулоти саноати Мошинсозӣ ва коркарди металл соли 1972 нисбат ба 1913 1040 ва нисбат ба 1940 35,1 маротиба афзуд. Соли 1972 маҳсулоти саноати Мошинсозӣ ва коркарди металл дар СССР У ҳиссаи ҳаҷми умумии маҳсулоти саноатиро ташкил мекард. Дар ибтидои соли 1973 хоҷагии халқи СССР дорои 4,08 млн дастгоҳҳои металлбуррӣ, 948 ҳазор мошинҳои пресс (мангана), даҳҳо ҳазор комбайн кони ангишту маъданканӣ, боркунӣ, конвейерҳо, электровозу, 119,2 ҳазор экскаватор, 33,7 ҳазор скрепер, 117,5 ҳазор булдозер, 135,7 ҳазор крани ҳаракаткунанда ва ғ. буд. Дар хоҷагии қишлоқ. 2,11 млн трактор, 656 ҳазор комбайни ғалладарав, 1,23 млн мошини боркаш (ба ғайр аз ташкилотҳои байниколхозии ба хоҷагии қишлоқ алоқанадошта), 1,22 млн тухмипошакҳо ва садҳо ҳазор дигар мошин ва воситаҳои техникӣ буд. СССР аз рӯи ҳаҷми маҳсулоти саноати Мошинсозӣ ва коркарди металл дар Европа ҷои якум ва дар дунё ҷои дуюмро ишғол мекунад (1976). То Револютсияи Октябр дар ҳудуди Тоҷикистон Мошинсозӣ набуд. Якумин заводи Мошинсозӣ—артели «Афзолҳои фулузин серистеъмол» (ҳоло заводи «Мошинҳои тиҷоратӣ») соли 1925 дар ш. Хуҷанд сохта шуд, ки барои корхонаҳои умумӣ ва савдо таҷҳизоти технологӣ, инчунин асбоби рӯзгор мебаровард. Дуюмин заводи Мошинсозӣ заводи арматурии ба номи Орҷоникидзе мебошад, ки бо қарори КМ ПК Тоҷикистон соли 1930 дар ш. Душанбе сохта ба кор андохта шуд. Заводи Орҷоникидзе барои корхонаҳои нефт, газ ва химия қубурҳои чӯянӣ ва пӯлодӣ, дег, двигател ва дигар маҳсулоти қимматбаҳо истеҳсол мекунад, ки қариб ба 40 давлати хориҷӣ бароварда мешавад. Соҳаи Мошинсозии республика ҳоло бештар аз 20 корхонаҳои саноатиро дарбар мегирад. Корхонаҳои Мошинсозӣ ва коркарди металли республика зиёда аз 13 соҳа буда, 9,6%-и тамоми маҳсулоти саноатии республикаро медиҳад.▼
== Гурӯҳҳои мошинсозӣ ==
Соҳаҳои асосии саноати Мошинсозӣ республика: мошинҳо барои корхонаҳои саноати сабуку бофандагӣ, мошинҳои хоҷагии қишлоқ, истеҳсоли мошинҳои нефту газ, электротехника (трансформатор, кабел ва приборҳо), истеҳсоли мошинҳои соҳаи савдо ва хӯроки умумӣ, маҳсулоти серистеъмол (яхдонҳои хонагӣ, ашёҳои армуғонӣ) ва ғ. Дар Тоҷикистон дастгоҳҳои технологӣ барои саноати сабук, мошинҳои хоҷагии қишлоқ барои обёрии заминҳои нав, агрегатҳои гидравликии комбайнӣ ғалладарави «Колос», «Нива», трансформатор, кабелҳои электрӣ, плита ва дегҳои гуногун барои корхонаҳои хӯроки умумӣ, яхдон (Помир-2, Помир-4, Помир-5, Помир-6) ва ғ. қариб 20 хели маҳсулоти саноати Мошинсозӣ истеҳсол мешавад (1977).▼
Мошинсози ба се гурух чудо мешавад:
* мехнатноки;
* металноки;
* илмноки.
Ин се гурух дар навбати худ ба зергуруххои зерини сохави таксим мешаванд:
* мошинсозии вазнин;
* мошинсозии умуми;
* мошинсозии миёна;
* мошинсозии дакик;
* истеҳсоли маҳсулоти филизӣ;
* таъмири мошин ва таҷҳизот.
== Таърих ==
Мошинсозӣ ҳамчун соҳаи саноат дар асри 18 ба вуҷуд омада, аввал дар Британияи Кабир. Аврупои Ғарбӣ ва баъдтар дар ИMA инкишоф ёфт. Дар Россия нахустин заводҳои Мошинсозӣ дар асри 18 сохта шуда, то Револютсияи Октябр суст тараққӣ карда буд. Дар Россияи тореволюционӣ миқдори ками автомобилу дастгоҳҳои оҳанбуррӣ истеҳсол шуда, мошинҳои ресмолресӣ, асбобҳо, афзорҳо ва дигар мошинҳоро аз хориҷа меоварданд. Дар солҳои Ҳокимияти Советӣ саноати Мошинсозӣ хеле тараққӣ кард.
=== Мошинсозӣ дар Шӯравӣ ===
Дар СССР мошинсозӣ саноати мошинсозии энергетикӣ, электротехника, дастгоҳ ва асбобу анҷомсозӣ, приборсозӣ, тракторсозӣ, саноати истеҳсоли мошинҳои хоҷагии қишлоқ ва ғайраро низ дар бар мегирифт. Ҳаҷми маҳсулоти истеҳсолии мошинсозӣ аз ҷиҳати арзиши фонди истеҳсолии асосӣ ва шумораи коргарон дар СССР дар байни дигар саноатҳо ҷои якумро мегирифт.
Сиёсати индустронии социалист, тараққиёти ҳаматарафаи инкишофёбанда талаботро ба мошин ва таҷҳизот афзун гардонид. Маҳз Мошинсозӣ дар панҷсолаҳои нахустин ва баъдиҷангӣ зуд тараққӣ кард. Мас., агар дар панҷсолаи 1-ум (1929—32) ҳаҷми маҳсулоти умумии саноати СССР 19,2 % афзуда бошад, пас дар ин солҳо ҳаҷми маҳсулоти саноати Мошинсозӣ ва коркарди металл 41,3 %; дар панҷсолаи дуюм (1933—37) таносубан 17,1 % ва 23,1 %, дар 3 соли пешазҷангии ва панҷосолаи 3-юм (1938—40) 13,2 ва 20,7 % афзуд, ҳаҷми маҳсулоти саноати мошинсозӣ ва коркарди металл соли 1972 нисбат ба 1913 1040 ва нисбат ба 1940 35,1 маротиба афзуд. Соли 1972 маҳсулоти саноати мошинсозӣ ва коркарди металл дар СССР У ҳиссаи ҳаҷми умумии маҳсулоти саноатиро ташкил мекард. Дар ибтидои соли 1973 хоҷагии халқи СССР дорои 4,08 млн дастгоҳҳои металлбуррӣ, 948 ҳазор мошинҳои пресс (мангана), даҳҳо ҳазор комбайн кони ангишту маъданканӣ, боркунӣ, конвейерҳо, электровозу, 119,2 ҳазор экскаватор, 33,7 ҳазор скрепер, 117,5 ҳазор булдозер, 135,7 ҳазор крани ҳаракаткунанда ва ғ. буд. Дар хоҷагии қишлоқ. 2,11 млн трактор, 656 ҳазор комбайни ғалладарав, 1,23 млн мошини боркаш (ба ғайр аз ташкилотҳои байниколхозии ба хоҷагии қишлоқ алоқанадошта), 1,22 млн тухмипошакҳо ва садҳо ҳазор дигар мошин ва воситаҳои техникӣ буд. СССР аз рӯи ҳаҷми маҳсулоти саноати мМошинсозӣ ва коркарди металл дар Аврупо ҷои якум ва дар дунё ҷои дуюмро ишғол мекард (1976).
== Мошинсозӣ дар Тоҷикистон ==
▲
=== Соҳаҳои асосии саноати мошинсозӣ дар Тоҷикистон ===
▲
3аводҳои «Гидроагрегат Тоҷикистон»-и Душанбе ва «Мошинҳои хоҷагии қишлоқи Ленинобод» (pайони Нов) ва филиали он дар посёлкаи Маҳрами pайони Конибодом, заводҳои калонтарини Мошинсозии соҳаи хоҷагии қишлоқи республика ба шумор мераванд.
Заводи
Дар Тоҷикистон 4 заводи электротехникӣ (заводҳои трансформаторсозии Қӯрғонтеппа, кабелсозии Душанбе, «Асбобҳои равшанндиҳандаи Исфара» (посёлкаи «КИМ»), «Асбобҳои пастшиддати Адрасмон») мавҷуданд, ки трансформаторҳои баландшиддат, пастшиддат, кабел, симҳои гуногуни телефону телеграф, электрӣ, лампочкаҳои электрии гуногун ва ғ. истеҳсол мекунад.
3аводи «Асбобу дастгоҳҳои сохтмон»-и Регар бо маҳсулоти худ ба сабукгардонидани технологияи кори сохтмони республика ёрӣ карда, инчунин барои заводи мошинҳои пахтачинии
3аводҳои арматурии ба номи Орҷоникидзе, «Аппаратҳои газ»-и Ленинобод заводҳои калонтарини Осиёи Миёна буда, барои тамоми республикаҳои Осиёи Миёна таҷҳизоти газ истеҳсол мекунанд. Саноати Мошинсозии республика асосан дар шаҳрҳои Душанбе (50 %). Ленинобод, Конибодом, Кӯлоб, Қӯрғонтеппа ва ғ. ҷойгир шудааст.
Дар Тоҷикистон бештар аз 15 заводи таъмири мошинҳои хоҷагии қишлоқ мавҷуд буда онҳо қариб ҳамаи намудҳои мошинҳои хоҷагии қишлоқро таъмир карда, ба колхозу совхозҳо ёрии амалӣ мерасонанд. Дар Душанбе заводи махсусгардонидашудаи «Таъмири экскаватор» кор мекунад, ки дорои таҷҳизоти технологии нав, цехҳои рехтагарии пӯлоду чӯян мебошад. Соҳаи Мошинсозӣ республика нисбатан нав буда, босуръати баланд пеш меравад. Дар
==
{{эзоҳ}}
== Адабиёт ==
* Морозов М. В., Коммунистическая партия Таджикистана в борьбе за создание и развитие машиностроительной промышленности, Д., 1972;
* Фалилеев М., Талсун Ли, Арматурный завод имени Орджоникидзе, Д., 1973.
* Каримов Р., Фролов В., Дело в люди «Таджиктекстильмаша», 1974
== Сарчашма ==
{{ЭМТ}}
[[Гурӯҳ:Мошинсозӣ]]
| |||