Синамои Ҳиндустон
Синамои Ҳиндустон аз филмҳое иборат мебошад, ки дар кишвари Ҳиндустон истеҳсол карда шудаанд. Синамо дар Ҳиндустон ба таври васеъ маъмул аст ва ҳамасола 1600 филм бо забонҳои мухталиф истеҳсол мешавад. Синамои Ҳиндустон аз дигар мамлакатҳо дида нисбатан зиёдтар филм истеҳсол мекунад; дар соли 2011, дар саросари Ҳиндустон беш аз 3,5 миллиард чипта фурӯхта шуд, ки аз Ҳолливуд дида зиёдтар аст. Мумбай, Калкутта, Ченнаи, Кочӣ, Бангалор ва Ҳайдаробод марказҳои бузурги истеҳсоли филм дар Ҳиндустон мебошанд.
.svg)
Дар соли 2013, Ҳиндустон аз рӯи ҳаҷми солонаи филмҳо дар ҷои аввал истодааст, пас аз ӯ Нолливуд, Ҳолливуд ва Хитой мебошанд. Дар соли 2012, Ҳиндустон 1,602 филми бадеӣ истеҳсол кардааст. Саноати синамои Ҳиндустон дар соли 2011 даромади умумиро ба 1,86 миллиард доллари амрикоӣ ( ₹ 93 миллиард) оварда расонд. Соли 2015, Ҳиндустон маҷмӯи умумии сандуқи умумиҷаҳониробо US$2.1 billion ҷои сеюмро дар ҷаҳон ишғол намуд.
Дар даромади умумии синамо Ҳиндустон US$ 1,3 миллиардро бо ҳисоби соли 2000 ташкил медиҳад. Соҳаи филмистеҳсолкунии Ҳиндустон бо забонҳои гуногуни кишвар тақсим карда мешавад. Қисми зиёди филмҳоро истеҳсоли филмҳои бо забони ҳиндӣ, ки Болливуд номгузорӣ намудаанд ташкил намудааст, ва 43%-и даромади умумиро ба даст меорад. Истеҳсоли якҷоягии филмҳо бо забонҳои томилӣ ва телугу 36%-ро ташкил медиҳад. Синамои Ҳиндустони Ҷанубӣ ба панҷ фарҳанг ҷудо шудааст: Томилӣ (Колливуд), Малаялам (Молливуд), Телугу, Каннада (Сандалвуд), Тулу ва Банголӣ (Толливуд).
Синамои Ҳиндустон корхонаи ҷаҳонист. Филмҳои он дар тамоми Осиёи Ҷанубӣ ва дар саросари Аврупо, Амрикои Шимолӣ, Осиё, Ховари Наздик, Африқои Шарқӣ, Чин ва дигар ҷойҳо тамошобинони худро доранд ва дар зиёда аз 90 кишвар ба намоиш гузошта мешавад.
Филми биографӣ, аз ҷумла Дангал, ба блокбастерҳои трансмиллӣ табдил ёфт, ки дар тамоми ҷаҳон то 300 миллион доллар фоида ба даст овард. Миллионҳо ҳиндуҳои хориҷа филмҳои ҳиндиро тамошо мекунанд, ки тақрибан 12% даромадро ташкил медиҳанд. Танҳо ҳуқуқи мусиқӣ 4-5% даромади софро ташкил медиҳад.
Истеҳсоли филмҳо бо забонҳо вироиш
Филмҳои Ҳиндустон дар бисёр шаҳру вилоятҳо ба навор гирифта мешаванд, алалхусус дар Ассам, Бенгалистони Ғарбӣ, Биҳар, Гуҷарат, Ҳаряна, Ҷамму, Кашмир, Ҷҳарханд, Карнатака, Конкан (Гоа), Керала, Маҳараштра, Манипур, Одиша, Панҷоб, Раҷастон, Тамилноду ва Андра Прадеш ва Телангоно.
| Забон |
|---|
| Ҳиндӣ |
| Каннада |
| Телугу |
| Томилӣ |
| Малаялам |
| Банголӣ |
| Маратҳӣ |
| Бҳоҷпурӣ |
| Гуҷаратӣ |
| Одиа |
| Панҷобӣ |
| Ассомӣ |
| Конканӣ |
| Англисӣ |
| Раҷистонӣ (Ролливуд) |
| Чаттесгарҳӣ |
| Тулу |
| Хасӣ |
| Гарҳвалӣ |
| Майтҳилӣ |
| Авадҳӣ |
| Ламбадӣ |
| Ҳарянвӣ |
| Мишинг |
| Непалӣ |
| Пнар |
Таърихи синамои Ҳиндустон вироиш
|
|
|
Моҳи июли соли 1896 дар Бомбай (ҳоло Мумбай) филмҳои бародарон Люмерҳо намоиш дода шуданд. Аввалин филми кӯтоҳ дар Ҳиндустон "The Flower of Persia" (1898)-и коргардон Ҳиралол Сен мебошад[1]. Аввалин филми пурраметражи "Раҷа Ҳаришчандра" (маратҳӣ :राजा हरिश्चंद्र, 1913), ки унсурҳои ҳамосавии санскритро дар бар мегирад, аз ҷониби мутахассиси забонҳо ва фарҳанги Ҳиндустон Дадасоҳиб Фалке ба навор гирифта шудааст. Нақшҳои занонаро дар филм ҳунармандони мард бозиданд. Аввалин силсилаи кинотеатрҳои Ҳиндустон дар Калкутта аз ҷониби соҳибкор Ҷамшедҷи Фрамҷи Мадан сохта шуд, ки истеҳсоли 10 филмро дар як сол назорат мекард ва сипас дар саросари нимҷазираи Ҳиндустон паҳн мекард.
Дар ибтидои асри XX, синамо новобаста аз даромадашон дар байни тамоми аҳолии Ҳиндустон шуҳрат пайдо кард. Барои мардуми одӣ чиптаҳо бо нархи арзон фурӯхта мешуданд ва шароити иловагӣ бояд пардохт мешуд. Мардум ба кинотеатрҳо ҷамъ мешуданд, зеро ин намуди вақтхушӣ барои бисёриҳо дастрас буд - дар Бомбей нархи чипта танҳо як анна (4 пайса) буд. Синамои тиҷоратии Ҳиндустон бештар ба дархостҳои аҳолӣ мутобиқ шудан гирифт. Коргардонҳои ҷавон ба ворид кардани унсурҳои ҳаёти иҷтимоӣ ва фарҳанги Ҳиндустон шурӯъ карданд. Дигарон ғояҳоро аз тамоми ҷаҳон ворид сохтанд. Дар ин вақт, синамои Ҳиндустон дар саросари ҷаҳон шинохта шуд.
14 марти соли 1931 нахустин филми овозии ҳиндӣ бо номи "Ҳусни ҷаҳон" ба намоиш даромад, ки онро коргардон Ардашери Эронӣ таҳия кардааст. 15 сентябри соли 1931 аввалин филми телугу Bhakta Prahlada ва 31 октябри соли 1931 аввалин филми томилии "Kalidas", ки онро Ҳ.М.Редди таҳия ва коргардонӣ кардааст, ба бозор баромаданд. Инҳо аввалин ду филми садоӣ буданд, ки дар кинотеатрҳои ҷануби Ҳиндустон намоиш дода шуданд. Бо оғози давраи филмҳои овозӣ, даврони ситораҳои синамо, ки барои кори худ ҳаққи баланд мегирифтанд, оғоз ёфт[2].. Ба шарофати рушди технологияи садо, қариб ҳамаи филмҳои ҳиндӣ ба сабки суруд ва рақс шурӯъ карданд, ки Индра Сабҳа (1932) 71 сурудро дар бар мегирифт, намунаи барҷастаи таърих боқӣ монд. То соли 1935 киностудияҳо истеҳсоли филмҳоро ба даст гирифтанд ва дар шаҳрҳои калон, аз қабили Ченнаи, Калкутта ва Мумбай ба вуҷуд омаданд. Муваффақияти филми "Девдас", ки тавонист дар байни тамошобинони саросари кишвар маъруфият пайдо кунад, маҳорати касбии онҳоро тасдиқ кард. Киностудияи "Bombay Talkies", ки соли 1934 таъсис ёфтааст ва студияҳои Прабҳат дар Пуна ба тавлиди филмҳо барои тамошобинони маратҳизабон шурӯъ карданд. Синамои Ҳиндустони Ҷанубӣ пас аз баромадани филми С.С.Васан Chandralekha (1948) шуҳрат пайдо кард. Солҳои 40-ум, Ҳиндустони Ҷанубӣ тақрибан нисфи тамоми кинотеатрҳои кишварро ташкил медод ва синамо ҳамчун воситаи эҳёи фарҳангӣ ба ҳисоб мерафт. Пас аз тақсимоти Ҳиндустони Бритониёӣ як қатор киностудияҳо ба Покистони навтаъсис дода шуданд.
Пас аз истиқлол ба даст овардани Ҳиндустон, диққати С.К.Патил ба кинематографияи кишвар ҷалб карда шуд. Раиси кумита С. К Патил синаморо дар Ҳиндустон ҳамчун "омезиши санъат, саноат ва тамошобоб" баррасӣ карда, арзиши тиҷоратии онро қайд кард ва тавсия дод, ки дар назди Вазорати молия Film Finance Corporation таъсис дода шавад. Ин масъала соли 1960 мавриди баррасӣ қарор гирифт ва созмоне барои дастгирии молиявӣ ба филмсозони боистеъдод дар Ҳиндустон таъсис ёфт. Соли 1949, ҳукумати Ҳиндустон Шуъбаи филмҳоро таъсис дод, ки дар ниҳоят ба бузургтарин тавлидкунандаи мустанад дар ҷаҳон табдил ёфт ва дар як сол зиёда аз 200 филми ҳуҷҷатии кӯтоҳ бо 18 забон таҳия кард.
Солҳои 40-ум ва 50-ум шумораи филмҳои воқеъӣ афзоиш ёфтанд, ба монанди Nabanna (1944), коргардони Биҷон Бҳаттачария, дар асоси ҳодисаҳои қаҳтии Бенгалистон дар соли 1943 ва Dharti Ke Lal (1946), коргардон Хоҷа Аҳмад Аббос. Филмҳое, ки солҳои 1940-1950 ба навор гирифта шудаанд, инчунин бисёр мушкилоти мубрами он замонро инъикос карданд, ки бо суханрониҳои Маҳатма Ганди, Ҷавоҳирлаъл Неҳру ва дигар пешвоёни Конгресси Миллии Ҳиндустон дар роҳи ҳимояи синфҳои мазлум ва маҳкумияти низоми кастаҳо, инчунин бо таҷдиди ҷомеаи Ҳиндустон алоқаманданд.
Асри тилоии синамои Ҳиндустон вироиш
Давраи охири солҳои 40-ум то даҳаи солҳои 60 аз ҷониби муаррихон ҳамчун "асри тилоӣ" -и синамои Ҳиндустон ҳисобида мешавад. Дар ин давра филмҳои барҷастаи ҳиндӣ ба навор гирифта шуданд. Филмҳои ҳиндуии «Ташнагӣ» (1957) ва «Гулҳои коғазӣ» (1959), ки онро коргардон Гуру Датт ва филмҳои Раҷ Капур «Оворагард» (1951) ва «Ҷаноби 420» (1955) -ро ба даст оварданд. Ин филмҳо мавзӯъҳои иҷтимоиро, ки асосан ба ҳаёти коргарони шаҳрии Ҳиндустон марбутанд, навор гирифта шудааст. Дар ин муддат, баъзе филмҳои эпикӣ низ ба навор гирифта шуданд, аз ҷумла «Модар Ҳиндустон» аз ҷониби Меҳбубхон ба Оскар барои беҳтарин филми хориҷӣ пешбарӣ шудааст[3] ва Муғули Бузург, ки коргардонаш К.Осиф аст[4]. Коргардон Раҷарам Ванкудр Шантарам аз рӯи филми ҷангии Ҳолливуд The Dirty Dozen филми "Do Aankhen Barah Haath"-ро сабт намудааст[5]. Коргардон Бимал Рой ва драматург Ритвик Гҳатак мавзӯи таносухро дар синамо маъмул гардонданд. Коргардонҳои маъруфи ин давра инчунин Камол Амроҳӣ ва Виҷай Бҳатта мебошанд.
Дар ҳоле ки тиҷорати синамои Ҳиндустон ривоҷ ёфтааст, жанри нави «синамои параллелӣ» ба вуҷуд омад, ки бартарияти онро синамои бенгалӣ ташкил медод. Филмҳои аввали ин жанр аз «Neecha Nagar» -и Четан Ананд (1946)[6], «Nagarik» -и Ритвик Гҳатак (1952) ва «Do Bigha Zamin» -и Бимал Рой (1953) иборатанд, ки ба неореализми Ҳиндустон[7] ва мавҷи нави Ҳиндустон асос гузоштанд[8]. «Pather Panchali» (1955), қисми якуми "трилогияи Апу" (1955-1959)-и Сатяҷит Рай, аввалин филми ӯ дар синамои Ҳиндустон буд. Трилогияи Aпу ҷоизаҳои зиёдеро дар фестивалҳои бузурги байналмилалӣ ба даст овард ва ба шарофати он кинематографияи параллелӣ дар синамои Ҳиндустон мустаҳкам гардид[9]. Трилогия ҳамчунин ба синамои ҷаҳонӣ таъсир гузоштааст. Сатяҷит Рай ва Ритвик Гҳатак боз бисёр филмҳои дигарро ба навор гирифтанд, ки мунаққидон онҳоро "Артҳаус" номидаанд ва пас аз он филмсозони дигари машҳури мустақили Ҳиндустон, ба монанди Мринал Сен, Адур Гопалакришнан, Мани Каул ва Буддадев Дасгупта, филмҳои худро таҳия карданд. Солҳои 1960 бо дастгирии Индира Гандӣ, вазири иттилоот ва радиошунавонӣ ва маблағгузории Film Finance Corporation, истеҳсоли филмҳои мустақили бадеӣ идома ёфт.
Оператор Субрата Митра, ки аввалин бор бо Сатяҷит Рай дар трилогияи Апу баромад кардааст, ба синамои ҷаҳонӣ низ таъсири калон гузоштааст. Вай аввалин шуда дар таҷрибаи ҷаҳонӣ барои эҷоди таъсири нури инъикосёфта рефлекторро истифода бурд. Вай ин техникаро ҳангоми ба навор гирифтани «Aparajito» (1956)[10], қисми дуюми трилогияи Апу оғоз намуд. Ҳангоми наворбардории "Pratidwandi" (1956), Сатяҷит Рай техникаи бозгашти манфӣ ва ақибнишинии рентгениро пешбарӣ кард[11]. Соли 1967 Сатяҷит Рай филмномаи филми "The Alien" -ро навишт, ки ҳеч гоҳ ба навор гирифта нашудааст. Бисёриҳо боварӣ доранд, ки ин филмнома Стивен Спилбергро барои эҷоди филми ҳамномаш дар соли 1982 илҳом бахшид[12][13].
Аз он вақт инҷониб, филми иҷтимоии воқеии Четан Ананд "Neecha Nagar" дар нахустин ҷашнвораи Канн соҳиби Гран-При шуд ва филмҳои ҳиндӣ дар солҳои 50 ва аввали солҳои 60 қариб ҳар сол дар ҷашнвораи Канн ширкат мекарданд ва як қатор аз онҳо ҷоизаҳои асосиро ба даст оварданд. Сатяҷит Рай барои филми «Aparajito» (1956) дар ҷашнвораи Венетсия Шери тилоӣ ва Хирси тилоӣ ва инчунин ду хирси нуқрагиро барои беҳтарин коргардон дар ҷашнвораи Берлин ба даст овард. Сатяҷит Рай, Ритвик Гҳатак ва Гуру Датт дар тӯли ҳаёти худ шинохта нашуданд, аммо хеле дертар, дар солҳои 80 ва 90-ум, эътирофи байналмилалӣ ба даст оварданд. Сатяҷит Рай, Ритвик Гҳатак ва Гуру Датт яке аз бузургтарин назариётчиёни синамои муаллифӣ дар асри XX ба ҳисоб мераванд. Соли 1992 маҷаллаи бритониёии Sight & Sound Сатяҷит Рай дар рӯйхати "100 коргардони беҳтарин" дар ҳама давру замонҳо ва халқҳо ҷойгоҳи 7-умро ва Гуру Датт дар соли 2002 дар рӯйхати маҷаллаи Sight & Sound "100 коргардони беҳтарин" ҷои 73-юмро ишғол кард.
Як қатор филмҳои ҳиндии он давра аз минтақаҳои гуногун ба рӯйхати бузургтарин филмҳои ҳама давру замон шомиланд, ки аз ҷониби пурсишҳои мунаққидони синамо ва коргардонҳо тартиб дода шудаанд. Ин "асари тилоӣ" -и синамои Телугу ва Тамил буд ва истеҳсоли филмҳои фолклорӣ, фантазӣ ва устурашиносии Ҳиндустон, ба мисли Mayabazar, зиёд шуд. Баъзе филмҳои Сатяҷит Рай ба рӯйхати беҳтарин филмҳои маҷаллаи Sight & Sound дохил карда шуданд: "Apu Trilogy" (ҷои 4-ум дар соли 1992, овозҳо илова карда шуданд), "Jalsaghar" (ҷои 27-ум соли 1992), "Charulata" (ҷойгоҳи 41-ум соли 1992) ва "Aranyer Din Ratri" (ҷои 81-ум соли 1982). Соли 2002 маҷаллаи Sight & Sound инчунин филмҳои Гуру Датт "Ташнагӣ" ва "Гулҳои коғазӣ" (ҳарду ҷои 160-ум), Ритвик Гатак "Meghe Dhaka Tara" (ҷои 231-ум) ва "Камол Гандар" (346-юм ҷой), инчунин Раҷ Капур "Оворагард", Виджая Бхатта "Baiju Bawra", Меҳбубхон "Mother India" ва К.Асифа "Mughal-e-Azam" (ҳама 346-ум ҷой). Соли 1998 маҷаллаи Cinemaya, ки дар бораи синамои Осиё менависад, пурсиши мунаққидонро гузаронд, ки дар он рӯйхати беҳтарин филмҳо тартиб дода шуд, ва дар он филмҳои Сатяҷит Рай "Трилогияи Апу" ҷой гирифта буданд (ҷои 1 ҳангоми овоздиҳӣ барои ҳар се филм), "Charulata", "Jalsaghar" (ҳарду ҷои 11-ум) ва Ритвик Гҳатак "Subarnarekha" (инчунин ҷои 11-ум). Соли 1999 ҳафтаномаи "Village Village Voice" аз рӯи пурсишҳои мунаққидон 250 филми беҳтарини асрро ҷой дод, ки "Трилогияи Апу" низ шомил буд (ҷои 5-ум, агар овозҳоро ҷамъ кунед). Соли 2005 "Апу Трилогия" ва "Ташнагӣ" дар қатори "100 филми беҳтарини ҳама давру замон" -и маҷаллаи Time шомил шуданд.
Синамои муосири Ҳиндустон вироиш
Солҳои 1970-умро мунаққидон даҳсолаи тилоии синамои "параллелӣ" -и Ҳиндустон арзёбӣ мекунанд. Дар тӯли ин солҳо, баъзе режиссёрон, ба монанди Шям Бенегал, филмҳоро дар жанри воқеъбинонаи "синамои параллелӣ" идома доданд. Бо вуҷуди ин, истеҳсоли филмҳои тиҷоратӣ ба монанди "Интиқом ва Қонун" (1975), ки дар он ҳунарпешаҳо Амитабҳ Баччан ва Дҳармендра нақш офаридаанд, низ маъруф гаштанд. Соли 1975 филми динии Jai Santoshi Maa ба намоиш баромад. Филми дигари барҷастаи соли 1975, "Девор" -ро коргардон Яш Чопра ва филмномаи онро Салим-Ҷавед ба уҳда гирифтааст, маъруф гардид. Драмаи криминалӣ, ки дар бораи муборизаи полис бо бародари авбошаш нақл мекунад, аз рӯйдодҳои воқеии ҳаёти қочоқбар Ҳоҷӣ Мастон, ки Амитабҳ Баччан бозидааст, таҳия шудааст. Дэннӣ Бойл филмро "дақиқ нишон додани хислати синамои ҳинд" тавсиф кард. Вай, ба мисли бисёр филмҳои замон, намунаи жанри масала мебошад, ки барои истинод ба филмҳое, ки мусиқӣ, рақс, мелодрама ва ғайраро муттаҳид мекунанд, ки дар охири солҳои 1960 пайдо шудаанд, истифода мешавад.
Чанд муддат пас аз "асри тилоӣ" -и синамои Ҳиндустон, солҳои 1980-ум ва аввали солҳои 1990-ум "асри тилоӣ" -и синамои ба забони малаялами иёлоти Керала гардид. Бисёре аз коргардонҳои машҳури Ҳиндустон дар он замон аз соҳаи синамои малаялам буданд, аз ҷумла Адур Гопалакришнан, Говиндан Аравиндан, Т.В.Чандран ва Шаҷи Карун. Адур Гопалакришнан, ки аксар вақт ҳамчун вориси рӯҳонии Сатяҷит Рай ҳисобида мешавад, дар ин давра баъзе филмҳои машҳури худро, аз ҷумла "Доми калламуш" (1981) -ро, ки дар ҷашнвораи Лондон Sutherland Trophy ба даст овардааст ва "Деворҳо" (1989) дар ҷашнвораи Венетсия мукофоти асосиро гирифтааст. Нахустин филми "Зодрӯз" -и коргардон Шаҷи Карун дар ҷашнвораи 42-юми Канн соҳиби «Камераи тилоӣ» шуд ва филми дуввуми ӯ "Swaham" (1994) дар ҷашнвораи 47-уми Канн номзад шуд. Филмҳои тиҷоратии забони малаялам низ ба маъруфият шурӯъ карданд, ки дар онҳо филмҳои экшнӣ бо иштироки актёр ва каскадёри машҳур Ҷаян, ки ҳангоми наворгирии як каскози хатарнок фавтидааст ва актер ва продюсер Моҳанлал, ки бо филми "Муҳофизи боварӣ" машҳур аст.
Баъдтар, дар солҳои 1980-1990-ум, рушди тиҷорати синамо идома меёфт. Дар ин муддат филмҳо аз қабили "Барои ҳамдигар сохта шуданд" (1981), "Ҷаноби Ҳиндустон" (1987), "Ҳукм" (1988), "Оташи сӯзон" (1988), "Чанднӣ "(1989), "Ман дӯст медоштам "(1989), "Бозӣ бо марг "(1993), "Зиндагӣ аз тарс"(1993), "Арӯси рабуданашуда"(1995) ва "Ҳама чиз дар зиндагӣ рух медиҳад "(1998), ки дар бисёре аз онҳо Шоҳруххон, Амирхон ва Салмонхон нақш офаридаанд.
Дар солҳои 1990-ум инчунин шуҳрати синамои томилӣ афзоиш ёфт. Филмҳои коргардони Манӣ Ратнам, аз ҷумла" Садбарг" (1992) ва "Бомбай" (1995), дар саросари Ҳиндустон маъмул буданд. Филми аввали Ратнам "Nayagan" (1987), ки дар он Камол Ҳасан нақш офаридааст, дар қатори маҷаллаи Time ба феҳристи 100 филми беҳтарини ҳама давру замонҳо ҳамроҳ шуда, дар "Трилогияи Апу" - и Сатяҷит Рай (1955-1959) ва "Ташна"-и Гуру Датт ҷой гирифтааст. Коргардони дигари тамилӣ Шанмугам Шанкар низ бо филми худ "Kadhalan" ва филмҳои солҳои 2000-ум "Босс Шиваҷӣ" ва "Робот" тамошобинонро ҷалб кардааст.
Филми ба забони каннадӣ "Tabarana Kathe" буда дар фестивалҳои гуногуни филмҳо, аз ҷумла дар Тошканд, Нант, Токио ва Русия ширкат варзидааст.
Охири солҳои 1990-ум филмҳои ба забони ҳиндӣ сохташуда дар жанри "синамои параллелӣ" эҳё шуданд, асосан ба шарофати муваффақияти филми камбуҷети коргардон Рам Гопал Варма ва филмноманавис Анураг Кашяп "Хиёнат" (1998), ки дар бораи олами ҷиноии Мумбай нақл мекунад. Муваффақияти филм боиси пайдоиши як жанри нав бо номи мумбаӣ-нуар гардид, ки масъалаҳои иҷтимоиро дар шаҳри Мумбай инъикос мекунад. Дар байни тасвирҳои жанри мумбаӣ-нуар метавон чунин филмҳоро, ба монанди "Chandni Bar" (2001) ва "Traffic Signal" (2007), ки онро коргардон Мадхур Бандаркар, "Company" (2002) ва пешнамои он "D" (2005)-и коргардон Рам Гопал Варма, "Ҷумъаи сиёҳ" (2004)-и Анураг Кашяпа, "Thanks Maa" (2009)-и Ирфон Камол ва "Prasthanam" (2010)-и Дева Катта.
Айни замон коргардонҳои дигари маъруф наворбардорӣ мекунанд: Мринал Сен, Мир Шаанӣ, Буддадев Дасгупта, Гаутам Гҳош, Сандип Рай, Апарна Сен ва Ритупарно Гҳош дар синамои бенгалӣ; Адур Гопалакришнан, Шаҷӣ Карун ва Т.В.Чандран дар кинотеатрҳои забони малаяламӣ; Нирад Моҳапатра дар синамои ба забони ориёӣ; Манӣ Каул, Кумар Шоҳонӣ, Кетан Меҳта, Говинд Ниҳолонӣ, Шиям Бенегал, Мира Наир, Нагеш Кукунур, Судҳир Мишра ва Нандита Дас дар синамо ҳиндӣ; Манӣ Ратнам ва Сантош Сиван дар синамои ба забони тамилӣ; Дипа Меҳта, Ананд Баланӣ, Ҳомӣ Адаҷания, Виҷай Сингҳ ва Сунӣ Тарапоревала дар синамои бо забони ҳиндӣ.
Баррасии умумӣ вироиш
Дар давраи ҳукмронии мустамликавии Бритониё, Ҳиндустон таҷҳизоти кинематографиро аз Аврупо харид. Дар давраи Ҷанги дуюми ҷаҳон, филмҳои таблиғотӣ бароварда шуданд, ки аз ҷониби артиши Бритониё маблағгузорӣ мешуданд, ки баъзеи онҳо ҷангҳои нерӯҳои Ҳиндустонро алайҳи кишварҳои меҳвар, алалхусус, Империяи Ҷопон, ки тавонистаанд ба қаламрави Ҳиндустон ворид шаванд, намоиш медоданд. Яке аз чунин филмҳо "Burma Rani" буд, ки муқовимати сарбозони Ҳиндустон ва Бритониёро ба истилои Ҷопон дар Бирма ба даст овард. Ҳатто пеш аз эълони истиқлол чунин чеҳраҳои соҳаи синамо, ба мисли Ҷамшедҷӣ Фрамҷӣ Мадан ва Абдулалли Есуфаллӣ ба бозори ҷаҳонии синамо ворид шуданд.
Дар хориҷа филмҳои ҳиндӣ дар Иттиҳоди Шӯравӣ, Ховари Миёна, Осиёи Ҷанубу Шарқӣ ва Чин намоиш дода мешуданд. Раҷ Капур барин ситораҳои филми ҳиндӣ дар саросари Осиё ва Аврупои Шарқӣ шуҳрат пайдо кардаанд. Филмҳои ҳиндӣ дар форумҳо ва фестивалҳои байналмилалӣ намоиш дода мешуданд. Ин ба коргардонҳои параллелии бенгалӣ, ба монанди Сатяҷит Рай, имкон дод, ки дар байни тамошобинони Аврупо, Амрико ва Осиё шуҳрати ҷаҳонӣ ва муваффақият ба даст оранд. Кори Рай баъдан ба бисёр коргардонҳо, ба монанди Мартин Скорсезе, Ҷеймс Айворӣ, Аббос Киёрустамӣ, Элиа Казан, Франсуа Трюффо, Стивен Спилберг, Карлос Саура, Жан-Люк Годар, Исао Такаҳата, Григорӣ Нава, Айра Сакс ва Уэс Андерсон ва бисёр дигарон, аз ҷумла Акира Куросава, ба кори ӯ баҳои баланд доданд. Якчанд коргардонҳои Ҳиндустон, ба мисли Ритвик Гҳатак[14] ва Гуру Датт[15], пас аз маргашон шуҳрати байналмилалӣ пайдо карданд.
Бисёре аз кишварҳои осиёӣ ва ҷануби Осиё торафт бештар пай мебаранд, ки филмҳои ҳиндӣ нисбат ба филмҳои ғарбӣ ба онҳо наздиктаранд. То асри XXI, синамои Ҳиндустон тавонист дар бисёр минтақаҳои ҷаҳон паҳн шавад, ки дар он диаспораи ҳиндуҳо шумораи зиёди онҳо ҳузур доштанд ва алтернатива ба дигар соҳаҳои синамои байналмилалӣ гардиданд[16].
Вақтҳои охир синамои Ҳиндустон ба филмҳои мусиқии Ғарб таъсир расонида, дар эҳёи жанр дар Ғарб нақши муҳим бозид. Баз Лурман гуфт, ки барои офаридани филми мусиқавии "Мулен Руж!" ӯ аз мусиқии Болливуд илҳом гирифтааст[17].
Таъсир вироиш
Дар маҷмӯъ шаш таъсири асосӣ мавҷуд буданд, ки анъанаи филми маъмулии Ҳиндустонро ташаккул медоданд. Аввалин чунин омилҳо шеърҳои ҳамосавии қадимаи Ҳиндустон «Маҳабҳарата» ва «Рамаяна» буданд, ки ба афкор ва образҳои синамои маъмули Ҳиндустон, хусусан тасвирҳои мавзӯӣ таъсири амиқ доштанд. Намунаҳои ин таъсир техникаи зертақсир, пеш аз таърих ва филмнома дохили филмномаро дар бар мегиранд. Филмҳои машҳури Ҳиндустон аксар вақт сюжетҳо доранд, ки идомаи гуногун доранд; ин парокандагии ривоятҳо дар филмҳои соли 1993 "Khal Nayak" ва "Gardish" аён аст.
Омили дуввум таъсири драмаи қадимии санскритӣ бо табиати баланд услубӣ ва тамаркузи тамошобин буд, ки дар он мусиқӣ, рақс ва забони ишора омехта шуда «омезиши бадеии рақсу пантомимаро, ки маркази таҷрибаи драмавӣ мебошанд, эҷод мекунад». "Номи драмаҳо дар санскрит натя аз калимаи нрит (рақс) баромадааст, ки онҳоро ҳамчун драмаҳои аҷиби рақс, ки дар синамои Ҳиндустон идома ёфтааст, тавсиф мекунад. Тарзи намоиш, ки раса ном дорад, аз замони драматургияи қадимии санскритӣ яке аз хусусиятҳои асосиест, ки синамои Ҳиндустонро аз синамои Ғарб фарқ мекунад. Дар усули "раса" "эҳсосоти эмпатикиро сароянда баён мекунад ва ба ин васила тамошобин эҳсос мекунад", дар муқоиса бо усули ғарбии Станиславский, ки ҳунарпеша бояд "таҷассуми зиндаи нафаскашӣ" шавад, «на танҳо эҳсосотро расонидан». Тарзи иҷрои "раса" -ро дар намоишҳои ҳунармандони маъруфи Ҳиндустон, ба монанди Амитабҳ Баччан ва Шоҳруххон, ки филмҳои машҳури ҳиндӣ, ба монанди "Rang De Basanti" (2006)[18] ва филмҳои машҳури бенгалиро, ки Сатяҷит Рай ба даст овардааст, баръало мушоҳида кардан мумкин аст.
Омили сеюми таъсиррасон театри анъанавии халқии Ҳиндустон буд, ки тақрибан аз асри X, вақте ки театри санскрит дар таназзул буд, маъмул гашт. Ба ин анъанаҳои минтақавӣ театри Бенгалистони Ғарбӣ Ҷатра, Рамлила аз Уттар Прадеш, Якшагана аз Карнатака, Чинду Натакам аз Андра Прадеш ва Теруккутта аз Тамил Наду дохил мешаванд. Чорумин омили таъсиррасон театри форсӣ буд, ки "реализмро бо тахайюл, мусиқиро бо рақс, ҳикояро бо намоиш, муколамаи ҳаррӯза бо зиракии пешниҳоди саҳна омезиш дода, онҳоро ба гуфтугӯи драмавии мелодрама пайваст кард". Намоишномаҳои форсӣ ҳаҷвҳои қабеҳ, сурудҳо ва мусиқии оҳангӣ, ҳассосият ва маҳорати баландро дар бар мегирифтанд. Ҳамаи ин таъсирҳо дар жанри синамои масала, ки онро филмҳои Манмоҳан Десаӣ дар солҳои 1970-ум ва аввали солҳои 1980-ум маъмул кардаанд, ба вижа дар "Coolie" (1983) ва дар баъзе дараҷаҳо - дар филмҳои навтарқидшуда ба мисли "Rang De Basanti" (2006) возеҳ ба назар мерасанд.
Омили панҷум Ҳолливуд буд, ки дар он ҷо мюзиклҳо аз солҳои 1920-ум то 1950-уми асри гузашта маъмул буданд, аммо филмсозони Ҳиндустон аз ҳамтоёни ҳолливудиашон бо чанд роҳ дур шуданд. «Масалан, сюжети мусиқии Ҳолливуд худи ҷаҳони фароғатӣ буд. Дар ҳоле ки филмсозони Ҳиндустон унсурҳои бадеии дар синамои маъмули Ҳиндустон хеле паҳншударо тақвият дода, мусиқӣ ва рақсро дар филмҳои худ ҳамчун усули табиии ифода дар шароити муайян истифода мебурданд. Як анъанаи қавии ҳиндуҳо бо роҳи суруд ва рақсҳо нақл кардани афсонаҳо, ҳикояҳо, нақлҳо ва монанди инҳо мавҷуданд. Илова бар ин, «дар ҳоле ки филмсозони Ҳолливуд мехостанд табиати афсонавии асарҳои худро пинҳон кунанд, дар натиҷа, ҳикояҳои воқеӣ комилан ҳукмрон буданд, филмсозони Ҳиндустон пинҳон накарданд, ки он чизе, ки дар экран намоиш дода мешавад, эҷодкорӣ, хаёлӣ, бадеӣ мебошад. Аммо, онҳо нишон доданд, ки чӣ гуна ин офариниш бо ҳаёти ҳаррӯзаи одамон ба таври мураккаб ва ҷолиб пайванд аст." Омили охирин телевизиони мусиқии ғарбӣ, алахусус MTV буд, ки аз солҳои 1990-ум ба ин сӯ таъсири афзоянда дошт, тавре ки дар суръат, кунҷҳо ва пайдарпаии филмҳои рақсии ахири Ҳиндустон дида мешавад. Яке аз аввалин намунаҳои ин равиш асари Манӣ Ратнам «Бомбей» (1995) буд.
Монанди таъсиси синамои маъмули Ҳиндустон, синамои мӯвозӣ низ зери таъсири театри Ҳиндустон (хусусан драмаи санскритӣ) ва адабиёти Ҳиндустон (алахусус бенгалӣ) буд, аммо вақте сухан дар бораи таъсири ғарбӣ меравад, ин бештар синамои Аврупо (алахусус неореализми итолиёӣ ва реализми шоирии фаронсавӣ) нисбат ба Ҳолливуд мебошад. Сатяҷит Рай ба филми коргардони итолиёӣ Витторио Де Сика «Дуздҳои велосипедрон» (1948) ва «Дарё» -и коргардони фаронсавӣ Жан Ренуар (1951) ишора кардааст, ки ба филми аввалини худ «Pather Panchali» (1955) таъсир мерасонад. Ғайр аз таъсири синамои Аврупо ва адабиёти бенгалӣ, Сатяҷит инчунин ба анъанаҳои театри Ҳинд, алахусус усули расаи драмаи классикии санскрит, қарздор аст. Дутарафаи ин гуна имбрикатсияи рас дар трилогияи Апу нишон дода шудааст.
Санъати синамои минтақавӣ вироиш
| Забон | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 |
|---|---|---|---|---|
| Ҳиндӣ | 235 | 215 | 206 | 221 |
| Телугу | 218 | 181 | 192 | 256 |
| Томилӣ | 190 | 202 | 185 | 262 |
| Каннада | 177 | 143 | 138 | 128 |
| Маратҳӣ | 99 | 116 | 107 | 123 |
| Малаялам | 94 | 105 | 95 | 185 |
| Банголӣ | 84 | 110 | 122 | 123 |
| Бҳоҷпурӣ | 64 | 67 | 74 | 87 |
| Гуҷаратӣ | 62 | 62 | 59 | 72 |
| Ория | 17 | 26 | 38 | 30 |
| Панҷобӣ | 15 | 15 | 8 | 26 |
| Англисӣ | 9 | 8 | 6 | 10 |
| Ассомӣ | 5 | 4 | 7 | 11 |
| Раҷастҳонӣ | 5 | 2 | 5 | 8 |
| Конканӣ | 4 | 2 | 1 | 4 |
| Ҳарианвӣ | 1 | 4 | 3 | 6 |
| Мойтҳилӣ | 1 | 2 | — | 3 |
| Непалӣ | 1 | 1 | — | 3 |
| Тулу | — | 2 | 1 | 4 |
| Чҳаттисгарҳӣ | — | 3 | — | 20 |
| Урду | — | — | 1 | 3 |
| .Дигар† | 7 | 4 | 7 | 17 |
| .Умумӣ | 1288 | 1274 | 1255 | 1602 |
Синамои ассомӣ вироиш
Синамои ассомизабон бо номи продюсер, шоир, драматург, оҳангсоз ва муборизи истиқлол Ҷиотӣ Прасад Агарвал алоқаманд аст. Вай дар офаридани аввалин филми ассомии "Joymati" (1935) нақши муҳим дошт[19]. Аз сабаби набудани мутахассисони соҳибихтисос, Ҷиотӣ Прасад, ҳангоми наворбардории филми аввалини худ, маҷбур шуд, ки ҳамчун филмноманавис, таҳиягар, коргардон, хореограф, муҳаррир, ороишгари костюм ва оҳангсоз баромад кунад. Филм, ки буҷааш 60,000 рупия буд, 10 марти 1935 ба намоиш гузошта шуд. Филм дар хазина ноком шуд. Мисли бисёр филмҳои аввали ҳиндӣ, "Joymati" пурра ҳифз нашудааст. Сарфи назар аз зарари зиёди молиявӣ аз "Joymati", филми дуввуми "Indramalati", ки солҳои 1937-1938 ба навор гирифта шудааст, соли 1939 ба намоиш даромад.
Аз ибтидои асри XXI, синамои ассомӣ натавонист дар бозор бо Болливуд рақобат кунад[20]. Синамои ассомизабон ҳеч гоҳ дар сатҳи миллӣ пешрафт накардааст, гарчанде ки филмҳои он ҳар сол мукофот мегирифтанд.
Синамои Бенгалистони Ғарбӣ вироиш
Филмҳои ба забони банголӣ асосан дар Бенгалистони Ғарбӣ ба навор гирифта мешаванд. Синамои бенгалиро коргардонҳои маъруф ба монанди Сатяҷит Рай, Ритвик Гҳатак ва Мринал Сен намояндагӣ мекунанд. Дар байни филмҳои охирини маъруф, метавон филми коргардон Ритупарно Гҳош "Chokher Bali" -ро бо Айшвария Рай дар нақши асосӣ ҷудо кард. Филмҳо ва тасвирҳои афсонавӣ, ки ба мавзӯъҳои иҷтимоӣ дахл мекунанд, инчунин ба забони банголӣ истеҳсол мешаванд. Соли 1993, 57 филм ба забони банголӣ истеҳсол карда шуд.
Таърихи синамои бенгалӣ аз солҳои 1890, вақте ки аввалин филмҳои биоскопӣ дар кинотеатрҳои Калкутта намоиш дода мешуданд, оғоз ёфт. Дар тӯли даҳсолаи оянда, коргардон Ҳиралал Сен, ки аз филмҳои давраи Виктория илҳом гирифтааст, "Royal Bioscope Company"-ро таъсис дод ва дар Калкутта як қатор кинотеатрҳо кушод - Star Theatre, Minerva Theatre, Classic Theatre. Дар соли 1918 Dhirendra Nath Ganguly (маъруф D. G.) бо дастгирии ҳукумати Бритониё, Indo British Film Co таъсис дода шуд. Аммо, аввалин филми ҳунарии бенгалӣ, "Billwamangal", аз ҷониби ширкати "Madan Theatre" то соли 1919 бароварда шудааст. Madan Theatre инчунин аввалин филми овоздори бенгалӣ "Jamai Shashthi"-ро (1931) таҳия кардаст[21].
Соли 1932 номи "Толливуд" (англ. Tollywood, монанд ба Ҳолливуд) барои синамои бенгалӣ аз номи минтақаи Tollygunge дар ҷануби Калкутта, ки дар он замонҳо маркази саноати синамо буд, гузошта шудааст. Баъдтар, марказҳои дигари саноати синамои Ҳиндустон низ ба ҳамин монанд даъват карда шуданд. Солҳои 1950-ум жанри параллели синамо дар синамои бенгалӣ рушд ёфт. Аз он вақт, Сатяҷит Рай, Мринал Сен, Ритвик Гҳатак ва дигар коргардонҳо шуҳрати байналмилалиро ба даст оварданд ва синамои бенгалиро дар таърихи синамо ҷой доданд.
Синамои бҳоҷпурӣ вироиш
Филмҳои бҳоҷпурӣ асосан барои сокинони ғарби Биҳор ва шарқи Уттар Прадеш таҳия карда мешаванд. Ин филмҳо теъдоди зиёди бинандагони худро дар Деҳлӣ ва Мумбай доранд. Ба ғайр аз Ҳиндустон, дар Ҳиндустони Ғарбӣ, Уқёнусия ва Амрикои Ҷанубӣ, ки диаспораҳои бҳоҷпурӣ доранд, бозори калон мавҷуд аст. Таърихи синамои бҳоҷпурӣ аз соли 1962 бо муваффақияти филми Кундан Кумар "Ganga Maiyya Tohe Piyari Chadhaibo" оғоз меёбад. Дар тӯли даҳсолаҳои оянда, филмҳои бҳоҷпурӣ номунтазам баромаданд. Чунин филмҳо, ба монанди "Bidesiya" (1963), ки онро коргардон С.Н.Трипатҳӣ ва "Ganga" (1965) аз Кундан Кумар ба даст овардаанд, маъмул ва машҳур гаштанд.
Эҳёи синамои бҳоҷпурӣ соли 2001 бо пахши филми ҳунарии Моҳан Прасад - Saiyyan Hamar оғоз ёфт, ки ҳунарпеша Равӣ Киссанро ба ситора табдил дод. Пас аз он як қатор филмҳои муваффақ ба монанди "Panditji Batai Na Biyah Kab Hoi" (2005) аз Моҳана Прасад ва Sasura Bada Paisa Wala (2005) пайравӣ карданд. Хароҷоти буҷетии ин филмҳо даҳ маротиба пардохтанд. Гарчанде ки соҳаи синамои забони бҳоҷурӣ дар муқоиса бо дигар киностудияҳои Ҳиндустон хурдтар аст, муваффақияти босуръати филмҳои охир боиси рушди назарраси он, таъсиси ҷоизаи филмҳо ва нашри киножурнали "Bhojpuri City" гардид.
Синамои гуҷаратӣ вироиш
Саноати синамои забони гуҷаратӣ соли 1932 ба вуҷуд омад. Аз он вақт инҷониб филмҳои ба забони гуҷаратӣ синамои Ҳиндустонро хеле бой карданд. Аз ибтидо синамои гуҷаратӣ бо масъалаҳои марбут ба ҷомеаи Ҳиндустон таҷриба гузаронд. Бисёр ҳунарпешаҳо, ба монанди Санҷив Кумар, Раҷендра Кумар, Бинду, Аша Парекҳ, Киран Кумар, Арвинд Триведӣ, Аруна Иранӣ, Маллика Сарабҳай ва Асронӣ дар Болливуд ба навор гирифта шудааст, ки ба синамои Ҳиндустон навгонӣ ва беҳбудӣ меорад.
Филмномаҳои синамои гуҷаратӣ бо гуманизм фарқ мекунанд. Аввалин филм "Narasinh Mehta" соли 1932 аз ҷониби коргардон Нанубҳай Вакил ба навор гирифта шудааст. Филм дар бораи ҳаёти Санкт Нарасингҳ Меҳта нақл мекунад. Филмҳо бо забони гуҷаратӣ масъалаҳои гуногуни муҳими иҷтимоӣ, сиёсӣ ва диниро баррасӣ мекунанд. Филмҳои "Kariyavar"-и коргардон Чатурбхуҷа Дошӣ, "Vadilona Vank" - и Рамчандра Такур, "Gadano Bel"-и Ратибҳай Пунатар ва "Leeludi Dharti"-и Валлабҳа Чоксӣ муваффақияти калон доштанд.
Анупама, Упендра Триведӣ, Арвинд Триведӣ, Нареш Канодия, Снеҳ Лата, Рамеш Меҳта Ҷай Пател, Ашвин Пател, Гирия Митра, Анҷана, Манмоҳан Десаӣ, Санҷай Гадҳвӣ, Калянҷӣ Анандҷӣ, Дипика Чикҳалия, Бинду Десаӣ, Ренука Саҳане ва Прейтӣ Парек.
Синамои иёлоти Карнатака вироиш
Филмҳо бо забони каннада дар Карнатака ба навор гирифта мешаванд. Маркази саноати синамо, ки бо номи «Сандалвуд» (англ. Sandalwood), низ маъруф аст, дар Бангалор ҷойгир аст. Аввалин филми каннадазабон, "Sati Sulochana", соли 1934 ба намоиш гузошта шуд.
Раҷкумар намояндаи барҷастаи ин синамо буд. Дар тӯли фаъолияти худ, ӯ бисёр персонажҳои гуногунҷабҳаро нақш офаридааст ва садҳо сурудҳоро барои филмҳо ва албомҳо хондааст. Дигар ҳунармандони маъруфи каннада инҳоянд: Вишнувардҳан, Амбариш, В. Равичандран, Гириш Карнад, Пракаш Раҷ, Шанкар Наг, Упендра, Даршан, Шива Раҷкумар, Пунит Раҷкумар, Калпана, Бҳаратӣ Вишнувардҳан, Ҷаянтӣ, Пандари Бай, Тара, Умашрӣ ва Дивя Спандана. Филмҳое, ки Гириш Касараваллӣ коргардонӣ намудааст, машҳур шуданд. Коргардонҳо Путтана Канагал, Г.В. Айер, Гириш Карнад, Т. С. Нагабҳарана, Ёгараҷ Бҳат ва Дуния Сурӣ низ дар синамо саҳми назаррас гузоштанд.
Синамои забони каннада дар якҷоягӣ бо забонҳои банголӣ ва малаялам дар рушди "синамои мувозӣ" саҳми назаррас гузоштааст. Муҳимтарин филмҳо бо забони каннада дар ин жанр инҳоянд: Samskara (1970), Chomana Dudi (1975), Tabarana Kathe (1987), Vamsha Vriksha (1971), Kadu Kudure, Hamsageethe (1975), Bhootayyana Maga Ayyu (1974), Accident (1985), Maanasa Sarovara (1982), Ghatashraddha (1977), Mane (1991), Kraurya (1996), Thaayi Saheba (1997) ва Dweepa (2002).
Дар байни филмҳои муваффақи тиҷоратӣ "Ом" (1995), "A" (1998) ва "Super" (2010) Упендра, "Mungaru Male" (2006) Ёграҷ Бҳат, "Nenapirali" Ратнаҷӣ, "Duniya" (2007) ва "Jackie" (2010) Дурия Сурӣ мебошанд.
Синамои конканӣ вироиш
Филмҳои конканӣ асосан дар Гоа истеҳсол карда мешаванд. Саноати синамои ин минтақа дар соли 2009 ҳамагӣ 4 филм баровард. Аввалин филми конканӣ рӯзи 24 апрели соли 1950 ба намоиш гузошта шуд (Mogacho Anvddo, продюсер ва коргардон Ҷеррӣ Браганза, Etica Picture)[22][23].
Синамои малаялам вироиш
Маркази саноати филмҳои забони малаялам дар иёлоти ҷанубии Керала ҷойгир аст. Маъруфтарин коргардонҳо Адур Гопалакришнан, Шаҷӣ Карун, Говиндан Аравиндан, Кей Ҷӣ Ҷорҷ, Падмараҷон, Сатян Антикад, Т. В. Чандран ва Бҳаратан мебошанд.
Синамои малаяламзабон бо филми бесадои "Vigathakumaran" оғоз ёфт, ки соли 1928 дар Керала ба навор гирифта шудааст. Аввалин филми овозӣ, Balan, соли 1938 бароварда шуд.
Филми Neelakuyil, ки соли 1954 ба намоиш гузошта шуд, сазовори эътибори умум гашт ва медали нуқраи президентро ба даст овард. Ин филм аз тарафи коргардонҳо П. Бҳаскаран ва Раму Кариат ва филмномаи нависандаи маъруфи малаялам Уруб, ин филм аксар вақт аввалин филми аслии малаялам ба ҳисоб меравад. Филми "Newspaper Boy" аз ҷониби гурӯҳи донишҷӯён дар соли 1955 сохта шудааст, аввалин филми нео-реалистии Ҳиндустон ба ҳисоб меравад. Филми "Chemmeen" (1965)-и коргардон Раму Карият, фавран шуҳрат пайдо кард ва аввалин филми Ҳиндустони Ҷанубӣ буд, ки ҷоизаи миллии синамоӣ барои беҳтарин филмро ба даст овард. Дар ин давраи аввали синамои малаяламзабон, ҳунармандон Прем Назир, Сатян, Мадҳу, Шейла, Шарада ва Ҷаябҳаратӣ бартарӣ доштанд. Прем Назир яке аз муваффақтарин ҳунармандони Ҳинд маҳсуб мешавад. Вай чор рекорди актёрӣ дорад, аз ҷумла, ӯ зиёда аз 700 нақши асосӣ ва зиёда аз 80 нақши асосии занонро бозӣ кардааст.
Дар солҳои 1970-ум филмҳои "Мавҷи нав" пайдо шудан гирифтанд. Нахустин коргардон Адур Гопалакришнан (1972), «Бо иродаи худ» (1972) дар Керала ҳаракати «мавҷи нав»-ро пешбарӣ кард. Дигар филмҳои машҳури ин давра Nirmalyam (1973) аз ҷониби коргардон Васудеван Найр, Uttarayanam (1974) Говиндан Аравиндан, Swapnadanam (1976) Кей Ҷӣ Ҷорҷ, Cheriyachante Kroorakrithyangal (1979) ва Amma Ariyan (1986) аз ҷониби Ҷон Абраҳам мебошанд. Дар охири солҳои 1970-ум, ба шарофати филмҳои ҷангӣ бо иштироки каскадёр Ҷаян, синамои тиҷоратӣ шуҳрат пайдо кардан гирифт. Ҷаян яке аз аввалин ситораҳои муваффақи тиҷоратии синамои забони малайлам гардид. Бо вуҷуди ин, муваффақияти ӯ тӯлонӣ набуд; вай ҳангоми иҷрои як нақши хатарнок дар чархбол ҳангоми ба навор гирифтани филми Kolilakkam (1981) ба ҳалокат расид.
Давраи аз охири солҳои 1980-ум то аввали солҳои 1990-ум дар байни мардум «асри тилоии синамои малаялам» ҳисобида мешавад. Дар ин вақт, ҳунармандон Моҳанлал, Маммуттӣ ва коргардонҳо И. В. Сасӣ, Бҳаратан, Падмараҷон, Сатян Антикад, Приядаршан, А.К.Лоҳитадас, Сиддиқ-Лал ва Сринивасан машҳур шуданд. Ин давраи синамои маъмул бо мутобиқсозии мавзӯъҳои ҳамарӯза аз зиндагӣ ва омӯзиши муносибатҳои иҷтимоӣ ва шахсӣ тавсиф мешавад. Таваллуди коргардон Шаҷӣ Карун аввалин филми ба забони малаялам мебошад, ки дар ҷашнвораи Канн як дкрбини тилоӣ дар намуди ғайримуқаррарӣ ба даст овард. Коргардон Аппачан аввалин филми 3D-и Ҳиндустон, My Dear Kuttichathan (1984)-ро ба навор гирифт. Филми "Гуру" (1997), ки коргардонаш Раҷив Анчал таҳия намудааст, ягона филми малаямист, ки Ҳиндустонро дар ҷоизаи Оскар барои беҳтарин филми хориҷӣ муаррифӣ мекунад.
Дар охири солҳои 1990-ум ва аввали солҳои 2000-ум дар синамои ба забони малаялам филмҳои сершумор ва мазҳакаҳои слэпстик ба навор гирифта шуданд.
Дар нимаи дуюми солҳои 2000-ум ва дар солҳои 2010-ум болоравии синамои малаялам мушоҳида шуд, коргардонҳои нав пайдо шуданд, филмҳо дар мавзӯъҳое, ки то ба наздикӣ муваффақияти тиҷорӣ ба ҳисоб намерафтанд, бисёр синамои иҷтимоӣ ва арт-ҳаус ба навор гирифта шуданд. Беш аз ҳама, маҳз филмҳои Керала ҷоизаи беҳтарини филмро мегиранд. Аз коргардонҳо Лал Ҷосе, Камал, Рошан Эндрюс, Амал Нирад, Анвар Рашид ва дигарон ба ҳисоб мераванд, ки дар байни ҳунармандон Моҳанлал ва Маммуттӣ ҳоло ҳам муваффақанд, аммо маъмултаринашон Притвираҷ, Индраҷит, Ҷаясуря, Фаҳад Фасил, Дулкар Салмон мебошанд.
Синамои маратҳӣ вироиш
Филмҳо бо забони маратҳӣ дар иёлоти Маҳараштра ба навор гирифта мешаванд. Синамои маратҳизабон яке аз қадимтарин синамо дар таърихи синамои ҳинд мебошад. Пешрави синамо дар Ҳиндустон Дадасоҳиб Фалке буд, ки соли 1913 аввалин филми пурраи хомуши ҳинду "Raja Harishchandra" ба навор гирифта шудааст. Ин филм ҳамчун филми забони маратҳӣ тасниф карда мешавад, зеро ҳайати наворбардорон бо маратҳӣ суҳбат мекарданд.
Аввалин филми овозии маратҳӣ "Ayodhyecha Raja" соли 1932, ҳамагӣ сол пас аз баромади аввалин филми овозии ҳиндӣ, Alam Ara, ба навор гирифта шудааст. Дар солҳои охир синамои маратҳӣ босуръат рушд кард. Ду филм, "Shwaas" (2004) ва "Harishchandrachi Factory" (2009), ба ҷоизаи Оскар пешбарӣ шуданд. Маркази саноати филмҳои маратҳӣ дар Мумбай ҷойгир аст, аммо дар Колҳапур ва Пуна студияҳои синамоистеҳсолкунӣ низ пайдо шуданд.
Синамои иёлоти Орисса вироиш
Марказҳои синамои забони ория дар шаҳрҳои Бхубанешвар ва Каттак, иёлати Орисса ҷойгиранд. Саноати синамои Орисса одатан аз Ория ва Ҳолливуд «Олливуд» (англ. Ollywood), номида мешавад, гарчанде ки пайдоиши ин ном баҳсбарангез аст. "Sita Bibaha", аввалин филми овозӣ бо забони ория, аз ҷониби Моҳан Сандер Деб Госвамӣ соли 1936 таҳия шудааст. Коргардон Прашанта Нанда дар соҳаи синамои Орисса на танҳо бо ҷалби тамошобинони зиёд ба кинотеатрҳо, балки дар таблиғи навовариҳо низ инқилоб кардааст. Филмҳои ӯ "даврони тилоӣ" -и синамои тиҷоратиро дар иёлати Орисса оғоз намуда, ба филмҳои ба забони ория навгонӣ овардааст. Аввалин филми рангаи "Galpa Helebi Sata"-ро Наген Рай ва наворбардо Сурендра Саҳу соли 1976 ба навор гирифтаанд. Аммо авҷи синамои Орисса соли 1984, вақте ки ду филм - "Maya Miriga" (1984) ва "Dhare Alua" ба ҷашнвораи "Indian Panorama" ворид шуданд ва "Maya Miriga"-и коргардон Нирад Моҳапатра ба "Ҳафтаи мунаққидон"-и ҷашнвораи Канн шомил шуданд. Филм ҷоизаи "Mannheim Film Festival"-ро барои беҳтарин филми саввуми ҷаҳонӣ, ҷоизаи ҳакамон дар ҷашнвораи Ҳаваяро ба даст овард ва дар ҷашнвораи Лондон намоиш дода шуд.
Синамои иёлоти Панҷоб вироиш
Аввалин филм бо забони панҷобӣ "Sheila" аз тарафи Кришна Дев Меҳра соли 1936 ба навор гирифта шудааст. Дар ин филм ҳунарпеша ва овозхон Нур Ҷеҳан бори аввал баромад кардааст. Филми "Sheila" дар Калкутта ба навор гирифта шуда, дар Лоҳур, пойтахти Панҷоб ба намоиш гузошта шуд ва фавран дар тамоми музофот маъмул гашт. Бо шарофати муваффақияти ин филм, бисёр истеҳсолкунандагони дигар ба истеҳсоли филмҳои панҷобӣ шурӯъ карданд. То соли 2009, 900-1000 филм бо забони панҷобӣ бароварда шуданд. Дар солҳои 1970-ум дар як сол ба ҳисоби миёна 9 филм ба навор гирифта мешуд; дар солҳои 1980 - 8 филм; дар солҳои 1990-ум - 6 филм. Дар соли 1995, 11 филм, дар соли 1996 - 7 ва дар соли 1997 - танҳо 5 филм. Аз соли 2000-ум инҷониб кинотеатри панҷобӣ ба эҳё шудан даромад. Соли 2011 аввалин филми 3D "Pehchaan 3D" ба навор гирифта шуд.
Миёни коргардонҳои синамои панҷобӣ Манмоҳан Сингҳ, Маноҷ Пунҷ, Ҷаспал Бҳаттӣ ва Мукеш Гаутам маъмуланд. Дар байни бозигарон - Гурдас Маан, Дип Дҳиллон, Виҷай Тандон, Меҳар Миттал, Б. Н. Шарма.
Синамои синдҳӣ вироиш
Бо вуҷуди талошҳо, соҳа барои пешрафти худ мубориза мебарад, асосан аз он сабаб, ки давлат ё минтақае барои муаррифӣ надорад. Кинотеатри забони синдҳӣ бо фосилаҳои тӯлонӣ филмҳо таҳия мекунад. Аввалин филми синдҳӣ "Abana" соли 1958 таҳия шудааст, ки дар саросари кишвар машҳур гардид. Аз он вақт инҷониб, дар Ҳиндустон тақрибан 30 филми синдҳӣ ба намоиш гузошта шуд. Вақтҳои охир, соҳаи синамои синдҳизабон филмҳои ба мисли Болливуд Hal ta Bhaji Haloon, Parewari, Dil Dije Dil Waran Khe, Ho Jamalo, Pyar Kare Dis: Feel the Power of Love and The Awakening таҳия мекунад. Дар Покистон филмҳои синдҳӣ низ ба навор гирифта шуданд.
Синамои томилӣ вироиш
Саноати синамои томилӣ яке аз се соҳаи калонтарини соҳаи синамо дар Ҳиндустон мебошад. Ин аз ҷиҳати даромад, истеҳсол ва паҳн кардани филмҳо, аз ҷумла дар тамоми ҷаҳон паҳн кардани соҳаи синамои Ҳиндустон дуввумин аст. Маркази синамои томилӣ дар минтақаи Кодамбаккам дар Ченнаи иёлоти Тамилноду ҷойгир аст. Ғайр аз Ҳиндустон, филмҳо бо забони томилӣ дар кишварҳои гуногуни Осиё, Африқои Ҷанубӣ, Амрикои Шимолӣ, Аврупо ва Уқёнусия паҳн карда мешаванд. Ба ғайр дар Ҳиндустон истеҳсоли филмҳои томилӣ дар Шри-Ланка, Малайзия, Сингапур ва Канада киро мешаванд. Синамои томилӣ ва сиёсати Дравидия ба ҳамдигар таъсири калон бахшидаанд.
Донишкадаи синамоии Мадрас дар Ченнаи таъсис дода шудааст ва синамои томилӣ худро ҳамчун соҳаи бонуфуз ва пешбар дар синамои Ҳиндустони Ҷанубӣ муаррифӣ кардааст. Соли 1985 саноати синамои томилӣ 236 филм истеҳсол кард. Филмҳои забони томилӣ аз рӯи шумораи филмҳое, ки Ҳиндустонро ба ҷоизаи Оскар барои беҳтарин филми хориҷӣ муаррифӣ кардаанд, дар паҳлӯи филмҳои ҳиндӣ қарор доранд.
Ситораи синамои Ҳиндустон Раҷникант аз ҳисоби ҳар як филм ба ҳисоби миёна 350 миллион рупия (7,81 миллион доллар) ба даст меорад, ки пас аз Ҷеки Чан дуввумин ҳунарманди баландмаош дар Осиё мебошад ва дар саросари ҷаҳон қариб 65 000 фан-клуб дорад. Камол Ҳасан, яке аз ҳунармандони гуногунҷанбаи Ҳиндустон, бештар бо доштани сабти шумораи филмҳои ҷоизаҳои Filmfare Awards South ва National Film Awards шинохта шудааст. Коргардонҳо А. Бҳимсингҳ, А. П. Нагараҷон, А. Ч. Тирулокчандар, С. В. Шридҳар, Кайласам Балачандер, С. П. Мутҳураман, П. Бҳаратҳираҷ, П. Бҳаратҳираҷ, Балу Маҳендра, Ҷ. Маҳендран, К. Бҳагяраҷ, Маниваннан, Манӣ Ратнам, Р. Сундарраҷан, К. С. Равикумар, Р. Парттипан, Шанмугам Шанкар ва Викраман. Вақтҳои охир филмҳои коргардонҳо Бала, Амир ва Вастантабалан дар бисёр ҷашнвораҳои синамои ҷаҳон ширкат варзиданд ва эътирофи байналмилалӣ ба даст оварданд.
Якчанд ҳунарпешаҳои Болливуд фаъолияташонро дар синамои томилизабон оғоз карданд, ки дар байни онҳо Виҷаянтимала, Ҳема Малинӣ, Рекҳа, Шридевӣ ва Видя Балан буданд.
Синамои телугу вироиш
Синамои телугузабони Андра-Прадеш яке аз се соҳаи бузургтарин синамои Ҳиндустон мебошад. Андра Прадеш дар Ҳиндустон шумораи аз ҳама зиёди кинотеатрҳоро дорад. Соли 2006, назар ба забонҳои дигар, 245 филм бо забони телугу ба навор гирифта шудааст. Дар пойтахти иёлот Ҳайдаробод бузургтарин киностудияи ҷаҳон Ramoji Film City ҷойгир аст.
Коргардонҳо Б. Нагӣ Реддӣ, Х. М. Реддӣ, К. В. Реддӣ, Л. В. Прасад, Д. В. С. Раҷу, Ярагудипатӣ Варада Рао, Эдида Нагесвара Рао, Рамакришна Рао, Ч. Пуллайя, П. Пуллайя, Б. Витталачаря, Адуртӣ Субба Рао, Мадҳусудхон Рао, Камалакара Камешвара Рао, Касинадҳунӣ Вишванат, Бапу, Ҷандҳяла Субраманя Шастрӣ, Сингитам Шриниваса Рао, Дасарӣ Нараяна Рао, Ковеламудӣ Рагҳавендра Рао, Рамоҷӣ Рао, Пасупулетӣ Кришна Вамсӣ, Кришна Реддӣ, Пурӣ Ҷаганнадҳ, Виҷайя Бҳаскар, Рам Гопал Варма, С. С. Раҷамаулӣ, Шекҳар Каммула, Моҳан Кришна Индрагантӣ, Нагеш Кукунур ва Тривикрам Шринивас.
Филмҳо бо забони телегуӣ Pathala Bhairavi (1951), (1951), Missamma (1955), Tenali Ramakrishna (1956), Mayabazar (1957), Bhookailas (1958), Gulebakavali Katha (1962), «Лав ва Куш» (1963), Nartanasala (1963), Bhakta Prahlada (1967), Alluri Seetharama Raju (1974), Muthyala Muggu (1975), Daana Veera Soora Karna (1977), Sankarabharanam (1979), Sapthapadi (1981), Meghasandesam (1983), Sagara Sangamam (1983), «Маюрӣ» (1984), Ananda Bhairavi (1984), Swathi Muthyam (1986), Swarnakamalam (1989), Rudraveena (1988), Shiva (1989), Kshana Kshanam (1991), Annamayya (1997), Pokiri (2006), "Ҷанговари Бузург" (2009), "Баҳубалӣ: Оғоз" (2015), "Баҳубалӣ: Анҷом" (2017) ва ғайраҳо.
Ҳунармандони машҳур Нандамурӣ Тарака Рама Рао, Аккиненӣ Нагесвара Рао, Ранга Рао, Канта Рао, Конгара Ҷаггайя, Кайкала Сатянараяна, Кришна, Чиранҷивӣ, Собҳан Бабу, Кришнам Раҷу, Муралӣ Моҳан, Бҳаниматҳӣ Рамакришна, Шарада, Савитрӣ, Ҷамуна, Анҷалӣ Девӣ, Кришна Кумарӣ, Совкар Ҷанакӣ, Роҷа Раманӣ, Ванишрӣ, Лакшмӣ, Манҷула Виҷаякумар, Моҳан Бабу, Кота Шриниваса Рао, Аккиненӣ Нагарҷуна, Нандамурӣ Балакришна, Даггубатӣ Венкатеш, Виҷаяшантӣ, Гоутамӣ Тадималла, Бҳануприя, Ҷаяпрада ва Ҷаясудҳа.
Синамои ҳиндӣ вироиш
Саноати синамои ҳиндузабони Мумбай, ки бо номи Болливуд низ маъруф аст, бузургтарин ва маъмултарин шохаи синамои Ҳинд аст. Дар ибтидо филмҳои ба забони ҳиндӣ аз қабили "Achhoot Kanya" (1936) ва "Sujata" (1959) ба масъалаҳои каста ва фарҳангӣ вобаста буданд. Шӯҳрати ҷаҳонӣ барои синамои ба забони ҳиндӣ бо филми Раҷ Капур бо номи "Оворагард" омад. Соли 1991 215 филми ҳиндӣ бароварда шуд. Бо пахши "Арӯси рабуданашуда" (1995) филмҳо бо забони ҳиндӣ дар Ғарб ба муваффақияти тиҷорӣ табдил ёфтанд.
Аз соли 1995 инҷониб, иқтисоди Ҳиндустон рушди устувори солонаро нишон медиҳад ва синамои ба забони ҳиндӣ, ҳамчун як корхонаи тиҷорӣ, низ солона 15% афзоиш ёфт. Пардохти ситорагон ба таври назаррас афзоиш ёфт. Бисёр ҳунарпешаҳо барои ба навор гирифтани якбора 3-4 филм шартнома бастанд. Бисёре аз муассисаҳо, ба монанди Industrial Development Bank of India, ба маблағгузории филмҳои ҳиндӣ шурӯъ карданд.
Жанрҳо ва услубҳо вироиш
Масала вироиш
Масала жанри синамои ҳинд мебошад, алахусус филмҳои Болливуд ва Ҳиндустони Ҷанубӣ, бо ишора ба филмҳое, ки якчанд жанрҳои мухталифро дар бар мегиранд. Масалан, филм метавонад дар як вақт жанрҳои экшн, мазҳака, драма ва мелодрамаро дар бар гирад. Аксари ин филмҳо одатан инчунин мусиқавӣ мебошанд, ки саҳнаҳои мусиқии дар ҷойҳои гуногуни зебоманзар сабтшуда мебошанд, ки ҳоло дар филмҳои Болливуд хеле маъмуланд. Сюжетҳои баъзе филмҳо барои бинанда бемантиқ ва ғайри қобили қабул ба назар мерасанд. Жанр номи худро аз масала, омехтаи ҳанутҳои ҳиндӣ гирифтааст.
Синамои мувозӣ вироиш
Синамои параллелӣ, ки бо номи артҳаус ё мавҷи нави Ҳиндустон низ маъруф аст, як самти махсус дар синамои Ҳиндустон мебошад, ки бо мундариҷаи ҷиддии воқеӣ ва натуралистии худ бо нигоҳи амиқ ба муҳити иҷтимоӣ-сиёсӣ шинохта шудааст. Ин тамоюл аз истеҳсолоти маъмулии Болливуд фарқ мекунад ва ҳамзамон бо мавҷи нави Фаронса ва мавҷи нави Ҷопон ба вуҷуд омадааст. Дар аввал дар ин самт синамои бенгалӣ пешсаф буд (ки онро коргардонҳои машҳури олам, ба монанди Сатяҷит Рай, Мринал Сен, Ритвик Гҳатак ва диг. пешниҳод карданд). Якчанд филмҳои мувозии синамо муваффақияти тиҷорӣ ба даст оварданд. Масалан, филми Бимал Рой «Do Bigha Zamin» (1953), ки низ аз ҷониби мунаққидон баҳои мусбат гирифтааст, дар ҷашнвораи Канн соли 1954 ҷоизаи байналмилалӣ ба даст овард. Муваффақияти филм ба мавҷи нави Ҳиндустон роҳ кушод.
Филмсозони неореалистии бенгалӣ Сатяҷит Рай буданд ва пас аз онҳо Ритвик Гҳатак, Мринал Сен, Шям Бенегал, Адур Гопалакришнан, Кашинадҳурӣ Вишванат ва Гириш Касараваллӣ идома доданд. Филмҳои Сатяҷит Рай иборатанд аз "Трилогияи Апу", "Pather Panchali" (1955), "Ôporajito" (1956) ва "Apur Sansar" (1959). Сегона ҷоизаҳои зиёде, аз ҷумла ҷашнвораҳои Канн, Берлин ва Венетсияро ба даст овардааст ва аксар вақт дар қатори бузургтарин филмҳои ҳама давру замонҳо ҷой гирифтааст</ref>The Sight & Sound Top Ten Poll: 1992(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). Sight & Sound. British Film Institute. 25 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 феврали 2006.</ref>[24].
Мусиқии филмҳо вироиш
Мусиқӣ дар синамои Ҳиндустон манбаи назарраси даромад ба ҳисоб меравад ва 4-5% даромади филм дар Ҳиндустонро ташкил медиҳад. Ширкатҳои асосии мусиқавии "Sa Re Ga Ma", Sony Music Entertainment ва дигарон мебошанд. 48%- мусиқии фурӯхташавандаи Ҳиндустон — мусиқии филмҳо мебошад. Филми маъмулии ҳиндӣ метавонад тақрибан 5-6 суруд дошта бошад.
Талаботи тамошобинони бисёрфарҳангӣ ва торафт ҷаҳонишавандаи Ҳиндустон аксар вақт боиси омезиши анъанаҳои гуногуни мусиқии маҳаллӣ ва байналмилалӣ мегардад[25]. Рақс ва мусиқии маҳаллӣ, бо вуҷуди ин, дар Ҳиндустон мавзӯи мудимтарин ва такроршаванда боқӣ монда, берун аз ҳудуди Ҳиндустон ва диаспораи он кор мекунанд. Сарояндаҳои пасикадрӣ ба монанди Муҳаммад Рафӣ, Лата Мангешкар мардуми зиёдеро бо намоишҳои саҳнавии мусиқии филмҳои ватанӣ ва байналмилалӣ ҷалб кардаанд. Дар охири асри XX ва ибтидои асри XXI ҳамкории фаъолонаи ҳунармандони Ҳиндустон ва ҷаҳони Ғарб дида мешавад. Ҳунармандони диаспораи Ҳиндустон анъанаҳои мероси худро бо анъанаҳои кишвари нав омезиш дода, мусиқии маъмули муосирро ба вуҷуд меоранд.
Ҷоизаҳо вироиш
Дар ин бахш муҳимтарин мукофотҳои миллӣ ва ҳукуматӣ дар синамои Ҳиндустон ва мукофотҳои назарраси ғайриҳукуматӣ оварда шудаанд.
| Ҷоиза | Сол | Супоранда |
|---|---|---|
| National Film Awards | 1954 | идоракунии фестивалҳои синамоӣ, ҳукумати Ҳиндустон |
| Dadasaheb Phalke Award | 1969 | идоракунии фестивалҳои синамоӣ, ҳукумати Ҳиндустон |
| Filmfare Awards Filmfare Awards South |
1954 | Bennett, Coleman and Co. Ltd. |
| IIFA Awards | 2000 | Wizcraft International Entertainment Pvt Ltd |
| Tamil Nadu State Film Awards | 1967 | ҳукумати иёлоти Тамилноду |
| Bengal Film Journalists' Association Awards | 1937 | ҳукумати иёлоти Бенгалистони Ғарбӣ |
| Nandi Awards | 1964 | ҳукумати иёлоти Андҳра-Прадеш |
| Maharashtra State Film Awards | 1963 | ҳукумати иёлоти Маҳараштра |
| Karnataka State Film Awards | ҳукумати иёлоти Карнатака | |
| Kerala State Film Awards | 1969 | ҳукумати иёлоти Керала |
Истеҳсоли синамо дар Ҳиндустон вироиш
Сензура дар синамои Ҳиндустон вироиш
То ба наздикӣ саҳнаҳо бо бӯсаҳои дароз, бараҳнагӣ ва саҳнаҳои ошӯбҳои зидди ҳукумат барои паҳнкунии васеъ дар синамои Ҳиндустон манъ карда мешуданд. Чунин маҳдудиятҳои сензураро қонун дар Ҳиндустон соли 1952 ҷорӣ карда буд. Баъзе филмҳо бекор карда шуданд. Дар Ҳиндустони Бритониё сензура асосан сиёсӣ буд, филмҳое, ки ба ҷангҳои озодӣ даъват мекарданд ва ақидаҳои Гандиро мерасонданд, манъ карда шуданд, саҳнаҳои бӯса ва ишқ маъмул буданд. Аввалин бозигароне, ки дар экран бӯса мекарданд, Чару Рой ва Сита Девӣ буданд, ки дар филми бесадои "Prapancha Pash" бозӣ кардаанд[26][27].. Ва филми дигаре бо номи "Karma" танҳо ба шарофати саҳнаи бӯса, ки чаҳор дақиқа тӯл мекашид, дар таърихи синамо марҳилаи муҳим боқӣ монд[28]. Бо вуҷуди ин, филм дар ватани худ муваффақияти зиёд ба даст наовард ва саҳна, аз ин рӯ, бо меъёрҳои ҳиндуҳои муҳофизакор ошкоро гуфтугӯҳои зиёдеро ба бор овард ва баъдан бурида шуд.
Пас аз пурзӯр кардани сензура, ҳама саҳнаҳои хусусияти маҳрамона дар филмҳо бо рақамҳои мусиқӣ, аллегорияҳо иваз карда шуданд ва ё паси парда боқӣ монданд. Озодии бузургтар дар ин робита танҳо солҳои 1990-ум пайдо шуд. Ҳоло бӯсаҳо дар экран каманд, аммо онҳо дар ҳар филм нестанд[29]. Баъзе ҳунарпешаҳои Ҳиндустон то ҳол аз бӯса кардани шарикони худ саркашӣ мекунанд. Ин қоидаро то чанде пеш Шакруххон риоя мекард, ки танҳо барои филми охирини Яш Чопра "То даме ки ман зиндаам" истисно кард[30]. Аммо, намунаҳои баръакс мавҷуданд, ҳунарпеша Эмрон Ҳашмӣ лақаби "бӯсакунандаи асосӣ"-ро дар Болливуд гирифтааст, зеро ӯ ҳеч гоҳ фурсати бӯсаи қаҳрамони худро аз даст намедиҳад[31].
Саҳнаҳои алоқаи ҷинсӣ аз ҷониби қонун расман ҷазо дода мешавад[32]. .
Танкиди синамои Ҳиндустон вироиш
Синамои Ҳиндустон рақобати ҷиддии филмҳои ҳунариро аз сар мегузаронад ва аз ин рӯ бисёр коргардонҳо кӯшиш мекунанд, ки тамошобинро бо сохтани филмҳои гаронбаҳои васеъҳаҷм ва стереоскопӣ ба даст оранд. Бисёре аз эҷодгарони "синамои параллелӣ" аз сабаби набудани маблағ барои офаридани филмҳои нав, ба телевизион рафтанд ё шарикони "хурд"и Ҳолливуд шуданд.
Нигаред низ вироиш
Эзоҳ вироиш
- ↑ Luke McKernan. Hiralal Sen(англ.). British Film Institute (31 December 1996). 27 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ History Of Birth And Growth Of Telugu Cinema(англ.). CineGoer.com. 27 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Mother India(англ.). Internet Movie Database. 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Film Festival – Bombay Melody(англ.). University of California, Los Angeles (17 March 2004). 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Bobby Sing. Do Ankhen Barah Haath (1957)(англ.). Bobby Talks Cinema (10 February 2008). 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Randor Guy. Maker of innovative, meaningful movies(англ.). The Hindu (15 June 2007). 2 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Do Bigha Zamin(англ.). Filmreference.com. 25 августи 2011 санҷида шуд.
- ↑ Srikanth Srinivasan. Do Bigha Zamin: Seeds of the Indian New Wave(англ.). Dear Cinema (4 August 2008). 25 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Michael Sragow. An Art Wedded to Truth(англ.). The Atlantic Monthly (University of California, Santa Cruz). 2 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Subrata Mitra(англ.). Internet Encyclopedia of Cinematographers. 3 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Nick Pinkerton. First Light: Satyajit Ray From the Apu Trilogy to the Calcutta Trilogy(англ.). The Village Voice (14 April 2009). 3 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Neumann P. Biography for Satyajit Ray(англ.). Internet Movie Database Inc.. 3 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Newman J. Satyajit Ray Collection receives Packard grant and lecture endowment(англ.). UC Santa Cruz Currents online (17 September 2001). 3 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Megan Carrigy. Ritwik Ghatak(англ.). Senses of Cinema (October 2003). 25 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Asian Film Series No.9 GURU DUTT Retorospective(англ.). Japan Foundation (2001). 25 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 июни 2009.
- ↑ Jigna Desai. Beyond Bollywood: The Cultural Politics of South Asian Diasporic Film. — Routledge, 2004. — P. 37. — ISBN 978-0-415-96684-9.
- ↑ Baz Luhrmann Talks Awards and "Moulin Rouge(англ.). About.com. 25 сентябри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Matthew Jones Bollywood, Rasa and Indian Cinema: Misconceptions, Meanings and Millionaire(англ.) // Visual Anthropology : journal. — 2010. — January (vol. 23, no. 1). — P. 33—43. — doi:10.1080/08949460903368895.. — «».
- ↑ Joymoti. IMDB.com. 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Lakshmi B. Ghosh. A rare peep into world of Assamese cinema(англ.). The Hindu (2006). 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ IMDB page on Jamai Shashthi: first Bengali talkie(англ.). 23 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Tomazinho Cardozo. Panaji: Konkani Cinema - A Long Way to Go(англ.) (25 April 2009). 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ Revealing the History of Konkani Cinema(англ.). 22 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 августи 2012.
- ↑ The Best 1,000 Movies Ever Made(англ.). New York Times (2002). 25 августи 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 марти 2012.
- ↑ Stanley A. Wolpert. Encyclopedia of India. — Charles Scribners & Sons, 2006. — Т. 1. — С. 74. — 2000 с. — ISBN 978-0-684-31351-1.
- ↑ Zehra Kazmi. The kiss in Hindi movies(англ.). Hindustan Times(пайванди дастнорас — таърих) (2 May 2013). 12 сентябри 2014 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 12 сентябри 2014.
- ↑ Arpita Basu. Cinema Century(англ.). Outlook (4 June 2012). 12 сентябри 2014 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 Январ 2014.
- ↑ Priyanka Dasgupta. India's longest kissing scene clips in Paoli film(англ.). The Times of India (30 April 2012). 26 июни 2014 санҷида шуд.
- ↑ Roshmila Bhattacharya. The longest kiss that was uncensored(англ.). The Times of India (18 March 2013). 11 сентябри 2014 санҷида шуд.
- ↑ Roshmila Bhattacharya. Why Shah Rukh Khan broke his no-kissing rule(англ.). DNA India (17 November 2012). 11 сентябри 2014 санҷида шуд.
- ↑ Seema Sinha. I’m the headmaster in kissing: Emraan Hashmi(англ.). The Times of India (20 July 2014). 11 сентябри 2014 санҷида шуд.
- ↑ Brajesh Rajak. Pornography Laws: XXX Must not be Tolerated. — Delhi: Universal Law Co, 2011. — ISBN 978-81-7534-999-5.
Пайвандҳо вироиш
|
Синамои Ҳиндустон дар Викианбор |
|---|