Тугмачагул

Тугмачагул
Тугмачагул
	; Malva sylvestris
Табақабандии илмӣ
Ҷинс:	Тугмачагул
Номи байнулмилалии илмӣ
	Malva L., 1753
Мутародифот
	Axolopha (DC.) Alef.; Dinacrusa G.Krebs;
Номенклатурный тип
	Malva sylvestris L. — Мальва лесная
ITIS	21832
NCBI	96479
EOL	61013
GRIN	t:7216
IPNI	60436984-2

Тугмачагул, мӯбофак, панирак (лот. Málva) — гиёҳест яксола ё бисёрсола аз оилаи тугмачагулҳо.

Тавсифоти гиёҳшинохтӣ вироиш

Тугмачагул эсосан чун алафи бегона дар назди бошишгоҳ, киштзору боғ, баъзан дар пахтазору ҷангал месабзад. Дар Тоҷикистон 8 намуди тугмачагул вомехӯрад: М. mauritiana (асосан дар ноҳияҳои шимолӣ ва ҷануби Тоҷикистон, баъзан дар Помири Ғарбӣ нумӯ меёбад.

Корбурдҳо вироиш

Растании ороишӣ ва асаловар аст. Баргу гулаш хусусияти давоӣ дорад), М. sylvestris (дар ноҳияҳои ҷанубӣ, дар канори роҳҳо мерӯяд), М.nicacensis (дар ҳама ҷо месабзад; хӯроки хуби чорвосг). М. игсрфкшсф (ғайри Помир) дар ҳамаи заминҳои обии республика мерӯяд), М. neglecta (дар ҳама ҷо месабзад; хӯроки хуби чорвост.

Корбурди пизишкӣ вироиш

Гиёҳи асаловар, доруист. Дар тибби халқӣ ҳангоми дарди гулӯ бо ҷӯшоби баргу решааш гулӯро мечайқонанд), М. pustella(асосан дар ноҳияҳои марказии республика дар маҷрои хушки дарёҳо, канори роҳҳо мерӯяд ва ҳамчун рустании рангуборӣ, равғану витаминдор истифода мешавад), М. parviflora (асосан дар шимол ва ҷануби республика вомехӯрад), М. раmirroalaica (танҳо дар Помири Ғарбӣ дар пайколу назди бошишгоҳҳо месабзад).

Баргу пояи навраси тугмачагул (М. sulvestris М. neglesta, М. mauritiana ва ғайра)-ро, ки сервbтамин (каротин ё провитамини А ва витамини С) аст, ба таом меандозанд. Гул ва барги тугмачагули бешагӣ (М. sulvestris, нигаред расм) луоби фаровон дошта, шарбаташро аз қадим чун дору ва гулашро барои ранг кардани пашм ба кор мебаранд. Аз баъзе тугмачагулҳо (М. melusa) нахи дурушт ҳосил мекунанд ва аз он арғамчин мебофанд. Аз тухмаш равған мегиранд.

Эзоҳ вироиш

↑ Malva Index Nominum Genericorum. International Association for Plant Taxonomy.

Адабиёт вироиш

Травянистые растения СССР, т. 2, Москва, 1971;
Флора Таджикской ССР, т. 6, Л., 1981.
Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.

[ING-1] Malva Index Nominum Genericorum. International Association for Plant Taxonomy.

[1]