Хайрулло Абдуллоев
Хайрулло Абдулло́ев (1 феврали 1930, Кӯлоб, ҶШС Тоҷикистон — 19 ноябри 2008[1], Душанбе, Тоҷикистон) — оҳангсози тоҷик, Ходими хизматнишондодаи санъати ҶШС Тоҷикистон (1986). Дорандаи Ҷоизаи давлатии Тоҷикистон ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ (2004)[2].
| Хайрулло Абдуллоев | |
 Хайрулло Абдуллоев | |
| Иттилооти асосӣ | |
| Таърихи таваллуд | 1 феврал 1930 |
| Зодгоҳ | Кӯлоб |
| Таърихи даргузашт | 19 ноябр 2008 (78 сол) |
| Маҳалли даргузашт | Душанбе |
| Кишвар |
 Тоҷикистон |
| Пеша(ҳо) | оҳангсоз |
| Ҷоизаҳо | Ҷоизаи давлатии Тоҷикистон ба номи Абӯабдуллоҳ Рӯдакӣ (2004), Ифтихорномаи Раёсати Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон |
Зиндагинома
вироишХайрулло Абдуллоев дар ноҳияи Балҷувони вилояти Кӯлоб ба дунё омадааст[3]. Мусиқии халқиро аз падар, сипас аз устодони машҳури санъати мусиқии халқӣ С. Вализода, С. Каримов, С. Султонов ва З. Қаландаров омӯхтааст. Солҳои 1942-1952 ғижжакнавози Театри мусиқии драмаи Кӯлоб буд. Хатмкардаи Омӯзишгоҳи мусиқии Душанбе (1953) ва Консерваторияи давлатии Москва (1958).
Фаъолияти корӣ
вироишМуаллими Омӯзишгоҳи мусиқии Душанбе (1958), муҳаррири калон ва сармуҳаррири Сарредаксияи барномаҳои мусиқии студияи телевизиони тоҷик (1960 — 65 ва 1968 — 78), роҳбари бадеии Филармонияи давлатии Тоҷикистон (1978 — 80). Аз соли 1980 муҳаррири коллегияи репертуарӣ-редаксионии Вазорати фарҳанги ҶТ.
Эҷодиёт
вироишЭҷодиёти Абдуллоев обуранги хоси миллӣ дошта, аз анъанаҳои мусиқии халқии тоҷикӣ ва фолклор баҳра бардоштааст. Абдуллоев оҳангсози навовар ва соҳибистеъдод буда, анъанаи бойи санъати мусиқии классикӣ, халқӣ ва муосирро дар эҷодиёташ моҳирона истифода кардааст.[4]
Осор
вироишАсарҳои ӯ саршори самимият, лиризми дилнишин ва нафосати хоси мусиқист:
Трио барои скрипка
вироиш- виолончел ва фортепиано (1956);
- кантатаи «Садои Осиё»;
- консерт барои скрипка ва оркестри симфонӣ (1958);
- симфониэтта (1963),
Достонҳои вокалӣ-симфонӣ
вироиш- «Нолаи Таҳмина» аз рӯйи «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ (1967),
- «Ахтари инқилоб» (шеъри С. Айнӣ, 1976),
- «Роҳи хирад» (шеъри Ҳ. Ғоиб, 1985);
- 4 рақси симфонӣ (1973);
Сюитаҳои рақсӣ
вироиш- «Ҷои Душанбе»,
- «Сюитаи рақсӣ» (барои ансамбли «Лола»),
Сюитаҳои вокалӣ-инструменталӣ
вироиш- «Таронаи Вахш»,
- «Навоҳои кӯлобӣ»,
Мусиқӣ барои драмаҳо
вироиш- мусиқии «Карим Девона»-и Т. Аҳмадхонов,
- «Қишлоқи тилоӣ»-и М. Миршакар,
- намоишномаҳои «Интихоби домод»-и Ҳ. Содиқ,
- «Хазони зери по»-и Ф. Ғуломова,
- «Рустам ва Суҳроб»-и Ғ. Абдулло (бо ҳамроҳии А. Одинев),
- «Дохунда»-и Ҷ. Икромӣ,
- «Чанори гӯё»-и Б. Раҳимзода ва ғайра.
Сурудҳо
вироишАбдуллоев муаллифи як силсила сурудҳо мебошад:
- «Эй дил» (шеъри А. Лоҳутӣ),
- «Аскарбача» (шеъри А. Қодирӣ),
- «Духтари помирӣ» ва «Душанбе» (шеърҳои М. Ҳайдаршо),
- «Марҳабо» (шеъри Б. Раҳимзода),
- «Суруди Душанбе» ва «Дӯстии тоҷикону Хитой» (шеърҳои А. Қодирӣ),
- «Наврӯзи Душанбе» (барои хори бачагона),
- «Эй ёр, куҷо рафтӣ» (шеъри Ҷалолуддини Румӣ),
- «Тоҷик ҳама ҷосту Тоҷикистон яктост» (шеъри Гулназар),
- «Дидам Ватанам» (шеъри Н. Бақозода),
- «Ушшоқи Анзоб» (шеъри С. Аюбӣ) ва ғайра
Асарҳо бо услуби овозхонии акапелла
вироишАбдуллоев ҳамчунин ба услуби овозхонии акапелла зиёда аз 25 асар таълиф кардааст, ки аз ҷумлаи онҳо:
- «Дил дигар»,
- «Ҳавои чаманам орзуст»,
- «Кӯҳи Ҳисор»,
- «Сад доғ»,
- «Регравон».
Ҷоизаҳо
вироишБо Мукофоти давлатии Тоҷикистон ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ (2004) ва Грамотаи Фахрии Президиуми Совети Олии ҶШС Тоҷикистон сарфароз гардидааст. Узви ИК (аз 1963).
Даргузашт
вироишХайруллоҳ Абдуллоев 19 ноябри 2008 дар манзили худ дар шаҳри Душанбе бар асари бемории тулонӣ дар синни 79 солагӣ даргузашт[5].
Эзоҳ
вироиш- ↑ Из жизни ушел известный таджикский композитор Хайрулло Абдуллоев. ASIA-Plus. www.asiaplus.tj. 20 июли 2017 санҷида шуд.(пайванди дастнорас)
- ↑ Маросими супоридани ҷоизаҳои давлатӣ Президенти Тоҷикистон(тоҷ.). Сайти расмии Президенти Тоҷикистон. www.president.tj (3 сентябри 2004). 20 июли 2017 санҷида шуд.
- ↑ Мусиқишиносон ва оҳангсозони Тоҷикистон. — Душанбе, 2011.
- ↑ Обидпур Ҷ. . — Душанбе,Аржанг, 2019. — С. 480. — ISBN 978-999-47-43-90-2.
- ↑ Даргузашти Хайруллоҳ Абдуллоев, оҳангсози тоҷик(тоҷ.). www.bbc.com. BBC Tajik/Persian. 24 феврали 2021 санҷида шуд.
Адабиёт
вироиш- оҳангсозы Таджикистана, Д., 1987;
- оҳангсозы и музыковеды Таджикистана, Д., 2010.
Сарчашма
вироиш- Абдуллоев Хайрулло // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.