Ӯзбекҳои Тоҷикистон
Ӯзбекҳо дар Тоҷикистон — бузургтарин ақаллияти забонӣ дар Тоҷикистон мебошанд. Шумораи умумӣ аз рӯи маълумоти расмӣ 926 ҳазор нафарро ё мувофиқи барӯйхатгирии соли 2010 12,2% аҳолии ҷумҳуриро ташкил медиҳад [1]. Ӯзбекҳои тоҷик аз ҷиҳати мутлақи ӯзбекҳои берун аз қаламрави Ӯзбекистон дуввум ва аз рӯи таносуб нисбатан якум мебошанд. Аз рӯи шумораи мутлақ танҳо ӯзбекҳои Афғонистон (1,7-2,2 миллион нафар) аз ӯзбекони тоҷик пеш гузаштаанд, ки онҳо тақрибан 6-9% аҳолии ин кишварро ташкил медиҳанд.
Демография вироиш
Дар соли 1989 (барӯйхатгирии умумииттифоқӣ) 1.197.841 ӯзбеки муқими ҶШС Тоҷикистон сабт шудааст ё 23,5% аҳолӣ.[2]
Динамикаи аҳолӣ вироиш
| Ӯзбекҳо дар аҳолии Тоҷикистон, % | соли 1959, барӯйхатгирӣ | соли 1970, барӯйхатгирӣ | соли 1979, барӯйхатгирӣ | соли 1989, барӯйхатгирӣ | с. 2000, барӯйхатгирӣ[1] | с. 2010, барӯйхатгирӣ |
| Ӯзбекҳо, ҳаз. наф. | 454 | 666 | 873 | 1198 | 937 (1016) | 926 (1055) |
| Мингҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 0,2 | 0,3 |
| Дурменҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 4 | 8 |
| Лақайҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 51 | 66 |
| Конгратҳо, ҳаз. нпф | ... | ... | ... | ... | 15 | 38 |
| Катаганҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 5 | 8 |
| Юзҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 1 | 4 |
| Барлосҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 4 | 5 |
| Семизҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 0,0 | 0,0 |
| Кенсамирҳо, ҳаз. наф | ... | ... | ... | ... | 0,0 | 0,2 |
| Фоиз, % | 22,9 | - | - | 23,5 | 15,3 (16,6) | 12,2 (13,9) |
Ӯзбекҳо дар Душанбе вироиш
То аввали солҳои 50-ум аҳолии узбеки Душанбе амалан аз ҷиҳати ҳаҷм бо тоҷикон қиёс карда мешуданд. Гузашта аз ин, ҳарду гурӯҳ аз русҳо ба қадри кофӣ пасттар буданд. Дар ҳолати муҳоҷирати нисбатан паст ва афзоиши баланди табиӣ, ҳиссаи ӯзбекҳо дар аҳолии Душанбе тақрибан бетағйир боқӣ монда, тақрибан 10% аҳолӣ дар тӯли даҳсолаҳо боқӣ монд. Дар охири солҳои 90-ум, бинобар муҳоҷирати азими аҳолии русзабон,ӯзбекони этникӣ аз рӯи теъдод дар пойтахт, пеш аз русҳо, ҷои дуюмро гирифтанд.
Ҷадвал. Фоизи намояндагони миллатҳои гуногун дар Душанбе .[3]
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2000 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Тоҷикон | 18.7 | 26.2 | 31.6 | 38.2 | 84.4 |
| Ӯзбекҳо | 10.3 | 10.3 | 10.0 | 10.6 | 9.1 |
| Русҳо | 47.8 | 42.0 | 38.6 | 32.9 | 5.1 |
| Тоторҳо | 5.5 | 5.1 | 4.8 | 4.1 | 0.7 |
| Қирғизҳо | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 0.06 |
| Украинҳо | 4.4 | 3.5 | 3.6 | 3.6 | 0.3 |
| Яҳудиён | 3.9 | 3.1 | 2.4 | 2.0 | 0.02 |
Ӯзбекҳои маъруфи Тоҷикистон вироиш
- Игамбердӣ Хоҷамбердиев — иштирокчии Ҷанги Бузурги Ватанӣ, шоҳзодаи пурраи ордени Шӯҳрат.
- Тӯйчӣ Эрҷигитов — Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ, иштирокчии Ҷанги Бузурги Ватанӣ.
- Маҳмуд Худойбердиев — сарвари ҳарбии тоҷик, фармондеҳи саҳроӣ, иштирокчии Ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон, полковник.
- Абдулло Раҳимбоев — арбоби сиёсӣ, ҳизбӣ ва давлатии шӯравист. Раиси Президиуми Кумитаи иҷроияи марказии ИҶШС аз ҶШСТоҷ (1933 - 1937).
Ҳамчунин нигаред вироиш
Эзоҳ вироиш
- ↑ 1.0 1.1 Национальный состав, владение языками и гражданство населения Республики Таджикистан. Том III(пайванди дастнорас — таърих). 14 Декабри 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 14 октябри 2013.
- ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
- ↑ Душанбе. Энциклопедия. / Главный научный редактор Диноршоев М. Д.. — Душанбе: Главная научная редакция Таджикской Национальной Энциклопедии, 2004. — С. 22. — 132 с. — ISBN 5-89870-071-4.