Ашрафи Мозандаронӣ

Муҳаммадсаъид ибни Муҳаммадсолеҳ Ашрафи Мозандаронӣ (форсӣ: محمدسعید بن محمدصالح اشرف مازندرانی‎; ? — 1708, музофоти Биҳори Ҳиндустон) — шоир, рассом ва хушнависи форсизабони Ҳиндустон.

Ашрафи Мозандаронӣ
Таърихи таваллуд:	1620
Зодгоҳ:	Исфаҳон, Эрон
Таърихи даргузашт:	1704
Шаҳрвандӣ (табаият):	Эрон
Навъи фаъолият:	шоир, донишманд
Забони осор:	форсӣ

Зиндагинома

Дар яке аз қаряҳои атрофи Исфаҳон ба дунё омада, таҳсили улуми мутадовилаи даврро анҷом дод. Дар синни камолот ба Ҳиндустон сафар кард ва ба хидмати Аврангзеб (хукмрониаш 1658—1707) роҳ ёфта, ба таълиму тарбияи Зебуннисо машғул шуд. Солҳои 1659-1672 ба Зебуннисо забону адабиёти форсӣ ва илмҳои маъмули замонро таълим дода, яке аз муқаррабони ӯ гардид. Соли 1672 азми бозгашт ба Исфаҳон намуд. Қитъаи шеъре аз осори ӯ боқист, ки дар он ӯ азми худро ба Зебуннисо иброз доштааст. Вале дар бораи ба Исфаҳон баргаштани ӯ мадраке дар даст нест. Ҳаминаш маълум аст, ки баъди вафоти Аврангзеб (1707) кашмакаш байни шоҳзодагон ва ҳокимони маҳаллӣ авҷ гирифт. Ашраф бо баҳонаи зиёрати Каъба Ҳиндустонро тарк кардан хост, аммо дар Биҳор ба бемории сахте гирифтор шуда, вафот кард. Аз Ашраф куллиёти ашъор мондааст, ки он ғайр аз ғазалҳо, қасидаҳо, рубоиҳо, фардиёт, қитаоти таърих ва муаммоҳо, маснавиҳои «Соқинома» (400 байт), «Қазову қадар» (700 байт) ва 9 маснавии хурди ӯро дар мадҳи Аврангзеб, васфи Кашмир ва ҷашнҳои Ҳиндустон фаро мегирад. Ашраф бо маслиҳати Зебуннисо баёзе бо номи «Иродати фаҳм» тартиб дода буд, ки он ашъори шоирони дӯстдоштаи Зебуннисо ва баъзе шеърҳои худи ӯро дар бар мегирифтааст. Ин баёзро гӯё яке аз канизакони Зебуннисо ба ҳавзе афтонда, талаф додааст.

Намунае аз ашъори Ашраф:

Зи бас аз ҷӯши саргардониям бетоб мегардад,

Ба ҳар обе, ки афтад акси ман, гирдоб мегардад.

Фурӯ мерезад аз ёди ту ҳар соат чунон рангам,

К-аз он рӯзи сиёҳи ман шаби маҳтоб мегардад.

Зи бас осоиши олам зи ман паҳлу тиҳӣ созад,

Ба деворе, ки афтад акси ман, меҳроб мегардад.

Баҳори тозарӯӣ аз ту дорад обу ранг, Ашраф,

Зи файзи хомаат кишти сухан сероб мегардад.

Адабиёт

• Ашраф // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.