Бадминтон

Бадминтон (англ. Badminton — номи шаҳрчае дар Англия) — бозии варзишӣ бо ракетка ва волан (тӯбчаи пардор).

Таърих

Бадминтон дар Ҳиндустон «пуона» ном дошт. Афсарони анлис, ки дар Ҳиндустон буданд, василаҳои ин бозиро ба Англия бурданд. Соли 1873 дар ҷашне, ки шавқманди варзиш ва ношири силсилаи китобҳо оид ба навъҳои варзиш герсог Дик Бофорт дар хонааш барпо кард, ин бозӣ ҳам баргузор шуд. Чун номи қаср Бадминтон буд, ин бозӣ ҳам бадминтон ном гирифт. Аввалин клуби бадминтон дар Англия соли 1877 ташкил карда шуд ва тавъам бо он қонуну қоидаҳои онро низ эълом намуданд. Федератсияи байналмилалии бадминтон соли 1934 ташкил карда шуд, ки 149 федератсияи миллиро муттаҳид менамояд (2005). Оид ба бадминтон аз соли 1968 чемпионати Аврупо, аз соли 1977 чемпионати ҷаҳон доир карда мешавад. Бозии бадминтон соли 1992 ба Бозиҳои олимпӣ дохил карда шуд ва ба сурати дунафара ва чаҳорнафара барои мардон ва занон баргузор гардид. Аз олимпиадаи соли 1996 бозии мухталифи мард ва зан (дунафара) низ ҷорӣ карда шуд. Дар Тоҷикистон аз соли 1963 федератсияи бадминтон вуҷуд дорад. Аз соли 1974 дар ҷумҳурӣ оид ба бадминтон мусобиқаи варзишӣ доир карда мешавад. Ҳоло дар ҷаҳон варзишгарони осиёӣ (Хитой, Ҷумҳурии Корея, Индонезия) афзалият дошта, дар мусобиқаҳои ҷаҳонӣ 90 дарсади медалҳоро ба даст меоранд. Баъд аз онҳо варзишгарони Аврупо (Дания, Англия, Россия, Олмон, Нидерландия ва ғайра) меистанд.

Муқаррароти бозӣ

Майдон

Замини бозии бадминтон

Бадминтонро дар майдони 13,4×5,2 м (як ба як) ё 13,4×6,1 м (ҷуфт-ҷуфт) аз болои тӯре, ки дар баландии 155 см дар мобайни майдон кашида мешавад, мебозанд.

Ракетка

Ракеткаи бадминтон

Ракеткаи бадминтон чандирӣ ва нисбат ба ракеткаи теннис хеле сабук аст, дарозиаш 8,6-9,2 см.

Тӯбча

Тӯбчаи бадминтон

Тӯбчаи бадминтон аз маснуоти сунъӣ ва табиӣ сохта мешавад.

Мақсади бозӣ

Ба тарафи майдони ҳариф зада афтондани тӯбча. Ҳисоб то 15 хол расонда мешавад (занон ва бачаҳо то 11 хол бозӣ мекунанд). Бадминтон аз ҷиҳати техникӣ ва тактикӣ ба теннис монанд аст. Бозии бадминтон аз 3 ё 5 даст иборат мебошад. Мувофиқи қоидаҳои куҳна 1 хол ҳангоми бохтани тӯбчаи партобшуда ҳисоб карда мешавад. Агар бозигари тӯбчаро партобкарда бохт диҳад, навбати тӯбдиҳӣ ба ҳариф мегузарад. Дар бозии ҷуфт ҳар кадом даста 2 навбати партоби тӯбчаро дорад. Ҳангоми муваффақ нашудан ба ҳар ду дафъа навбати партоби тӯбча ба ҳариф мегузарад. Агар ҳисоб 14:14 (барои занҳо 10:10) шавад, ҷониби аввал соҳиби 14 (10) хол гардида интихоб мекунад, ки бозиро то 17 (13) ё 15 (11) хол идома диҳад. Мувофиқи қоидаҳои муосир (соли 2006 ҷорӣ карда шуд) холҳо дар ҳар дафъа новобаста ба навбати партоби тӯбча ҳисоб карда мешаванд ва бозӣ то ба 21 хол идома меёбад. Ҳангоми 20:20 шудани холҳо бозӣ то ду холи диг. гирифтани яке аз тарафҳо давом мекунад. Тарафе, ки аввалин шуда 22 хол мегирад, ғолиб эълон карда мешавад.

Инкишофи бадан

Дар бозии бадминтон ҳаракати узвҳои болоии бадан нисбат ба пойҳо зиёдтар инкишоф меёбад. Дар маҷмӯъ бадминтон боиси инкишофи маҳоратҳо, ирода ва назорат, тақвияти ҳаракати тези чашмон, кори асаб, ҳассос будан ба аксуламалҳо мегардад. Бадминтонро маъмулан бо як даст мебозанд ва ҳамон даст бештар инкишоф меёбад. Пас бозигар барои пешгирӣ намудани инкишофи номуътадили узвҳои бадан илова ба бозии бадминтон бояд бо машварати мутахассисин дигар ҳаракатҳои ҷисмониро низ иҷро кунад, то ки узвҳои бадан яксон инкишоф ва тақвият ёбанд. Бозии бадминтон барои атфол, занон ва пирсолон иҷозат дода мешавад.

Эзоҳ

Адабиёт

Марков О. Бадминтон. 2 изд. М., 1961;
Большая Советская Энциклопедия. Т. 2, М., 1970;

Сарчашма

Бадминтон // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.