|
== Вожашиносӣ ==
«''Радабон''» аз як [[вожа]] ва як пасванд сохта шудааст: '''''рада''''' ({{lang-fa|'''رده'''}} > {{lang-pal|''radag''}} «''рада, роста''»<ref>[{{Cite web |url=http://www.rabbinics.org/pahlavi/MacKenzie-PahlDict.pdf |title=''MacKenzie, D. N.'', A Concise Pahlavi Dictionary, London, etc.: Oxford University Press, 1971. — 236 pp. ISBN 0-19-713559-5. — p. 70] |accessdate=2019-12-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121203034323/http://www.rabbinics.org/pahlavi/MacKenzie-PahlDict.pdf |archivedate=2012-12-03 }}</ref> > {{lang-peo|''ratak''}} > [[эронии бостон]]:''*rata-ka-'' > [[Забони ҳиндуэронӣ|ҳиндуэронӣ]]: ''*<sup>4</sup>ar- : r̥-'' «''рост кардан; дар як рада рост кардан, оростан, созгор кардан''»<ref>''Расторгуева В. С.'', ''Эдельман Д. И.'' Этимологический словарь иранских языков / Институт языкознания РАН. — М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 2000. — Т. 1 (a—ā). — 328 с. — 1000 экз. — ISBN 5-02-018124-2, ISBN 5-02-018125-0. (в пер.). – с. 205</ref>)<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-57-6. ҷ. 3, с. 1438.</ref> + ''-'''бон''''' ({{lang-fa|'''وان'''، '''بان'''}} [-''bān'', -''vān''] < {{lang-pal|-''bān'', -''vān''}} < {{lang-peo|*''pāna''-}} «''нигаҳбон, посбон''» < эронии бостон: √*''pā''- «''поидан, нигаҳбонӣ кардан''»+ -''van'')<ref>''Ҳасандӯст, Муҳаммад''. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Нашри осор, 1393. ISBN 978-600-6143-55-2. ҷ. 1, с. 398.</ref>. Мақулаи дастурии ин вожа исм ва сохтвожаи он ба сурати [исм (''рада'') + пасванд (''-бон'')] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии иштиқоқӣ истифода шудааст. Пасванди «''-бон''» ба исм афзуда мешавад ва умуман маънии «''нигаҳдоранда''»-ро мерасонад<ref>''Таботабоӣ, Алоъуддин''. Фарҳанги тавсифии дастури забони форсӣ. – Теҳрон: «Фарҳанги муъосир», 1395. – 640 с. ISBN 978-600-105-121-0. – с. 85.</ref><ref>Ин пасванд аз куҳантарин замонҳо дар вожасозӣ ба кор меравад. Чунончи, аз ''*xšaθra-'' «''подшоҳӣ; кишвар''» + *''pāvan''- «''пойидан, нигаҳбонӣ кардан''» дар порсии бостон «''xšaθrapāvan''»-ро сохтаанд, ки дар порсии миёна «''šahrap''», дар паҳлавӣ «''xšatrap''» ва дар форсии дарӣ «''шаҳрбон''» гаштааст. Ҳамчунин аз *''kāra-'' «''мардум-сипоҳ''» + *''pāna-'' «''нигаҳбон, посбон''» дар порсии бостон *''kārapāna-'' «''нигаҳбони сипоҳ, сипаҳбон''» сохта шуда, ки дар паҳлавӣ ''kārwān'' «''сипоҳ, лашкар''», дар порсии миёна ''kārvān'' «''сипоҳ, лашкари омода ба ҷанг''» ва дар форсии дарӣ ''kārvān'', ''kārbān'' «''корвони лашкариён; корвон''» гаштааст. Ин пасванд ҳамакнун ҳам дар сохтани истилоҳоти низомӣ фаровон ба кор меравад: ''[[шаҳрбон]]'', ''[[халабон]]'', ''[[новбон]]'', ''[[дарёбон]]'', ''[[сарвашт|сарвон]]'', ''[[гурӯҳбон]]''</ref>.
«''Радабон''» таркибе кӯтоҳшуда аз «''нигаҳбони рада''» аст.
|
