Википедиа

Осорхонаи миллии бостоншиносии Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х →‎Таърих: Тахрир
х Иловаи гурӯҳ
Сатри 2:
 
== Таърих ==
Осорхонаи миллии бостонии Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии [[Академияи илмҳои Тоҷикистон|Академияи Илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон]] [[4 апрел]]и соли [[1996]] ташкил шуда, аз соли [[ 2001]] барои тамошобинон дарҳои худро боз кардааст.
 
== Хазинаи осорхона ==
Дар бойгонии осорхона зиёда аз 100 ҳазор бозёфтҳои бостоншиносӣ мавҷуд аст, ки аз аҳди давраи санг то охири асрҳои миёнаро дар бар мегирад.
 
Дар толорҳои осорхона изи одамони ибтидоӣ, ки аз нишемангоххои [[Кулдара]] 1-6 (800 ҳазор сол топеш милодаз мелод), [[Қаратоғ]], Лоҳутӣ 1-12 (600 ҳазор сол топеш милодаз мелод), [[Оби мазор]] 13-17 (500-400 ҳазор сол топеш аз милодмелод) ба даст омадаанд ва инчунин ёдгориҳои маданияти неолитии [[Ҳисор]], ки аз тамоми манотиқи чумҳурӣ кашф шудаанд, гузошта шудааст.
 
Ба нахустин марказҳои тамаддун бошад ёдгории аҳди энеолит ва биринҷии [[Саразм]], ки дар болооби [[Зарафшон]] ҳаффорӣ шудааст, алоқаманд мебошад. Инчунин дар толорҳои осорхона теъдоди зиёди бозёфтҳои аҳди биринҷӣ (маданиятҳои бостоншиносии [[Қайроқум]], [[Вахш]], [[Бишкент]]) гузошта шудаанд, ки ба тамаддуни мардуми кишоварз ва саҳронишин мансубанд. Тақдири таърихии одамони аҳди бостон, ки дар [[Тоҷикистон]]и имрӯзӣ зиндагӣ кардаанд мушкил ва фоҷианок будааст. Дар қарнҳоиасрҳои VI-IV топеш милодаз мелод [[Осиёи Миёна]] дар ҳайати шоҳаншоҳии [[Ҳахоманишиён]] буд. Солҳои 30-юми қарниасри IV топеш милодаз мелод ин шоҳаншоҳӣ аз тарафи [[Искандари Мақдунӣ]], ки бо як ғолибият [[Осиёи Хурд]], [[Миср]], давлатҳои [[Шарқи Наздик]]роНаздикро тасарруф кард, шикаста шуд. Танҳо 100 сол баъд, дар нимаи дуюми қарниасрни III топеш аз милодмелод, замони мавҷудияти шоҳигарии [[Давлати Юнону Бохтар|Юнону Бохтар]] мардуми [[Осиёи Миёна]] ба тамаддуни гуногунҷабҳа ва боҳашамати элинӣ шинос шудаанд.
 
Маьбади [[Окс]] (нигаред [[Хазинаи Амударё]]) дар шаҳраки [[Шаҳркадаи Тахти сангин|Тахти сангин]], дар ҷанубии Тоҷикистон (резишгоҳи дарёи [[Вахш]] ва [[Панҷ]]) ҳоло яке аз ёдгориҳои пурмуҳтавои меъмории замони [[Давлати Юнону Бохтар|Юнону Бохтарӣ]] мебошад, ки дар қисмати шимоли [[Амӯдарё]] омӯхта шудааст. Дар он омезишёбии тамаддуни элинӣ ва маҳаллиро мебинем. Охири қарниасри II-I топеш милодаз мелод ин маъбади боҳашамат ва бой ба вайрона табдил меёбад. Ҳуҷуми қавмҳои кўчӣ аз дохили [[Осиё]] (муалифони антиқа онҳоро тохарӣ, чиниён юеҷҳо меноманд) ба тамаддуни [[Давлати Юнону Бохтар|Юнону Бохтарӣ]] интиҳо гузошт ва империяи [[Кушониён]]ро ба вуҷуд овард.
 
Осори замони тохарӣ-юеҷӣ дар ҳудуди [[Тоҷикистон]] асосан аз қургонҳо ва қабристонҳои қарнҳоиасрҳои I топеш милодӣаз мелодӣ - III милодмелод ба даст омадаанд. Муҳаққиқони ёдгориҳои ибтидои асри миёнаро кашфиётҳои беҳамто интизор буданд: боқимондаҳои меъморӣ, чубкорӣ, муҷассамаҳо, гаҷкорӣ, деворнигораҳо ва ғайра, ки дар [[Суғд]], [[Истаравшан]], [[Тахористон]]и Шимолӣ, аз қасрҳо, маъбадҳо, хонаҳои сарватмандон, тоҷирон, дайрҳои будоӣ ва ғайра ёфта шудаанд. Ҳар бозёфти нави санъати тасвирӣ моро ба фаҳмиш ва дарки маънавиёт ва адабиёти ниёгони тоҷикон наздик месозад. Дар пешрафти маданияти ноҳияҳои мухталифи [[Осиёи Миёна]]и ибтидоӣ асри миёна ягонагии умумии тараққиёт дида мешавад.
==Шоҳкориҳои тамаддуни ҷаҳонӣ==
Муҷассама ва деворнигораҳои [[Шаҳраки Панҷакенти қадим]], [[Шаҳри Шаҳристони қадим – Қаҳқаҳа|Бунҷикат]] шоҳкориҳои тамаддуни ҷаҳонӣ мебошанд. Дар осорхона бозёфтҳои [[Буддо дар ҳолати нирвана| дайри будоии]] "[[Буддо дар ҳолати нирвана]]" дар [[ Аҷинатеппа]] мақоми махсусро доранд, ки аз ҳама машҳураш муҷассамаи 13 метраи «Буддо дар нирвана» мебошад, ки ба қарнҳоиасрҳои VII-VIII милодӣмелодӣ мансуб аст.▼
 
Осори шаҳраки кӯҳканон [[Бозордара]] дар [[Помири Шарқӣ]] (асри XI милодӣ), Мушистон дар водии [[Зарафшон]] (асрҳои X-XI милодӣ), [[Кони Мансур]] дар ноҳияи [[Хуҷанд]] (асрҳои IX-XI милодӣ), моҳияти муҳими илмӣ доранд.▼
▲Муҷассама ва деворнигораҳои [[Шаҳраки Панҷакенти қадим]], [[Шаҳри Шаҳристони қадим – Қаҳқаҳа|Бунҷикат]] шоҳкориҳои тамаддуни ҷаҳонӣ мебошанд. Дар осорхона бозёфтҳои дайри будоии [[Аҷинатеппа]] мақоми махсусро доранд, ки аз ҳама машҳураш муҷассамаи 13 метраи «Буддо дар нирвана» мебошад, ки ба қарнҳои VII-VIII милодӣ мансуб аст.
Дар қарнҳоиасрҳои IX-XII пешрафт ва тараққиёти маданияти шаҳрӣ ва хунармандиро бозёфтҳои [[Димнаи (Қасри ҳокимони) Хулбук|Хулбук]] (пойтахти [[Хуттал]]), [[Сайёд]], [[Лагман]] ва [[Хуҷанд]] муаррифӣ менамоянд.▼
 
Бояд махсусан фонди тиллоии осорхонаро қайд кард, ки онҷо нодиртарин осори заргарй, хунармандӣ ва сиккаҳои мутаалиқи қарнҳоиасрҳои III топеш милодаз мелод ва XIX милодӣмелодӣ маҳфуз ҳастанд.▼
▲Осори шаҳраки кӯҳканон [[Бозордара]] дар [[Помири Шарқӣ]] (асри XI милодӣ), Мушистон дар водии [[Зарафшон]] (асрҳои X-XI милодӣ), [[Кони Мансур]] дар ноҳияи [[Хуҷанд]] (асрҳои IX-XI милодӣ), моҳияти муҳими илмӣ доранд.
▲Дар қарнҳои IX-XII пешрафт ва тараққиёти маданияти шаҳрӣ ва хунармандиро бозёфтҳои [[Димнаи (Қасри ҳокимони) Хулбук|Хулбук]] (пойтахти [[Хуттал]]), [[Сайёд]], [[Лагман]] ва [[Хуҷанд]] муаррифӣ менамоянд.
 
▲Бояд махсусан фонди тиллоии осорхонаро қайд кард, ки онҷо нодиртарин осори заргарй, хунармандӣ ва сиккаҳои мутаалиқи қарнҳои III то милод ва XIX милодӣ маҳфуз ҳастанд.
 
Ҳамин тариқ боздид аз Осорхонаи миллии бостонии Тоҷикистон имконият фароҳам меоварад, ки ба таърих ва маданияти халқи [[тоҷик]] аз наздик шинос шавем.
Сатри 29:
[[Гурӯҳ:Фарҳанги Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Осорхонаҳои Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ: АкадемияҳоиФарҳангистони улуми миллӣ|Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Душанбе]]
{{Осорхона-нопурра}}
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Осорхонаи_миллии_бостоншиносии_Тоҷикистон"