Забони итолиёӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

 

== История ==

Забони итолиёвӣ дар асоси лаҳҷаҳои романии Итолиё таркиб ёфт ва авали худро аз забони халқии лотинӣ гирифт. Забони адабии итолиёвӣ дар асоси шеваи [[Тоскана]] таркиб ёфт, яъне дар ҳамон ноҳияе, ки қабилаҳои [[этрускҳо]] зиндагӣ мекарданд. Ақидае вуҷуд дошт, ки хусусиятҳои шеваи тосканӣ бо шеваи этрускӣ пайваст ҳастанд ва аз ҷиҳати забон дар мӯҳити як гурӯҳанд.<ref>Например, Battisti, C. ''Aspirazione etrusca e gorgia toscana'' // Studi Etruschi, IV (1930), p. 249—254</ref>, аммо дарҳол ин ақида дар шумораи кӯҳан ба ҳисоб меравад.<ref>Robert A. Hall, Jr. ''A Note on «Gorgia Toscana»'' // Italica, vol. 26(1), 1949, pp. 64-71, ср. также [Rohlfs 1966].</ref>.

 

Таърихи забони итолиёвӣ ба се давра тақсим мекунанд, ки якум давра аз асри X сар карда то асри IX дарбар мегирад, он вақте ки стандарти флорентсиягӣ нисбати боқимонда стандартҳо бартарӣ дошт. Дар марҳалаи ибтидои бунёди шеваҳо, асосан дар марказ ва ҷануби кишвар равнақ меёбад ва одатан ин ҳуҷатҳои ҳуқуқӣ ва ашъори рӯҳонӣ буд. Маркази барҷастаи илм, дайр [[Монтекассино]] мешавад. Дертар, охири асри XII, марказҳои алоҳидаи адабиёт ва расмҳои шевагӣ инкишоф меёбанд: [[Ситсилия]], [[Болоня]], [[Умбрия]] ва дигарон. Ин чунин дар қатори забони «халқӣ» Итолиё забони [[забони лотинӣ|лотинӣ]], забони кӯҳани [[забони фаронсавӣ|фаронсавӣ]] ва забони кӯҳани провансалӣ истифода мебурданд.