Турон: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
Шухрат Саъдиев (баҳс | ҳисса) х таҳрир |
|||
Сатри 1:
[[Акс:Central Asia world region2.png|350px|thumb| сарзамини Турон дар Осиёи Марказӣ]]
'''Турон''' (паҳлавӣ: '''Tūrān''', {{lang-fa|توران}}) (аз номи қабилаи туйиря) – кишвари [[Ориёӣ|ориёиҳо]], сарзамини
==Таърих==
Турон ва [[Эрон]] ду бахши [[
Турон сарзамини устураӣ хонда шудааст, аммо пажӯҳишҳои навин нишон додаанд, ки Турон ҳамон сарзаминҳои Фарорӯд / Варазрӯд то марзҳои Русия дар шимол ва Чин дар ховар будааст<ref>Жозеф Маркварт. Веҳрӯд ва Аранг… тарҷумаи Довуд Муншизода. – Теҳрон: «Бунёди мавқуфоти дуктур Маҳмуди Афшор», 1368; Ҳусайн Шаҳидии Мозандаронӣ. Ҷуғрофиёи «Шоҳнома». – Теҳрон: «Бунёди Нишопур» ва муассисаи ҷуғрофиёии «Саҳоб», 1371</ref>. ▼
▲Турон ва [[Эрон]] ду бахши [[Ариёно]] буданд, ки [[Дарёи Аму|Омударё]] аз миёнашон мегузашт.
Бархе гузорандагони устура ва ҳамосаи Эрон бо он пешзаминаи зеҳнӣ ки дар ҳама сурудаҳо ва навиштаҳои куҳани эронӣ ва сипас дар [[«Шоҳнома»]] ва дигар китобҳои порсӣ ва ҳатто бисёре аз китобҳои арабӣ дар ҳазораи ахир, ҳамвора турониён бар умум ва Афросиёбу Карсеваз ба вижа, дужманишу табоҳкору аҳриманӣ тавсиф шудаанд, хатте ҷудосоз миёни Эрону Турон мекашанд ва нахустинро яксара сарзамини аҳуроӣ ва биҳиштӣ ва дувуминро якбора марзу буми аҳриманӣ ва дузахӣ меангоранд. Аммо бозшинохти дурусту жарфкоронаи саросари устураҳо ва омӯзаҳои динии эрониёни бостон нишон медиҳад ки ингуна хатткашӣ ва сиёҳу сапедангорӣ поя ва бунёди устуворе сиришту жарфсохти устураҳои эронӣ надорад.▼
▲Турон сарзамини устураӣ хонда шудааст, аммо пажӯҳишҳои навин нишон додаанд ки Турон ҳамон сарзаминҳои Фарорӯд / Варазрӯд то марзҳои Русия дар шимол ва Чин дар ховар будааст<ref>Жозеф Маркварт. Веҳрӯд ва Аранг… тарҷумаи Довуд Муншизода. – Теҳрон: «Бунёди мавқуфоти дуктур Маҳмуди Афшор», 1368; Ҳусайн Шаҳидии Мозандаронӣ. Ҷуғрофиёи «Шоҳнома». – Теҳрон: «Бунёди Нишопур» ва муассисаи ҷуғрофиёии «Саҳоб», 1371</ref>.
Дар [[Авесто]] панҷ халқи ориёӣ номбар шудааст:ориёӣ (airya-) - офарандагони [[Авесто]] ва халқҳои дигар (ғайри эътқоди [[Дини зардуштӣ]]) - туйиря (tūirya-), сайрима (sairima-), саини (sāini-) ва дахҳо (dåŋha-)номбар шудааст? ки ба халқҳои эронизабон (яъне, ориёиҳо) нисбат дода шудаанд. Маҳз аз ҳамин тазоди авестои минбаъд тазоди [[Эрон]] (кишвари ориёиҳо) ва [[Турон]] - [[Давлати Афросиёб]] ба миён омадааст.<ref>https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B8</ref>
▲Бархе гузорандагони устура ва ҳамосаи Эрон бо он пешзаминаи зеҳнӣ ки дар ҳама сурудаҳо ва навиштаҳои куҳани эронӣ ва сипас дар «Шоҳнома» ва дигар китобҳои порсӣ ва ҳатто бисёре аз китобҳои арабӣ дар ҳазораи ахир, ҳамвора турониён бар умум ва Афросиёбу Карсеваз ба вижа, дужманишу табоҳкору аҳриманӣ тавсиф шудаанд, хатте ҷудосоз миёни Эрону Турон мекашанд ва нахустинро яксара сарзамини аҳуроӣ ва биҳиштӣ ва дувуминро якбора марзу буми аҳриманӣ ва дузахӣ меангоранд. Аммо бозшинохти дурусту жарфкоронаи саросари устураҳо ва омӯзаҳои динии эрониёни бостон нишон медиҳад ки ингуна хатткашӣ ва сиёҳу сапедангорӣ поя ва бунёди устуворе сиришту жарфсохти устураҳои эронӣ надорад.
Аз нигоҳи таборшиносӣ, эрониён ва турониён ду тира аз ариёҳо ҳастанд ки дар рӯзгорони кухан ва то чанд ҳазора пеш аз ин дар Фарорӯд (Варазрӯд – сарзаминҳои шимолии Омударё) дар канори ҳам мезистанд ва сипас дар ҳазораҳои дувум ва якуми пеш аз милод шохаҳое аз яке аз ин тираҳо ба кӯҳсори Эрони (аз бохтари дараи Синд то Миёнрӯдон) кӯчиданд ки ба номи «эронӣ» шинохта шуданд ва дигарон ки дар фаросӯи Омударё монданд, «туронӣ» ном гирифтанд»<ref>Иброҳим пури Довуд. Тур ва туронӣ дар ҷилди аввали «Яштҳо»; Роман Гиршман. Эрон аз оғоз то ислом. Тарҷ. дуктур Муҳаммад Муъин</ref>.
Line 18 ⟶ 20:
[[Туркистон]] худ вожаест ки бад-он тоҷикон сарзамини туркнишини [[Ҳафтрӯд]]ро меномиданд. Ин сарзамин дар шимолу шарқии [[Қирғизистон]]и кунунӣ ҷой дошт.
== Инҷоро ҳам нигаред ==
*[[Ориёӣ]]
*[[Давлати Пешдодиён]]
*[[Давлати Каёниён]]
*[[Подшоҳии Бохтари қадим]]
*[[Давлати Суғди қадим]]
*[[Давлати Хоразми Бузург]]
*[[Давлати Мод]]
*[[Дини зардуштӣ]]
== Пайвандҳои беруна ==
*[http://www.tarih.tj/ Таърихи Тоҷикистон]
== Манобеъ ==
<references/>
* Жозеф Маркварт. Веҳрӯд ва Аранг… тарҷумаи Довуд Муншизода. – Теҳрон: «Бунёди мавқуфоти дуктур Маҳмуди Афшор», 1368.
* Ҳусайн Шаҳидии Мозандаронӣ. Ҷуғрофиёи «Шоҳнома». – Теҳрон: «Бунёди Нишопур» ва муассисаи ҷуғрофиёии «Саҳоб», 1371.
Line 32 ⟶ 46:
[[Гурӯҳ:Таърихи Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Вилоятҳои таърихии Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Номгузориҳои таърихӣ-ҷуғрофии Тоҷикистон]]
| |||