Википедиа

Зиёдулло Шаҳидӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х →‎Ҳолнома: илова
х илова
Сатри 13:
== Ҳолнома ==
Аз ҷумлаи шинохтатарин чеҳраҳои ҳунарии тоҷик аст, ки дар [[Самарқанд]]и бостонӣ дар хонаводаи ҳунарпеша, мутриби шинохтаву варзида Муқаддасхон дида ба олам кушодааст.
Соли [[1939]] ба [[Сталинобод]] (ҳоло – [[Душанбе]]) омадааст ва ба ҳайси роҳбари ансамбли тарона ва рақси [[Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи А. Ҷӯраев|Филармонияи давлатии тоҷик]] (1939-1952) кор кардааст. Ӯ аз оҳангсозони барҷастаи рус А.С.[[Александр Степанович Ленский]] ва С.А.[[Сергей Баласанян]] дарси композитсия омӯхтааст (1943-1946). Студияи миллии дусолаи назди Консерваторияи [[Москва]] (1949) ва шӯъбаи миллии Консерваторияи мазкурро хатм кардааст. Зиёдулло Шаҳидӣ ба омӯзиши касбу ҳунар худро маъмур ҳисобид ва тадриҷан пеши хунёгарони номии [[Иттиҳодии Шӯравӣ]] дарси ҳунару маҳорат омӯхт.
Соли [[1957]] баъди хатми Консерваторияи ба номи Чайковскийи шаҳри [[Москва]] аввалин барномаи консертии худро доир кардааст, ки аз ҷониби мухлисони созу наво хуш пазируфта шудааст.
Аз нимаи дуюми солњои 60-ум Зиёдулло Шаҳидӣ бештар ба жанри симфонї мароқ зоҳир менамояд.
Бояд зикр намуд, ки охири солњои 60-ум –70-ум бисёр композиторони тоҷик ба Шашмақом рў меоварданд. Новобаста аз он, ки дар ибтидо ӯ касбияти мусиқии суннатии тоҷик, аз љумла Шашмақомро эътироф накард (ниг.: Ҷамъбасти мубоҳиса доир ба масъалањои инкишофи мусиқии тоҷик (ҷавоб ба З. Шањидӣ //Точикистони Советӣ, 6 май, 1957), баъдтар ў муносибати хешро нисбат ба ин шоҳасар тағйир медињад ва дар љодаи маќоми симфонӣ достони «Бузрук» ва «Симфонияи мақомҳо»-ро меофарад. Асари
«Симфонияи мақомҳо» дар съезди VI ИттифоќиИттифоқи композиторони СССР ва симпозиуми байналмилалии мусиќишиносонмусиқишиносон бахшида ба мақомот (Самарқанд, 1983) садо дод ва дорои тақризњоитақризҳои хеле хуб
гашт.
Охири солҳои 70-ум ва ибтидои солҳои 80-ум марҳилаи пуравҷи фаъолияти эҷодии композитор мебошад. Ӯ асарҳои калонҳаҷми достони симфонии «Ба хотираи М. Турсунзода» (1979), операи «Ѓуломон» аз рӯи асари С. Айнӣ (1979), ораторияи «Дар васфи Ленин»(1981)-ро бар шеърҳои С. Айнӣ ва М. Турсунзода эҷод мекунад.
З. Шаҳидӣ дар корҳои раёсати Иттифоқи композиторон ҳам фаъол буда, солҳои 1956-1960 ба ҳайси раиси Иттифоқи композиторон кор кардааст.<ref>Композиторон ва мусиқишиносони Тоҷикистон. - Душанбе, 2011, - c. 254-256 </ref>
==Осор==
 
===Асарҳои саҳнавӣ===
==Эъҷодиёт==
1960 – «Комде и Мадан». Опера по поэме А. Бедиля. Либретто
Соҳаи асосии фаъолияташ суруду тарона аст:
А. Дехоти – Москва: «Советский композитор» – 1982.
* «Хонаи мо» ва «Ватан» (шеъри А. Лоҳутӣ),
1979-1980 – «Ѓуломон». Опера Либреттои И. Луковский. Даст-
* «Азиз Москва» (шеъри М. Раҳимӣ),
навис.
* «Бубин» ва «Иди Зафар» (шеъри Б. Раҳимзода),
===Асарҳои симфонӣ===
* «Дарвоз» (шеъри А. Деҳотӣ),
* 1952 – «Муҳайяр». Коркарди оҳанги классикӣ. Дастнавис.
* «Шаҳри мо» (шеъри М. Турсунзода),
* 1956 – Сюитаи симфонӣ №1. Дастнавис.
романсҳои:
* 1961 – Сюитаи симфонӣ №2. Дастнавис.
* «Зи сӯзи сина» (ғазалиёти Б. Ҳилолӣ),
* 1964 – Сюитаи симфонӣ №3. Дастнавис.
* «Эй сорбон» (ғазали Саъдӣ) ва диг.,
* 1967 – Достони симфонӣ «Соли 1917». Дастнавис.
* операи «Комде ва Мадан» (1948),
* 1968 – Сюитаи симфонӣ №4. Дастнавис.
* опереттаи «Духтаре аз Душанбе» (1968),
* 1968 – «Суруди кӯҳсорон» («Бачагона»). Дастнавис.
* достонҳои симфонии «Соли 1917»
* 1975 – Сюитаи симфонӣ №5. Дастнавис.
* ораторияи «Қиссаи Ленин» (1984),
* достонҳои1976 – Достони симфонии «Бузрук»,. Дастнавис.
* 1977 – «Симфония макомов». Москва, «Советский композитор»,1984.
* «Симфонияи мақомҳо»
* 1984 – «Достони тантанавӣ» барои оркестри симфонӣ. Дастнавис.
оҳангҳо барои намоишномаҳои мусиқӣ:
===Достонҳои вокалӣ-симфонӣ===
* «Арӯси панҷсӯма»,
* 1978 – Достони вокалӣ-симфонӣ барои тенор, хори занона ва оркестри симфонӣ бар ашъори М. Турсунзода. Ба хотираи М. Турсунзода. Дастнавис.
* «Алишер Навоӣ»,
* 1980 – «Ибни Сино», достони вокалӣ-симфонӣ барои тенор, хори занона ва оркестри симфонӣ бар ашъори Ибни Сино. Дастнавис.
* «Шаби бисту ҳаштум»,
===Кантатаву ораторияҳо===
* «Шаҳри ман»,
* 1949 – «Кӯдакони Октябр», кантатаи якқисма барои хори омех-
* кантатаҳои «Зодагони Октябр» (1957),
* та ва оркестри симфонӣ, шеъри Б. Раҳимзода. Дастнавис.
* «Тантана дар пахтазор» (1958),
* 1949 – Кантата барои хор, шеъри М. Миршакар. Дастнавис.
* «Идона» (1959),
* 1957 – «Зодагони Октябр», кантатаи якқисма барои тенор, сопрано, хор ва фортепиано, шеъри Ф. Ансори. Дастнавис.
мусиқи ба кинофилмҳои
* 1964 – «Кантатаи идона» барои хори омехтаи чаҳоровоза, шеъри Б. Раҳимзода. Дастнавис.
* «Вақти зангирии писарам расид» (1960),
* 1974 – «Ленин – хуршеди мо», суруд-кантатаи якқисма барои те-
* «Ҳеҷбудагон ҳар чиз мешаванд» (1974),
* нор, хор ва оркестри симфонӣ, шеъри Ф. Ансорӣ. Дастнавис.
* «Ба ёди Турсунзода» (1983) ва диг.
* 1982 – «Ба васфи Ленин», оратория барои тенор, баритон, хор ва оркестри симфонӣ. Дастнавис.
 
* Сюитаҳои вокалӣ-хореографӣ:
== Мероси оҳангзоз ==
* 1940 – «Айёми хуш». Барои ансамбли тарона ва рақс. Шеъри халқ. Дастнавис.
* 1958 – «Тӯй дар пахтазор». Шеъри Ф. Ансорӣ. Барои ансамбли ҳофизон, яккахонон ва гурӯҳи созҳои халқӣ. Дастнавис.
* 1968 – «Баҳор ва ҷавонӣ», шеърҳои Б. Раҳимзода ва Ф. Ансорӣ.Барои ансамбли рубобчидухтарон. Дастнавис.
* 1968 – «Сюитаи ҷавонӣ», шеъри Б. Раҳимзода. Барои гурӯҳи ҳаваскорон. Дастнавис.
* 1968 – «Пахта», шеъри Б. Раҳимзода. Дастнавис.
* 1980 – «Зани озоди Шарқ». Барои яккахон, хор ва ансамбли созҳои халқӣ. Дастнавис.
* 1981 – «Ба истиқболи баҳор», шеъри М. Турсунзода. Барои ансамбли рубобчидухтарон. Дастнавис.
===Асарҳои камеравӣ-созӣ===
* 1944 – Се пйесаи лирикӣ барои скрипка ва фортепиано. 1945 – Рондо барои скрипка ва фортепиано. – Душанбе: «Ирфон» – 1967.
* 1946 – «Алла» барои квартети торӣ. Дастнавис.
* 1948 – Пйесаҳои бачагона барои фортепиано дар асоси оҳангҳои
* халқӣ. Дастнавис.
* 1950 – «Суруди бе матн» барои скрипка ва фортепиано.
* 1952 – Пйеса барои скрипка. Дастнавис.
* 1952 – Фуга ва вариатсияҳо барои фортепиано. Дастнавис.
* 1953 – «Дар кӯҳсор», романс барои виолончел ва фортепиано.
* Дастнавис.
* 1953 – «Рақси тоҷикӣ», «Дар кӯҳхои Помир», пйесаҳо барои
* флейта ва фортепиано. Дастнавис.
* 1976 – Романс-достон барои скрипка ва фортепиано. Дастнавис.
* 1981 – Квартет барои созҳои созӣ дар се қисм. Дастнавис.
===Мусиқӣ барои намоишномаҳои театрӣ===
* «Розия», мазҳакаи мусиқӣ дар ҳаммуалифӣ бо С. Баласанян. Ли-
* бреттои Е. Акубҷонова, Н. Зеланский. Дастнавис. (1942).
* «Санавбар», драмаи Р. Ҷалил. Дастнавис. (1960).
* «Духтаре аз Душанбе», мазҳакаи мусиқӣ. Либреттои Ш. Қиёмов
* ва Б. Раҳимзода. Дастнавис.
* «Арӯси панҷсӯма», пйесаи М. Урдубодӣ.
* «Муаллими муҳаббат», пйесаи М. Миршакар.
* «Сартароши хапак», пйесаи Ҷ. Икромӣ.
* «Қасами модар», пйесаи Ф. Ансорӣ.
* «Алишер Навоӣ», пйесаи А. Ӯйѓун ва И. Султонов.
* «Шаби 28-ум», пйесаи Ҷ. Икромӣ.
* «Шаҳри ман», пйесаи М. Миршакар.
* «Достони ҳофиз», дар ҳаммуаллифӣ бо М. Муравин, пйесаи Ф.
* Тошмуҳаммадов.
===Мусиқӣ барои кино===
* «Писар бояд зан гирад» дар ҳаммуаллифӣ бо Ю. Тер-Осипов.
* «Дӯстам Наврӯзов», дар ҳаммуаллифӣ бо А. Бобоев.
* «Марги судхӯр», дар ҳаммуаллифӣ бо Т. Шаҳидӣ.
* «Ҳеҷ будагон» дар ҳаммуаллифӣ бо Т. Шаҳидӣ. <ref>Композиторон ва мусиқишиносони Тоҷикистон. - Душанбе, 2011, - c. 256-258 </ref>
* == Мероси оҳангзоз ==
Зиёдулло Шаҳидӣ аз ҷумлаи аввалин афроде буд, ки мусиқии миллии тоҷикиро бо созу навои симфонии аврупоӣ омезиш дод ва дар навиштани опера чира шуд. Нахустин асари калонҳаҷми ӯ операи “Комде ва Мадан” буд, ки барояш шӯҳрати ҷаҳонӣ овард. Ин опера, ки соли [[1961]] дар Театри опера ва балети ба номи С.Айнӣ ба саҳна гузошта шуд, аз ҷониби мухлисон хуб пазироӣ шуд ва аз ҷониби мунаққидони санъати мусиқӣ баҳои арзишманд гирифт.<ref name="tojnews.org">http://tojnews.org/chehra-ziyodullo-shahidi</ref>
Гузашта аз ин барои ин опера муаллиф ба дарёфти ҷоизаи давлатӣ мушарраф гардид.
Line 81 ⟶ 124:
[[Гурӯҳ:Шахсиятҳо аз рӯи алифбо|*]]
[[Гурӯҳ:Санъати Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Оҳангсозони Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи А. Ҷӯраев]]
[[Гурӯҳ:Ходимони санъати Тоҷикистон]]
[[Гурӯҳ:Ҳунарпешаи халқии ҶШС Тоҷикистон]]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Зиёдулло_Шаҳидӣ"