Википедиа

Иттиҳоди Аврупо: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
No edit summary
Барчасбҳо: вироиш тавассути телефони ҳамроҳ вироиш тавассути мурургари телефони ҳамроҳ
No edit summary
Сатри 1:
Ѓояи муттањидкунии Аврупо, ки дар таърихи ин минтаќа аз тарафи мутафаккирон њанўз пеш баён шуда буд, баъди Љанги дуюми љањонї бо як хусусияти баланд садо дода, њамовозони худро пайдо кард. Дар солњои баъдиљангї дар ин минтаќа якчанд ташкилотњо пайдо шуданд: Шўрои Аврупо, НАТО ва Иттифоќи ѓарбиаврупої.
{| class="infobox" border="1" cellpadding="4" style="width: 300px; border-collapse:collapse; font-size: 95%;"
Ќадами аввалин дар ташкили Иттињоди Аврупо соли 1951 гузошта шуд. Њамон сол Љумњурии Федеративии Олмон, Белгия Нидерландия, Люксембург, Франсия ва Италия дар бораи таъсиси Иттињоди аврупоии ангишт ва пўлод созишнома имзо карданд, ки аз моњи июли соли 1952 ба њукми ќонун даромад . Маќсади ин созмон муттањид кардани захирањои аврупоии ангишту пўлод ва истењсоли он буд.
|-
Бо маќсади муттањид кардани боњамоии иќтисодї ин давлатњо соли 1957 Созмони иќтисодии Аврупо ва Созмони аврупої доир ба энергияи атомиро таъсис доданд. Соли 1993 ин ташкилотњо ба таври расмї ба Созмони Аврупо табдил дода шуданд. Раванди тараќќиёт ва ба Иттињоди Аврупо табдил ёфтани созмонњои номбаршуда бо роњи зиёд кардани шумораи аъзоёни интегратсия сурат мегирифт.
|+ style="font-size: larger;" | <big><big>'''Иттиҳоди Аврупо'''</big></big><small><sup>{{ref|2}}</sup></small>
Баъди инќилоби Амрико фикри ташкили Иёлоти муттањидаи Аврупо пайдо шуд. Дар бораи зарурати он Уинстон Черчил 19-сентябри соли 1946 дар нутќи худ дар донишгоњи Сюрих баён карда буд. Соли 1949 Шўрои Аврупо ташкил дода шуд. Аммо он чун сохтори СММ фаъолияти худро бо доираи њалли масъалањои таъмини њуќуќи инсон дар њудуди мамлакатњои аврупої мањдуд кардааст.
|-
Созмони иќтисодии Аврупо дар ибтидо њамчун иттињоди гумрукии шаш давлат дар асоси шартномаи Рим дар соли 1957 ташкил шуда буд, ки аз 1 январи соли 1958 ба њукми ќонун даромад. Соли 1959 аз тарафи аъзоёни Созмони иќтисодии Аврупо парлумони Аврупо-сохтори намояндагї, машваратї ва ќонунгузорї ташкил дода шуд. Ин зинаи якуми барпошавии Иттињоди Аврупо буд.
| colspan="2" align="center" | [[Акс:Flag_of_Europe.svg|225px|Парчами Иттиҳоди Аврупо]] <br /> [[Парчами Иттиҳоди Аврупо]]
Моњи январи соли 1960 Англия ва якчанд давлатњои дигар, ки аъзои Созмони Иттињоди Аврупо набуданд, созмони алтернативї-Ассотсиатсияи аврупоии савдои озодро ташкил доданд. Дертар Британияи Кабир иттињоди пурмањсултар будани Созмони Иттињоди Аврупоро дарк намуда, ќарор дод, ки ба он аъзо шавад. Норвегия низ чунин ќарор ќабул кард. Кўшишњои аввалин дар солњои 1961-1963 бенатиља монданд, чунки Президенти Фаронса Шарл де Голл ба Созмони Иттињоди Аврупо ќабул кардани аъзоёни навро манъ карда буд. Натиљаи гуфтушунидњои солњои 1966-1967 низ чунин буданд .
|-
Соли 1967 њар се ташкилотњои аврупої ба Созмони Аврупо муттањид шуданд. Кўшишои Британияи Кабир танњо соли 1973 натиљаи мусбї доданд. Соли 1972 барои дохил шудан ба Созмони Аврупо Ирландия, Дания ва Норвегия раъйпурсињо гузаронида шуданд. Ањолии Ирландия ва Дания ин иќдомро љонибдорї карданд. Соли 1973 Исроил хоњиши аъзо шуданро ба Созмони Аврупо баён намуд. Аммо дар соли 1975 вай ба љои аъзогї дар бораи њамкорї ба Созмони Аврупо шартнома баст. Юнон соли 1975 ариза пешнињод карда, танњо 1- январи соли 1981 аъзои Созмони Аврупо гардид.
| colspan="2" align="center" | <small>[[Аломат ИА#Motto|Motto]]: ''In varietate concordia''<br />("Иттиҳодият дар гуногунӣ")</small>
Соли 1979 интихобот ба парлумони Аврупо доир гардид. Соли 1985 Гренландия аз њайати Созмони Аврупо баромад. Португалия ва Испания соли 1977 ариза дода, танњо соли 1986 ба аъзогї ќабул шуданд. Моњи феврали соли 1986 дар Люксембург Акти ягонаи аврупої имзо гардид .
|-
Бо имзои Созишномаи Маастрихт дар соли 1992, ки асоси онро созишнома дар бораи ташкили Иттињоди Аврупо ташкил медод, марњилаи сеюми муттањидшавии Аврупо оѓоз гардид.
| colspan="2" align="center" | <small>[[Суруди миллӣ]]: [[Симфонияи № 9 (Бетховен)|Ode to Joy]] (orchestral)
Дар соли 1994 дар Австрия, Финляндия, Норвегия ва Шветсия райъпурсињо доир гардиданд. Ањолии Норвегия бори дигар зидди дохилшавии он ба Иттињоди Аврупо баромаданд. Австрия, Финляндия ва Шветсия аз 1 январи соли 1995 аъзои Иттињоди Аврупо гардиданд. Танњо Норвегия, Исландия, Швейтсария ва Рихтейнштейн чун аъзои Ассотсиатсияи аврупоии совдои озод боќї монданд. Соли 1997 аъзоёни Созмони Аврупо созишномаи Амстердамро имзо намуданд, ки мувофиќи он бояд сиёсати ягонаи дохилї, берунї ва бехатарї, ташкили муњити озоди савдо ва тартиботи њуќуќї, муборизаи њамљоя бар муќобили терроризм ва љинояткории муташаккилона амалї мешуданд.
|-
9 октябри соли 2002 Комиссияи аврупої барои ќабули дањ давлати нав ба њайати Иттињоди Аврупо дар соли 2004 тавсия дод: Эстония, Латвия, Литва, Полша, Чехия, Словакия, Венгрия, Словения, Кипр ва Малта. Ањолии ин мамлакатњо ќариб 75 млн нафарро ташкил медод. Ин васеъшавї яке аз лоињањои муњими Иттињоди Аврупо мебошад. Маќсад аз он ба Ѓарб пайваст кардани Аврупои Шарќї буд, ки солиёни зиёд дар зери таъсири ѓояњои коммунистї меистод ва набояд, ки онњо ба усулњои кўњнаи идоракунї бармегаштанд .
| colspan="2" align="center" style="background: #fff;" | [[Акс:EUmap.png|225px]]
Дар масъалаи мазкур Парлумони аврупої 9 апрели соли 2003 ќарор ќабул намуд. 16 апрели соли 2003 байни њамаи 25 давлатњои аъзои Иттињоди Аврупо дар бораи муттањидшавї созишнома имзо гардид. 1 маи соли 2004 Эстония, Латвия, Литва, Полша, Чехия, Словакия, Венгрия, Словения, Кипр ва Малта аъзои Иттињоди Аврупо гардиданд. 1-январи соли 2007 Булѓория ва Руминия ба аъзогии Иттињоди Аврупо ќабул шуданд.
|-
17-декабри соли 2005 ба Маќдуния маќоми расмии номзад ба аъзогии Иттињоди Аврупо дода шуд. 21 феврали њамон сол Иттињоди Аврупо бо Украина наќшаи амалиётро имзо карда буд. Ин натиљаи он буд, ки ќуввањои нави сиёсии ба сари ќудрат омадани Украина моили дохилшавї ба њайати Иттињоди Аврупоро доштанд .
|'''[[Рӯихати мавзӯҳои ба Иттиҳодияи Аврупо алоқманд#Structures that comprise the EU|Сайтҳои сохторҳои ИА]]'''
Бояд ќайд кард, ки њамаи мамлакатњои Аврупо ният доранд, ки ба раванди муттањидшавии умумии минтаќа њамроњ шаванд.
| [[Брюссел]] ([[Council of the European Union|CoEU]], [[European Commission|EC]], and [[European Parliament|EP]])<br />[[Франкфорт ам Майн]] ([[European Central Bank|ECB]])<br />[[Люксембург (Шаҳр)|Люксембург]] ([[European Court of Justice|ECoJ]] and [[European Court of Auditors|ECoA]])<br />[[Strasbourg]] (2nd [[European Parliament|EP]])
Ањолии Норвегия ду маротиба зидди дохилшавии он ба Иттињоди Аврупо баромаданд. Исландия аъзои Иттињоди Аврупо намебошад. Њамчунин Гренландия ва љазирањои Ферер, ки дар њайати Дания маќоми мухторият доранд, аъзои Иттињоди Аврупо нестанд. Мухторияти финии љазирањои Аланд, британии Гибралтар, англисии Мэн, Гериси ва Љерси ба њайати дохил нашуданд.
|-
Ањолии Дания танњо баъди ваъдањои њукумат дар бобати нагузаштан бо асъори ягона-евро дар райъпурсї барои аъзошавии мамлакат ба Иттињоди Аврупо овоз доданд. Мўњлати оѓози гуфтушунидњо ба Хорватия муайян шудааст. Гурљистон дар бобати дохилшавии худ ба њайати Иттињоди Аврупо якчанд маротиба изњор карда буд. Аммо он бенатиља монд, чунки зиддияти ин давлат ба Осетияи Љанубї ва Абхазия бартараф наёфтааст. Чунин њолат низ дар Молдавия низ ќарор дорад. Дурнамои дохилшавии мамлакатњои нимљазираи Балкан - Албания ва Босния бо сабаби тараќќиёти сусти иќтисодї ва муњити ноороми сиёсї номафњуманд.
|'''[[Сохтори асъор]]'''
| [[Бонки Марказии Аврупо]]<small><sup>{{ref|3}}</sup>
|-
|'''[[Маркази маъмурӣ]]'''
| [[Брюссел]] (de facto capital)<small><sup>{{ref|4}}</sup></small>
|-
| '''[[Шаҳрҳои калотарини Иттиҳоди Аврупо аз рӯи аҳолӣ|Шаҳрҳои калонтарин]]'''
| [[Берлин]], [[Лондон]], [[Мадрид]], [[Москав]], [[Париж]], [[Рим]] (аз рӯи алифбо)
|-
|'''[[Кишвар|Кишварҳои аъзо]]'''
| [[Кишварҳои аъзои ИА|25 кишварҳои аъзо]]
|-
| '''[[Забон]]ҳо'''
| [[Забонҳои Иттиҳодияи Аврупо|20 забонҳои расмӣ]]
|-
! colspan=2 | Presidencies
|-
| '''[[Раиси Шӯрои Аврупо]]'''
| [[Матти Ванҳанен]]
|-
| '''[[Шӯрои Иттиҳодияи Аврупо|Шӯрои ИА]]'''
| [[Финландия]]
|-
| '''[[Коммиссияи Аврупо]]'''
| [[Хосе Мануэл Дурао Барросо]]
|-
| '''[[Праламенти Аврупо]]'''
| [[Ҷозеп Боррелл|Ҷозеп Боррелл Фонтеллес]]
|-
! colspan=2 height="5" | History
|-
| '''[[Аломатҳои Аврупоӣ#Рӯзи Аврупо|Рӯзи Аврупо]]'''
| [[9 Май]], [[1950]]
|-
| '''Formation as [[European Economic Community|EEC]]'''<br />&nbsp;- Signed<br />&nbsp;- Enforced
| [[Treaty of Rome]]<br />&nbsp;- [[March 25]], [[1957]]<br />&nbsp;- [[January 1]], [[1958]]
|-
| '''Formation as EU'''<br />&nbsp;- Signed<br />&nbsp;- Enforced
| [[Maastricht Treaty]]<br />&nbsp;- [[February 7]], [[1992]]<br />&nbsp;- [[November 1]], [[1993]]
|-
! colspan=2 | Оморҳо
|- style="vertical-align: bottom;"
| '''[[Масоҳат]]'''<br />&nbsp;- Total
| [[List of countries by area|7th if ranked]]<small><sup>{{ref|5}}</sup></small><br />[[1 E12 m²|3,976,372 km²]]<br />1,5352,86&nbsp;[[Square mile|sq&nbsp;mi]]
|- style="vertical-align: bottom;"
| '''[[Аҳолӣ]]'''<br />&nbsp;- Total&nbsp;(2006)<br />&nbsp;- [[Зичии аҳолӣ|Зичӣ]]
| [[Рӯихати кишварҳо аз рӯи аҳолӣ|3rd if ranked]]<small><sup>{{ref|5}}</sup></small><br />461,500,000<br />115.6 people/km²<br />299.4 people/sq&nbsp;mi
|- style="vertical-align: bottom;"
| '''[[Gross Domestic Product|GDP]]''' ([[Purchasing power parity|PPP]], 2005)<br />&nbsp;- Total<br />&nbsp;- Per capita
| [[List of countries by GDP (PPP)|1st if ranked]]<small><sup>{{Fn|5}}</sup></small><br />$12.43 trillion<small><sup>{{ref|6}}</sup></small><br />$28,100<sup>{{Fn|6}}</sup>
|-
|'''[[Human Development Index|HDI]]''' (2003) || 0.922 (est.) <small><sup>{{ref|7}}</sup></small>([[List of countries by Human Development Index|22nd if ranked]]<small><sup>{{ref|8}}</sup></small>) – <font color="#009900">high</font>
|-
! colspan=2 | Дигар маълумотҳо
|-
| style="vertical-align:middle;" | '''[[Асъор|Асъорот]]'''
| [[Евро]] ([[ISO 4217|EUR]] or €)<small><sup>{{ref|3}}</sup></small><br />
'''Other currencies''':<br />
[[Фунти Бритониё]] (GBP or GB£)<br />
[[Фунти Кипр]] (CYP or C£)<br />
[[Корунаи Чех]] (CZK or Kč)<br />
[[Крони Дания]] (DKK or kr)<br />
[[Кроони Эстония]] (EEK or kr)<br />
[[Форинти Маҷористон]] (HUF or Ft)<br />
[[Лати Латвия]] (LVL or Ls)<br />
[[Литаси Литва]] (LTL or Lt)<br />
[[Лираи Малта]] (MTL or Lm)<br />
[[Злоти Полша]] (PLN or zł)<br />
[[Корунаи Словакия]] (SKK or Sk)<br />
[[Крони Шведсия]] (SEK or kr)
|-
| '''[[Соат]]'''
| [[Coordinated Universal Time|UTC]] 0 to +2<small><sup>{{ref|9}}</sup></small>
|-
| '''[[Домен]]'''
| [[.eu]]
|-
| '''[[Кодҳои телефон]]'''
| Not standardised<small><sup>{{ref|10}}</sup></small>
|-
| '''Вебсайти расмӣ'''
|http://europa.eu/
|-
| colspan="2" style="font-size: 90%;" | {{note|1}} [[List of names of the European Union in the official languages|See other official names]]<br /> {{note|2}} "[http://europa.eu/abc/symbols/motto/index_en.htm The symbols of the EU]", Europa. <br /> {{note|3}} Only for [[Eurozone]] members and EU institutions <br /> {{note|4}}Not ''de jure'' - Brussels is unofficialy referred to as ''The Capital of the European Union'' because it is the hub of EU institutions: it hosts the European Commission, the European Council, and the European Parliament. <br /> {{note|5}} If counted as a single unit. <br /> {{note|6}} Total: According to IMF Estimations & Reports for 2005; Per capita: According to the [[CIA World Factbook]] [https://cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ee.html#Econ]. <br /> {{note|7}}Estimated using members' HDI, and weighted by estimated current population. <br /> {{note|8}}Would be 9th if member states were not counted. <br /> {{note|9}} +1 to +3 during [[Daylight saving time|DST]]; French [[overseas département]]s, UTC −4 to +4 <br /> {{note|10}} Plans for a EU-wide +3 prefix were abandoned. The [[ETNS|European Telephony Numbering Space, +388 3]] is somewhat similar. Current members' codes begin with either +3 or +4.
|}
'''Иттиҳоди Аврупо''' яке аз ташкилотҳои кишварҳои [[Аврупо]] аст.
 
== Таърих ==
 
== Иқтисодиёт ==
 
{{Кишварҳои Иттиҳоди Аврупо}}
 
[[Гурӯҳ:Аврупо]]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Иттиҳоди_Аврупо"