|
== Хаёти шоир ==
Номи аслии шоир Яминиддин, лакабаш Абулхасан буда, Хусрав тахаллуси адабии у мебошад. Гузаштагони Хусрав дар Мовароуннахр зиндаги кардаанд. Падари ХусравХусрави Деҳлавӣ дар ҳангоми истилои мугул ватани худ-шахри Кешро тарк намуда, ба Ҳиндустон хичрат мекунад.
Шоир дар асарҳои худ дар кадом сол таваллуд шудани худро кайд намекунад, аммо дар кадом сол чандсола будани худро равшан зикр кардааст. Чунончи, дар «Киронуссаъдайн» менависад:
: Маро ба сию се омад навиди сию чахор.
Агар аз руи нишондоди порчаи болои соли 652 хичрихиҷри таваллуд шудани ХусравХусрави Деҳлавӣ маълум шавад, аз далели дигар дар соли 651 таваллуд ёфтани шоир таъин мегардад. Аз ин ру, ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки ХусравХусрави Деҳлавӣ дар охири соли 651 хичри, яъне 1253 мелоди дар шахрчаи Патёли наздикии Дехли таваллуд ёфта будааст. Азбаски шоир бисёрии умри худро дар шахри Дехли гузаронида, дар он чо вафот ёфтааст ва мадфани у низ дар он чост, нисбати Дехлави мегирад.
Дар соли 1261, ки ХусравХусрави Деҳлавӣ хаштсола буд, падари у дар чанги зидди хучуми мугул кушта мешавад. Бобои модарии ХусравХусрави Деҳлавӣ Имодулмулк кудаки хаштсоларо дар тахти назорати худ мегирад ва барои аз худ намудани илму дониш ба у кумак мерасонад.
Дар байни солҳои 1276—1278 Хусрави Дехлави ба дарбор кашида мешавад ва пас аз ин зиндагии дарбории шоир сар мешавад. Соли 1279 дар дарбори Туграл, ки хокими Бангола буд, хизмат карда, баъд аз ин шоирро писари калонии Гиёсуддин Балбан султон Мухаммадхон, ки хокими Мултон буд, ба дарбори худ талабид. Дар он чо ХусравХусрави Деҳлавӣ дар муддати панч сол хизмат мекунад. Баъди вафоти Гиёсиддин Балбан (1287) Муиззиддин Кайкубод ба тахти салтанат баромада, Хусравро ба дарбори худ даъват мекунад, вале азбаски тамоми кору бори салтанат ба дасти яке аз дарбориёни бонуфуз Низомиддин буд ва ин шахс бо Хусрави Дехлави дар муносибати хуб набуд, шоир таклифи ба дарбори Муизиддин рафтанро кабул намекунад. Дар соли 1299 дар хаёти шоир бадбахтие руй медихад. Модар ва бародари хурди шоир дар байни як хафта вафот мекунанд. ХусравХусрави Деҳлавӣ дар достони «Мачнун ва Лайли» аз ин ходиса бо сузу гудоз накл намудааст:
: К-имсол ду нур зи ахтарам рафт,
: Гум шуд ду махи ду хафтаи ман
ХусравХусрави Деҳлавӣ сохиби фарзандони зиёд буд, аз руи гуфтаҳои худи у маълум мешавад, ки вай як духтар (Афифа ё худ Мастура ва панч писар (Масъуд, Хизр, Рукниддин, Айниддин, Малик Ахмад ва Мухаммад) доштааст, ки аз байни онхо Малик Ахмад дар замони худ ҳамчун шахси бофазлу адаб ном бароварда буд.
ХусравХусрави Деҳлавӣ 18-уми шавволи 725 хичри (27 сентябри соли 1325) вафот мекунад ва уро дар назди кабри Низомиддин ба хок месупоранд.
== Мероси адабии Хусрави Дехлави ==
| 