Ганҷ

Ганҷина, ганҷ — дар ҳуқуқ, пул ё ашёи гаронбаҳое, ки дар замин гӯр ё ба таври дигар пинҳон карда шудааст ва муайян намудани соҳибаш имконнопазир аст, ё қонунан ҳуқуқи соҳибиятро гум кардааст.

Мувофиқи қонуни амалкунандаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон (моддаи 257) соҳибмулк (истифодабарандаи қитъаи замин, соҳиби иморат ва ғайра) ва ё ашхосе, ки ганҷинаро ёфтаанд, уҳдадоранд моликиятро ба давлат супоранд. Дар сурати ба давлат супоридани ганҷина соҳибмулк ва шахси дарёфткардаи моликият ба гирифтани подош (50 дарсади арзиши ашёи ёфтшуда) ҳуқуқ доранд. Подоши ганҷина байни ҷонибҳо мутобиқи созишномаи тарафҳо ва дар сурати ба мувофиқа наомаданашон аз тарафи суд тақсим карда мешавад. Шахси ганҷинаро дарёфткарда ҳуқуқ дорад, то пардохти подош моликиятро нигоҳ дорад (моддаи 388). Барои аз худ кардани ганҷина мувофиқи қонун ҷазо дода мешавад. Ганҷина бо ҷиҳатҳои мазкур аз ашёи ғайриманқули бесоҳиб ва бозёфт фарқ мекунад. Мувофиқи қонуни амалкунандаи Русия ганҷина ба таври баробар дар байни соҳибмилк ва шахси дарёфткардаи моликият тақсим карда мешавад. Агар шахс бе розигии соҳибмулк ба кофтукоби ганҷина машғул шуда бошад, моликияти дарёфтшуда ба соҳиби замин (бино) дода мешавад. Дар сурати арзиши таърихӣ ва бадеӣ доштани ашёҳо, ганҷина ба давлат супорида шуда, 50 дарсади арзиши он ба ҷонибҳо дода мешавад. Мувофиқи қонуни амалкунандаи Британияи Кабир шахси ганҷинаро пайдокарда уҳдадор аст, то 14 рӯз дар бораи дарёфташ ба ниҳодҳои давлатӣ маълумот диҳад. Давлат уҳдадор аст, ба ҷонибҳо (соҳибмилк ва шахси дарёфткарда) дар асоси хулосаи коршиноси мустақил арзиши ганҷинаро пардохт кунад. Қонунгузориҳои иёлоти ИМА дар бораи ганҷина гуногун буда, ашёи дорои таърихи беш аз садсола ҳамчун ёдгории таърихӣ ба ҳукумати иёлат супорида мешавад.

Сарчашма

• Ганҷина // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.