Мутарҷим (роёна)

Мутарҷим, компилятор, компойлер (англ. compiler) — барнома ё маҷмӯае аз барномаҳои компютерӣ аст, ки матни аз забони барноманависии сатҳ боло (забони мабдаъ)-ро ба забоне сатҳи поин (забон мақсад), мисл асембли ё забони сатҳи мошин, табдил мекунад. Хуруҷи ин барнома мумкин аст барои пардозиш шудан тавассути барномаи дигаре мисли пайванддиҳанда муносиб бошад ё файли матнӣ бошад, ки инсон низ битавонад онро бихонад. Ба ин иллат фурудбар номгузорӣ шудааст, ки код бо забони сатҳ болоро ба коди забони сатҳ поин табдил мекунад бидуни ин, ки дар рафтори код тағйире ҳосил шавад. Ба амали compile кардан фурудиш гуфта мешавад.

Муҳиммтарин иллати истифода аз тарҷумаи коди мабдаӣ, эҷоди барномаи иҷроӣ мебошад. Баракси барномае, ки забони барноманависии сатҳи поинро ба болотарро табдил мекунад мутарҷимворун гӯем.

Тарҷумаи комили коди манбаъ барномае аз як забони сатҳи боло ба коди шайъ, пеш аз иҷрои барномаро ҳамгардонӣ ё компойл мегӯянд.

Ба баёни сода, компойлер барномаест, ки як барномаи навишташуда дар як забони хосс сохтёфтаро хонда ва онро ба як барномаи мақсад (target language) табдил менамояд. Дар яке аз муҳиммтарин прусаҳои ин табдил, компойлер вуҷуди хаторо дар барнома мабдаӣ эълом менамояд.