Озарии Тӯсӣ
Озарии Тусӣ (форсӣ: آذری طوسی, Шайх Ҷалолуддини Алии Ҳамза ибни Малик Ҳошимии Байҳақии Исфароинии Марвазӣ; 1382, Исфаройин, Устони Хуросони шимолӣ — 1462, Исфаройин, Устони Хуросони шимолӣ) — шоир, ориф ва нависандаи форс-тоҷик.
| Таърихи таваллуд: | 1382 |
|---|---|
| Зодгоҳ: | |
| Таърихи даргузашт: | 1462 |
| Маҳалли даргузашт: | |
| Шаҳрвандӣ (табаият): | |
| Навъи фаъолият: | шоир, ориф, нависанда, сӯфӣ |
| Забони осор: | форсӣ |
Зиндагинома
вироишНоми падари уро Исмоил подшоҳи Багдоди Али ибн Малик мегуфтанд. Лакаби ӯ дар баъзе аз адабиётхо ё тазкирахо Нуридин оварда шуда аст. Окои бузурги техрони садаи XV то 16 зиндагӣ карда аст. Номи уро зохиран ба хати худаш Нуриддин Махмуд бин Абулмалик дидааст. Дар китоби мунтахаби «Чавохир-ул-асрор» ки дар 1430-ум навишта шудааст. Унвони олии Хамза бин Али Малик бин Хасони Туси ёд шудааст. Падари ӯ аз амирони субадорони бехак буд ва аз инчо ба Исфароин рафта аз ин ру нисбати ӯ гоҳе бехакки гуфтаанд. Озари дар Исфарион зода шуда аз синни хурдсоли ба навиштани шеърхо пардохт ва уро Озари тахаллус мекард. Озари дар огози шоири дар Матушохрух писари Темур месаруд. Мавриди инояти ин шохзода буд вале баъди чанде ба тасаввух рави овард ва дар доираи маридон шайх Муйидин Туси ғазале даромад. Он кас ба Макка ба хонаи худо сафар карда ду маротиба пои пиёда ба Макка рафта китоберо навишт. Бо номи «Сайи ал сабакоро». Пас аз бозгашт ба Ҳиндустон сафар кард. Дар ончо дар дарбори Ахмадшохи Бахмани пайваст ва дар назди ӯ хурмат ва эътибори бисёреро соҳиб шуд. Ҳамчун малику шуарро дар бари ӯ шуд, ки султон бинои шаҳри Ахмадободро ба поён расонид Озари дар мадхи шох ва васфи шаҳри нав қасидахое сохт ва низ ду байти шеър суруд, ки дар болои дарбозае навишта шуд. Бо фармони Ахмадшох Озари сурудан манзумаеро бо номи «Баҳманнома» дар таърихи шохони ин хонадон Озари навишта буд ва хангоме, ки шархе ин китоб ба замони Ахмадшох расид онро бар шох арза кард ва рухсат хост, ки ба зодгоҳи худ баргардад. Ахмадшох бо сабаби еродате кунад аз ӯ касде гирад. Ва ичозат гирифта ба Хуросон рафт. Аз синни 30 солаги дар ватани худ дар навиштани шеъру китобхо машгул шуд. Дар синни 82-солаги дар Исфароин часади уро ба хок супорида шуд.