Тиҳиҷойӣ

Тиҳиҷойӣ (форсӣ: تهی‌جایی‎), ҷойхолӣ, вакансия (аз лот. vacans — холӣ, озод) — дар булӯршиносӣ яке аз содатарин ва муҳиммтарин нақсҳои нуқтаӣ аст.

Вобаста ба барқаи иони мавҷуднабуда Вакансияи катионӣ ва анионӣ мешавад. Агар дар ҷойи холии кристалли идеалӣ иони мусшакли он (хок, об, оташ, бод, асир) аносири табиӣ буда, тавассути ҳисси инсонӣ дарк хоҳанд шуд, вале 4 шакли дигари он (садо, ягонагӣ, абадӣ ва фарогиранда — макон, замон, ҷон) бо эҳсоси зоҳирӣ даркшаванда намебошанд ва онҳоро эҳсоси ботинӣ дарк хоҳад кард.

Дар таълимоти Вакансия 24 навъи сифат (араз) ҳамчун муайянкунандаи табиати ашё ва ҳомили ҷавҳар мавриди баррасӣ қарор гирифта, навъҳои гуногуни ҳаракати ҷисмонӣ, аъмол ва умумияту фардият дар фаъолияти инсон шарҳ дода шудаанд. Бахши муҳимми таълимоти Вакансия назарияи атомҳо (ҳастаҳо, заррот) мебошад. Дар он аз ҳамон қисмати Коинот сухан меравад, ки аз унсурҳои ҷисмонӣ таркиб ёфта, мавриди кавну фасод қарор мегиранд. Олам аз атомҳо таркиб ёфта, муҳаррики он Худоест, ки тибқи қонуни карма амал мекунад. Ба ақидаи Канада, ҷаҳон пур аз зарроти дидашашаванда ва ғайримутаҳаррик буда, тамоми ҷисмҳо аз иттисоли зарроти мазкур бо якдигар ба вуҷуд омадаанд. Ҷисм гарчи пас аз марг муталошӣ мешавад, ҳаргиз нест намешавад, ҷузъҳои муталошии он бори дигар бо ҳам муттасил шуда, ҷисми дигареро ташкил медиҳанд ва ин ҳодиса дар олами Коинот ба таври доимӣ ҳукфармост.

Вакансия бар хилофи, арзиши таълимоти пешиниёнро барои илм эътироф накарда, доираи маърифатро бо идроку ишроқ, хулосаҳои мантиқӣ ва хотира маҳдуд месохт. Мувофиқи таълимоти ахлоқии вакансия инсон мавҷуди мухтор ва зотан на хубу на бад аст, лекин чун ба бадӣ гарояд, ба мартабаи пасти ҳайвонӣ таназзул мекунад ва агар рӯ ба хубӣ орад, ба мартабаи малакутӣ мерасад. Вакансия меъёри фарқи байни неку бадро ба завқу салиқаи инсон вобаста медонад, зеро як амал аз назари як фард нек ва аз назари фарди дигар бад буда метавонад. Пайравони Вакансия қонунҳои объективии табиату ҷамъиятро ба назар намегиранд.

Адабиёт

• Муҳаммад Рашшод. Фалсафа аз оғози таърих. Ҷ. 1. Д., 1995;
• Степанянц М. Т. Философия Востока. Т. 1. М., 2001.

Сарчашма

• Вакансия // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.