Фарзин (шатранҷ)

Гаштҳои эҳтимолии фарзин.

Фарзин (форсӣ: فرزین‎ ferzin — вазир, мушовир; Юникод: ♕♛) — пурқувваттарин муҳраи шоҳмот. Арзишаш тақрибан ба 8-9 пиёда баробар аст. Аз рӯи қувва аз тӯра ва як муҳраи сабук зиёдтар аст, вале аз ду тӯра камтар буда, тақрибан ба се муҳраи сабук баробар аст.

Гаштҳои фарзин

Фарзин ба дилхоҳ катакҳои вертикалӣ, горизонталӣ ва диагоналӣ гашта метавонад ва ба имкониятҳои рух ва фил (шоҳмот) дорост (ба шарте, дар роҳи гашташ ягон муҳрае набошад). Агар фарзин дар байни тахта бошад, онгоҳ якбора ба 27 катаки тахта ҳамла оварда метавонад, дар кунҷи тахта бошад то 21 катак.

Фарзин дар рафти бозӣ

Бозингарон дар аввали бозӣ яктогӣ фарзин доранд. Дар аввали бозӣ фарзинҳо дар катакҳои d1 ва d8 (катакҳои ҳамранги худ) ҷой гирифтаанд.

Фарзин дар масъалаҳо

Масъала дар бораи ҳашт фарзин.

Фарзин дар бисьёр масъалаҳои шоҳмот вомехурад. Масалан, дар "Масъала дар бораи ҳашт фарзин", ки шарташ: дар рӯи тахта 8 фарзинро тавре ҷойгир намудан лозим аст, ки онҳо ба якдигар ҳамла оварда натавонанд. Бо роҳи математикӣ исбот карда шудааст, ки ин масъала 92 тарзи ҳал дорад.

Адабиёт

• H.J.R. Murray. A History of Chess. — Oxford University Press, 1913.
• Barden, Leonard (1980), Play better CHESS with Leonard Barden, Octopus Books Limited, p. 10, ISBN 0-7064-0967-1 
• Brace, Edward R. (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Hamlyn Publishing Group, pp. 230, 231, ISBN 1-55521-394-4 
• Davidson, Henry (1981), A Short History of Chess (1949), McKay, ISBN 0-679-14550-8 
• Dickins, Anthony (1971), A guide to fairy chess (first ed.), New York: Doven, ISBN 0-486-22687-5 
• Golombek, Harry (1977), Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, ISBN 0-517-53146-1 
• Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), The Oxford Companion to Chess (second ed.), Oxford University Press, ISBN 0-19-280049-3 
• Sunnucks, Anne (1970), The Encyclopaedia of Chess (second ed.), St. Martins Press, ISBN 978-0-7091-4697-1 
• Yalom, Marilyn (2004), Birth of the Chess Queen: A History (2nd ed.), Perennial, ISBN 0-06-009065-0