Ҳоҷӣ Муин Шукруллозода
Ҳоҷӣ Муин Шукруллозода (1883[1] ё 19 март 1883, Самарқанд — 1942[1] ё 22 июл 1942, Соликамск[d], вилояти Перм[d]) — шоир, рӯзноманигор, драматург ва тарҷумон.
| Таърихи таваллуд: | 1883[1] ё 19 март 1883 |
|---|---|
| Зодгоҳ: | |
| Таърихи даргузашт: | 1942[1] ё 22 июл 1942 |
| Маҳалли даргузашт: | |
| Шаҳрвандӣ (табаият): | |
| Навъи фаъолият: | нависанда |
Зиндагинома
вироишҲоҷӣ Муин Шукруллозода 19 марти соли 1883 дар мавзеи Руҳободи шаҳри Самарқанд ба дунё омадаааст. Падари ӯ Шукрулло савдогар буд ва дар синни 32-солагӣ вафот кард. Ҳоҷӣ Муин, ки дар дувоздаҳсолагӣ ҳам падар ва ҳам модари худро аз даст дод, дар тарбияи бобояш Мирсаид Шариф уғлӣ, имоми масҷиди ҷомеъи гузари Рӯҳобод боқӣ мемонад. Маҳз дар ин давра саводнокии ӯ пайдо шуд ва ӯ ба омӯзиши қоидаҳои забони арабӣ ва илмҳои динӣ дар тарбияи бобояш шурӯъ кард.
Пас аз мулоқот бо Сайидаҳмад Васлӣ, яке аз зиёиёни маъруфи замонаш (1900), ӯ имкон дошт, ки ин донишро такмил диҳад. Васли ба ӯ на танҳо қоидаҳои забони арабиро омӯхт, балки муҳаббати ӯро ба шеър қавӣ гардонд ва ҳамзамон ӯро ба доираи равшанфикрони замонаш ошно кард. Ҳоҷӣ Муин фаъолияти омӯзгории худро соли 1901 дар мактаби куҳна оғоз кардааст. Дар натиҷаи таҷрибаҳои муайян дар ин соҳа ва албатта, таҳти таъсири мактаби Абдуқодир Шакурӣ, ӯ соли 1903 дар маҳаллаи Хоҷа Нисбатдор мактаби ҷадидиро кушод.
Худи ҳамон сол шиносоии Васлӣ бо Маҳмудхоҷа Беҳбудӣ дар хона давраи нави ҳаёти ӯро боз кард. Аз ҷумла, асари Беҳбудӣ «Ҷуғрофияи мухтасар дар маҷмӯъ» ба Ҳоҷӣ Муин таассуроти бузурге мебахшад.
Дар байни муаллимони ҷадид Ҳоҷӣ Муин низ китобҳои дарсӣ таълиф ва нашр кардааст. Соли 1908 вай ба забони форсӣ «Раҳнамои савод», И. Дар ҳамкорӣ бо Раҳматуллазода китобҳои алифборо бо забони узбакӣ бо номи «Муаллим» менависад.
Эҷод
вироишБо дархости Шакурӣ, ӯ як қатор ашъори дорои аҳамияти тарбиявии кӯдаконро аз туркӣ ба форсӣ тарҷума кард. Баъдтар, М. Вай бо кумаки Беҳбудӣ онҳоро дар маҷмӯае бо номи «Гулдастаи адабиёт» ба табъ расонд. Вай инчунин ашъори худро ба ин маҷмӯа ворид кардааст.
Гулдастаи Адабиёт ягона маҷмӯаи ашъори Ҳоҷӣ Муин аст, ки дар он ашъоре аз қабили «Хитоб ва годаки беилм», «Насихат», «Муҳаммас», «Иттифоқ», «Шикоят», «Этироф» аз они худаш мебошанд ва боқимонда шеърҳои тарҷумашуда мебошанд.
Ҳоҷӣ Муин, ки шеъри «Падаркуш» -и Маҳмудхоҷа Беҳбудиро ситоиш кард, дере нагузашта худаш ба навиштани пйьесаҳо шурӯъ кард.
Драмаи драматург «Мактаби кӯҳна, мактаби нав» фарқи мактаби усули куҳна ва усули навро тасвир мекунад, дар ҳоле ки усули «Ҷадид» кафкӯбӣ мекунад, дар ҳоле ки «Тӯйи бад», «Кӯкнор» ва «Зани мазлум» пьесахо маъмуланд.махкум карда шуданд. Ғайр аз ин, Ҳоҷӣ Муин шеърҳои «Қурбониёни таҳсилот», «Қурбониёни ҷавонӣ», «Хидматгор бо як сарватманд», «Муаллим бо қозӣ» навиштааст.
Ҳоҷӣ Муин, ки он замон дар матбуоти даврӣ фаъол буд, дар рӯзномаи худ навиштааст, ки дар солҳои 1907-37 ӯ дар 23 рӯзнома ва маҷаллаҳои гуногун бо 200 мақола, 400 хабар ва тақрибан 1500 шеър бо забонҳои узбакӣ ва тоҷикӣ иштирок кардааст.
Номи Ҳоҷӣ Муин инчунин ба таърих ҳамчун нахустин муҳаррир ва ташкилотчии рӯзномаи «Меҳнаткашлар овози» ва маҷаллаҳо, ба монанди «Таёқ» ва «Машраб» дохил шуд. Вай китоби Абдурауфи Фитратро дар соли 1911 «Мубоҳиса дар бораи мактабҳои ҷадидии мударрис аз Бухоро бо Фаранги дар Ҳиндустон» аз форсӣ ба узбекӣ тарҷума кард ва соли 1912 дар Газетаи вилояти Туркистон чоп кард. Баъд онро ҳамчун китоби алоҳида нашр мекунад. Вай китоби Акидаи Исломияи Дуриро аз узбакӣ ба тоҷикӣ тарҷума кардааст.
Даргузашт
вироишСарнавишти Ҳоҷӣ Муин ба мисли дигар рафиқонаш фоҷиабор буд. Вай яке аз аввалинҳо буд, ки дар давраи репрессия, ки дар соли 1929 оғоз ёфт, зиндонӣ шуд. Вай то соли 1932 дар зиндон монд. Ҳоҷӣ Муин Шукруллоев моҳи январи 1938 дубора ҳабс карда шуд ва соли 1942 дар яке аз лагерҳои консентратсионии Соликамск ҳалок шуд.