Ҷумҳурии Сотсиалистии Руминия

 

Ҷумҳурии Сотсиалистии Руминия
← 1965 — 27 декабр 1989 →
Дирафш Нишон
Гимн
Пойтахт	Бухарест
Забон(ҳо)	руминӣ
Воҳиди пул	Romanian Leu[d]
Майдон	2 375 002 км²
Аҳолӣ	23 102 000 тан (1987)
Шакли ҳукмронӣ	single-party system[d]

Ҷумҳурии Сотсиалистии Руминия (рум. Republica Socialistă România) – давлати сотсиалистие мебошад, ки аз 30 декабри 1947 то 25 декабри 1989 вуҷуд дошт. То 21 августи 1965 онро Ҷумҳурии Халқии Руминия меномиданд; номи дуюм ба руминӣ ду вариант дошт - рум. Republica Populară Română (1947-1954, 1963-1965) ва рум. Republica Populară Romînă (1954-1963).

Дар натиҷаи табаддулоти инқилобӣ дар моҳи декабри соли 1989 Николае Чаушеску эъдом шуд ва Ҷумҳурии Сотсиалистии Руминия аз фаъолият бозмонд.

Ба қудрат расидани нерӯҳои коммунистӣ

Дар давраи Ион Антонеску таъқиботи коммунистон ба миқёси бениҳоят калон расид. То соли 1944, ҳама роҳбарони Ҳизби Коммунистии Руминия ё дар зиндон буданд ва ё дар Маскав.

Ҳамин тариқ, ҳизби бе ин ҳам хурд ва заиф низ аз роҳбарӣ маҳрум шуд. Бинобар ин, вай наметавонист дар арсаи сиёсии Руминия нақши муҳим бозад.

Соли 1944, пас аз сарнагун кардани диктатураи Антонеску ва ба доираи нуфузи Шӯравӣ ворид шудани Руминия, вазъ ба куллӣ тағир ёфт.

Пас аз тағироти фаврии якчанд ҳукуматҳо таҳти роҳбарии генерал К. Санатеску (23 августи 1944 – 16 октябри 1944) ва генерал Н.Радеску (6 декабри 1944 – 6 марти 1945), Иттиҳоди Шӯравӣ "одами худ" – П. Грозаро пешбарӣ мекунад.

Ҳукумати П.Гроза ба сӯи идеологияи коммунистии кишвар роҳ пеш гирифт ва ба он мусоидат кард, ки коммунистон дар интихобот моҳи ноябри соли 1946 пирӯз шаванд.

Пас аз пирӯзии боэътимоди нерӯҳои коммунистӣ, ҳабси пешвоёни оппозисиюн оғоз ёфт. Шоҳи Руминия Михайи I маҷбур шуд, ки сарнагун шавад ва муассисаи монархия барҳам дода шуд.

30 декабри соли 1947 Ҷумҳурии Халқии Руминия эълон карда шуд ва соли 1948 конститутсия қабул карда шуд.

Сохти давлатӣ

Аъзои олии ҳокимияти давлатӣ – Маҷлиси Бузурги Миллӣ (Marea Adunare Nationala) мебошад, ки онро мардум аз байни номзадҳое, ки аз ҷониби Кумитаи Марказии Ҳизби коргарии Руминия (баъдтар Кумитаи Марказии Ҳизби Коммунистии Руминия) пешбарӣ шудаанд, интихоб мекунад, мақоми доимии Маҷлиси Бузурги Миллӣ – Президиуми Маҷлиси Бузурги Миллӣ мебошад, баъдтар Шӯрои давлатӣ, аз ҷониби Маҷлиси Бузурги Миллӣ, мақоми олии иҷроия ва маъмурӣ – Шӯрои вазирон ( Consiliul de Ministri ) интихоб карда шуд, ки онро Маҷлиси Бузурги Миллӣ аз ҳисоби шахсоне, ки Кумитаи Марказии Ҳизби коргарии Руминия пешниҳод намудааст, таъсис додааст.

Тақсимоти маъмурӣ

Ҳудуди Руминия ба вилоятҳо (regiuni) (то соли 1968), вилоятҳо ба шаҳристонҳо (уездҳо) (judete) (аз соли 1950 – ба ноҳияҳо (raioane)), шаҳристонҳо (баъдтар – ноҳияҳо) ба шаҳрҳо (plasi, аз соли 1952 – orase) ва ҷамоаҳо (comune), аз соли 1968 шаҳристонҳо ба мунисипийҳо, шаҳрҳо ва ҷамоатҳо, мунитсипийи Бухарест ба бахшҳо тақсим карда мешуданд. Мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ – шӯроҳои халқӣ (populare consiliile, аз соли 1952 – populare sfaturile), аз ҷониби аҳолӣ аз ҷумлаи шахсони пешниҳодшуда аз ҷониби кумитаҳои маҳаллии Ҳизби коргари Руминия интихоб мешуданд, мақомоти иҷроияи маҳаллӣ ва маъмурӣ - кумитаҳои иҷроияи (Comitetele иҷроия) ва шуъбаҳои кумитаҳои иҷроияи (Sectiunile Comitetelor Executive) аз шӯроҳои халқӣ таркиб ёфта буданд.

Системаи ҳуқуқӣ

Мақоми олии судӣ – Суди Олӣ (Куртеа Супрема, аз соли 1952 –Трибуналул Супрем) мебошад, ки онро Маҷлиси Бузурги Миллӣ интихоб мекард (то соли 1953 – бо пешниҳоди ҳукумат аз ҷониби Президиуми Маҷлиси Бузурги Миллӣ таъйин карда мешавад), судҳои апеллятсионӣ – судҳо (curtile), аз соли 1952 – судҳои вилоятӣ (tribunalele regionale), аз соли 1965 - судҳои шаҳристонӣ (tribunalele judetene), судҳои инстансияи аввал – судҳо мардумӣ (judecatoriile populare, аз соли 1952 - populare tribunalele), аз соли 1965 - юдикаторияҳо (judecatorii).

Ҳизбҳои сиёсӣ

Ягона ҳизби сиёсӣ – Ҳизби коммунистии Руминия (то соли 1965 Ҳизби коргарии Руминия) соли 1948 бо муттаҳидшавии Ҳизби Коммунистии Руминия ва Ҳизби сотсиал-демократии Руминия таъсис ёфт, то соли 1947 Ҳизби Миллии Деҳқонон ва Ҳизби Миллии Либерал вуҷуд дошт. Ташкилотҳои ҷамъиятӣ - Фронти Демократияи Ваҳдати Сотсиалистӣ (Frontul Democrației și Unității Socialiste, то 1980 – Фронти Ваҳдати Сотсиалистӣ, то 1968 – Фронти Халқии Демократӣ), Иттифоқи Коммунистии Ҷавононро (Uniunea Tineretului Comunist) (то 1966 - Иттифоқи Ҷавонони Коргар (Uniunea Tineretului Muncitor)) (бахши ҷавонони ҲКР), Ассотсиатсияи Умумии Иттифоқҳои Касаба дар Руминияро(Uniunea General S a Sindicatelor din România) (то 1966 –Конфедератсияи Умумии Меҳнат (Confederația Generală a Muncii)) (маркази иттифоқҳои касабаи ҲКР), Иттифоқи Миллии Кооперативҳои Кишоварзӣ иттифоқҳои деҳқонии назди ҲКР), Шӯрои миллии занон (бахши занони РКП), Иттифоқи Ассотсиатсияҳои донишҷӯёнро дар бар мегирифт.