Иштибоҳоти навъи якум ва дуюм

(Тағйири масир аз Type I and type II errors)

Иштибоҳоти навъи якум (англ. type I errors, α errors, false positives) ва иштибоҳоти навъи дуюм (англ. type II errors, β errors, false negatives) дар омори риёзӣ — ин вожа калидҳои машқҳои санҷиши фарзияи (гипотеза) оморӣ мебошанд.

Ба ҳар ҳол, ин мафҳумҳо дар дигар соҳаҳо ва ё риштаҳои тез-тез истифода бурда мешаванд. Алалхусус вақте, ки гап дар вақти дутарафа (ҳа/не) ба қарор омадан ё ҳал кардани ин ё он масъала дар асоси ягон меъёре (санҷиш, андозагирӣ, баррасӣ) бошад, ки бо баъзе аз эҳтимолот мумкин аст дар натиҷа ҳалли ғалат бидиҳад.

Таъриф

вироиш

Ба таваҷҷуҳ ба намуна   аз тавзеҳи муштарак  , ва санҷиши дутоӣ ба фарзияи оморӣ дутоӣ дода шудааст:

 

ки онҷо  фарзи сифр, ва  фарзи алтернативӣ аст. Фарз кардем, меъёри омории зер дода шудааст

 ,

ки ихтисос ба ҳар яки аз таҳқиқи намуна   яке аз фарзияҳои мавҷуд. Пас чаҳор ҳолати зерин мумкин аст:

Нигаред

вироиш

Пайвандҳои беруна

вироиш