Аломатҳои роҳ дар Тоҷикистон
Дар ин рӯйхат аломатҳои роҳ дар Тоҷикистон истифода мешаванд. Аломатҳои роҳ дар Тоҷикистон аз бисёр ҷиҳат ба аломатҳои роҳе, ки дар Русия ва кишварҳои ИДМ (Озарбойҷон, Арманистон, Беларус, Қазоқистон, Қирғизистон, Узбакистон) истифода мешаванд, шабоҳат доранд, зеро Тоҷикистон то фурӯпошии он дар соли 1991 дар ҳайати Иттиҳоди Шӯравӣ буд.
Аломатҳо бо Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз "29" июни соли 2017, № 323 "Қоидаҳои ҳаракат дар роҳ"[1], Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17 майи соли 2018, № 1533 "Дар бораи қоидаҳои ҳаракат дар роҳ"[2]. Қоидаҳои истифода ва истеҳсоли аломатҳо дар стандарти байнидавлатии ГОСТ 32945-2014 муайян карда шудаанд. Тасвири аломатҳои роҳ тибқи стандарти ГОСТ 10807-78 муайян карда шудааст, ки 1 январи соли 1980 дар замони шӯравӣ ҷорӣ шуда буд, аммо дар Федератсияи Русия аз 1 январи соли 2006 эътибори худро пайдо кардааст.
Аломатҳои роҳ дар роҳҳои Тоҷикистон ба категорияҳои зерин тақсим мешаванд:
- аломатҳои огоҳкунанда;
- аломатҳои афзалият;
- аломатҳои манъкунанда;
- аломатҳои дастурдиҳанда;
- аломатҳои иттилоотию ишоратӣ;
- аломатҳои хидматрасонӣ;
- аломатҳои иловагии иттилоотӣ (лавҳачаҳо).
Аломатҳои огоҳкунанда
вироишАломатҳои огоҳкунандаи 1.1, 1.2, 1.5 – 1.30, 1.32 – 1.34 берун аз маҳаллаҳои аҳолинишин дар масофаи 150 – 300 метр ва дар маҳаллаҳои аҳолинишин – дар масофаи 50-100 метр то оғози қитъаи хатарнок гузошта мешаванд. Ҳангоми зарурат аломатҳоро дар масофаи дигар низ гузоштан мумкин аст, дар ин ҳолат масофа дар лавҳачаи 7.1.1 нишон дода мешавад.
Аломатҳои 1.13 ва 1.14 бе лавҳачаи 7.1.1 бевосита пеш аз аввали нишебӣ ё баландӣ, агар нишебиҳо ва баландиҳо пайи ҳам такрор шаванд, гузошта мешаванд.
Аломати 1.23 ҳангоми иҷрои корҳои кўтоҳмуддат дар қисми мошингард мумкин аст (бе лавҳачаи 7.1.1) дар масофаи 10-15 метр то ҷойи иҷрои корҳо гузошта шавад.
Аломатҳои 1.1, 1.2, 1.9, 1.10, 1.21, 1.23 ва 1.34 берун аз маҳаллаҳои аҳолинишин такрор мешаванд. Аломати дуюми онҳо дар масофаи на камтар аз 50 метр то оғози қитъаи хатарнок гузошта мешавад.
Аломатҳои 1.21 ва 1.23 дар маҳалҳои аҳолинишин бевосита пеш аз оғозшавии минтақаи хатарнок такрор мешаванд.
Аломатҳои 1.3.1 ва 1.3.2 бевосита пеш аз гузаргоҳи роҳи оҳан гузошта мешаванд.
Аломати 1.32 ба сифати муваққатӣ ё дар аломатҳои тасвирашон ивазшаванда, пеш аз чорроҳае, ки аз он ҷой аз паҳлуи минтақаи роҳи роҳбандоншуда гузаштан имконият дорад, истифода мешавад.
Аломатҳои афзалият
вироишАломати 2.1 бевосита пеш аз чорроҳа, аз ҷумла бо лавҳачаи 7.13 – пеш аз чорроҳаи нақши мураккабдошта ё дар он роҳи асосӣ самташро тағйир медиҳад, гузошта мешавад. Дар ин ҳолат берун аз маҳаллаҳои аҳолинишин пеш аз чорроҳае, ки дар он роҳи асосӣ самташро тағйир медиҳад, аломати роҳи 2.1 такрор мешавад: аломати якуми 2.1 бо лавҳачаҳои 7.1.1 ва 7.13 дар масофаи 100 то 150 метр то чорроҳа, аломати дуюми 2.1 бо лавҳачаи 7.13 – бевосита пеш аз чорроҳа гузошта мешавад.
Аломати 2.1, ки бо аломати 5.22.1 ё 5.22.2 гузошта шудааст ҳангоми гузаштани ҳамаи чорроҳаҳои маҳалли аҳолинишини дар ҳамин роҳ ҷойгирбуда афзалият медиҳад.
Дар чорроҳаҳои танзимшаванда гузошта шудани аломатҳои 2.1, 2.4, 2.5 бо навбат гузаштани чорроҳаҳо ва қисмҳои мошингарди алоҳидаи роҳро муайян намекунанд, ронандагонро аз он ки чорроҳаҳо ишорат шуда мебошанд, хабардор менамоянд.
Аломатҳои 2.3.1 – 2.3.7 берун аз маҳалли аҳолинишин барои ишорати роҳе, ки дар он ҳангоми гузаштан аз чорроҳа афзалият дода мешаванд, дар масофаи аз 150 то 300 метр то чорроҳа гузошта мешаванд.
Аломати 2.4 бевосита пеш аз чорроҳаҳо ва ҳангоми мавҷуд будани хатти суръатафзоӣ – пеш аз саршавии ин хат гузошта мешавад. Пеш аз чорроҳае, ки дар он роҳи асосӣ самти худро иваз менамояд, аломати 2.4 бо лавҳачаи 7.13 гузошта мешавад.
Берун аз маҳаллаҳои аҳолинишин дар роҳҳои фаршашон мукаммалгардонидашуда, аломати 2.4 бо лавҳачаи 7.1.1 ё 7.1.2 дар масофаи аз 150 то 300 метр то чорроҳа гузошта мешавад. Дар маҳаллаҳои аҳолинишин мумкин аст, аломати 2.4 бо лавҳачаи 7.1.1 ё 7.1.2 дар масофаи аз 50 то 100 метр то чорроҳа гузошта шавад.
Аломатҳои манъкунанда
вироишАломатҳои 3.2 – 3.9, 3.32, 3.33 ва 3.34 ҳаракати намудҳои дахлдори воситаҳои нақлиётро ба ҳар ду самт манъ мекунанд.
Амали аломатҳо дахл надорад:
3.1-3.3, 3.18.1, 3.18.2, 3.19, 3.27 – ба воситаҳои нақлиёти маршрутӣ;
3.2, 3.3, 3.5-3.8 – ба воситаҳои нақлиёти корхонаи воҳиди давлатии "Почтаи тоҷик", ки дар бари кузовашон хатти сафеди моил ба тагранги кабуд доранд, раёсатҳои истифодабарии роҳҳои автомобилгард, хоҷагиҳои манзилию коммуналӣ, корхонаи давлатии ҷумҳуриявии махсусгардонидашудаи васлу истифодаи назди Раёсати бозрасии давлатии худрав ва воситаҳои нақлиёте, ки хидматрасонии корхонаҳои дар минтақаи ифодашуда ҷойгирбударо анҷом медиҳанд, ҳамчунин ба шаҳрвандони дар минтақаи ифодашуда кор ё зиндагӣ мекунанд мансубанд ё хидмат мерасонанд, ҳангоми набудани дигар роҳҳои воридшавӣ. Чунин воситаҳои нақлиёт бояд аз чорроҳаи наздиктарин ба минтақаи ифодашуда дохил шаванд ва аз он берун бароянд;
3.28-3.30 ба воситаҳои нақлиёти корхонаи воҳиди давлатии "Почтаи тоҷик", ки дар бари кузовашон хатти сафеди моил ба тагранги кабуд доранд, корхонаи давлатии ҷумҳуриявии махсусгардонидашудаи васлу истифодаи назди Раёсати бозрасии давлатии худрав, инчунин ба таксие, ки таксометраш ба кор андохта шудааст;
3.2, 3.3, 3.28 – 3.30 ба воситаҳои нақлиёте, ки аз тарафи маъюбони гурўҳҳои I ва II идора карда мешаванд, чунин маъюбон ё кўдакони маъюбро интиқол медиҳанд, агар дар чунин воситаҳои нақлиёт аломати фарқкунандаи "Маъюб" насб шуда бошад. Амали аломатҳои 3.18.1, 3.18.2 дар буриши қисмҳои мошингарде, ки пеш аз онҳо аломат гузошта шудааст, паҳн мегардад.
Минтақаи амали аломатҳои 3.16, 3.20, 3.22, 3.24, 3.26–3.30 – аз ҷойи гузошташудаи аломат то чорроҳаи наздиктарини баъди он ва дар маҳаллаҳои аҳолинишин, ҳангоми мавҷуд набудани чорроҳа – то охири маҳалли аҳолинишин. Амали аломатҳои мазкур дар ҷойҳои баромад аз ҳудуди ҳамшафати роҳ ва дар ҷойҳои буриш (пайвастшавӣ) бо роҳҳои саҳроӣ, ҷангалӣ ва дигар роҳҳои дуюмдараҷае, ки пеш аз онҳо аломатҳои дахлдор гузошта нашудаанд, қатъ намегардад.
Аломати 3.24, ки пеш аз маҳалли аҳолинишини бо аломати 5.22.1 ё 5.22.2 ифодашуда гузошта шудааст, то ҳамин аломат амал мекунад.
Минтақаи амали аломатҳо метавонанд маҳдуд карда шавад:
- барои аломатҳои 3.16 ва 3.26 бо истифодаи лавҳачаи 7.2.1;
- барои аломатҳои 3.20, 3.22, 3.24 мутобиқан бо гузоштани аломатҳои 3.21, 3.23, 3.25 ё истифодаи лавҳачаи 7.2.1 дар охири минтақаи амали онҳо. Минтақаи амали аломати 3.24 мумкин аст кам карда шавад бо гузоштани аломати 3.24, ки суръати дигари ниҳоии ҳаракатро муайян мекунад;
- барои аломатҳои 3.27-3.30 бо гузоштани аломатҳои такрории 3.27-3.30 бо лавҳачаи 7.2.3 ё истифодаи лавҳачаи 7.2.2. дар охири минтақаи амали онҳо. Аломати 3.27 метавонад якҷоя бо нишонаи 1.4, аломати 3.28 бошад, бо нишонаи 1.10 истифода гардад, Дар ин ҳолат минтақаи амали аломатҳо бо дарозии хатти нишонаи роҳ, муайян карда мешавад.
Амали аломатҳои 3.10, 3.27-3.30 танҳо ба ҳамон тарафи роҳ, ки дар он аломатҳо гузошта шудаанд, дахл доранд.
Аломатҳои дастурдиҳанда
вироишАмали аломатҳои 4.1.1 – 4.1.6, ки пеш аз чорроҳа гузошта шудааст, ба тамоми ҳудуди чорроҳа дахл дорад, агар аломатҳои 4.1.1 – 4.1.6 ё 5.8.1, 5.8.2, ки дар он гузошта шудаанд, дигар супориш (дастур) надиҳанд. Амали аломатҳои 4.1.1 – 4.1.6 ба воситаҳои нақлиёти маршрутӣ, ки бо хатсайри муқарраршуда ҳаракат мекунанд, дахл надорад.
Амали аломати 4.1.1, ки баъд аз чорроҳа гузошта шудааст, то чорроҳаи навбатии ифодашуда, эътибор дорад. Минтақаи амали аломати мазкур мумкин аст бо истифодаи лавҳачаи 7.2.1 кам карда шавад.
Аломатҳои 4.2.1 ва 4.2.2 метавонанд гурўҳи (на кам аз се аломат) барои ифода намудани хатти тамоил доштани траекторияи ҳаракати воситаҳои нақлиётро, аз монеа барои ҳаракат дар роҳ, истифода шаванд.
Амали аломатҳои 4.4, 4.7, ки бо лавҳачаи 7.14 гузошта шуда ва дар болои хатти ҳаракат ҷойгир карда шудаанд, танҳо ба ҳамин хатти ҳаракат дахл доранд. Ҳангоми мавҷуд набудани лавҳачаи 7.14 амали аломатҳои мазкур ба ҳамаи хатҳои қисми мошингарди роҳи ҳамин самт паҳн мегардад. Амали аломатҳои 4.4, 4.7, ки тасвири онҳо дар сатҳи аломатҳои 5.8.1, 5.8.2, 5.8.7, 5.8.8 кашида шудааст, ба хатҳои ҳаракати мувофиқ паҳн мегардад.
Амали аломатҳои 4.9.1 – 4.9.3 ба чорроҳаи наздиктарин паҳн мегардад.
Аломатҳои иттилоотию ишоратӣ
вироишДар аломатҳои 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1 ва 5.21.2, ки берун аз маҳалли аҳолинишин гузошта шудаанд, тагранги сабз ё кабуд маънои онро дорад, ки ҳаракат ба маҳалли аҳолинишин ё иншооти нишондодашуда мутобиқан бо шоҳроҳ ё дигар роҳ анҷом дода мешавад.
Дар аломатҳои 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1 ва 5.21.2, ки дар маҳалли аҳолинишин гузошта шудаанд, тагранги сабз ва кабуд маънои онро дорад, ки ҳаракат ба маҳалли аҳолинишин ё иншооти нишондодашуда баъди баромадан аз маҳалли аҳолинишини мазкур мутобиқан бо шоҳроҳ ё дигар роҳ анҷом дода мешавад. Тагранги сафед нишон медиҳад, ки иншооти нишондодашуда дар ҳамин маҳалли аҳолинишин ҷойгир аст.
Аломатҳои хидматрасонӣ
вироишАломатҳои иловагии иттилоотӣ (лавҳачаҳо)
вироишЛавҳачаҳои 7.2.2-7.2.4, 7.13 ҳангоми ҷойгир будани аломатҳо дар болои қисми мошингард, канори роҳ ё пайраҳа дар паҳлуи аломат ҷойгир карда мешаванд. Дар ҳолатҳое, ки маънои аломатҳои муваққатии роҳ (дар пояҳои аз ҷое ба ҷое гузарондашаванда) ва аломатҳои доимӣ ба якдигар мухолифат мекунанд, ронандагон бояд аломатҳои муваққатиро ба роҳбарӣ гиранд.