Архей

Архей (юн.-қад. ἀρχαῖος — «бостон») — эраи қадимтарин дар таърихи заминшинохтии Замин. Бо индекси AR ишорат мешавад.

Тахмин меравад, ки бештар аз 1,8 млрд сол давом доштааст. архей бо усули радиометрӣ муайян карда шудааст. Қадимтарин ҷинсҳои архей ба замони 3,5 — 4 млрд сол пеш тааллуқ доранд. Дар давоми эраи архей қабатҳои ғафси ҷинсҳои таҳшин ба вуҷуд омадаанд. Эраи архей бо ҳаракатҳои пурзӯри тектоникӣ — чиндоршавии ҷинсҳои таҳшин, оташфишонии вулқонҳо ва пайдо шудани интрузияҳои калон анҷом меёбад. Аз ин эра ҷинсҳои ниҳоят тағйирёфтаи метаморфӣ — гнейс, варақсангҳои кристаллию графитӣ, мармару кварситҳо боқӣ мондаанд. Архей ба 4 давра тақсим мешавад: Неоархей, Мезоархей, Палеоархей ва Эоархей.

Адабиёт

• Архей // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.