Вақиф Султонли
Вақиф Султонли (Озарб: Vaqif Sultanlı, зод. 26 март 1958, Шаҳсеван[d], Ноҳияи Курдамир) — нависанда, адабиётшинос, тарҷумон ва публисисти озарбойҷонӣ, доктори илмҳои филологӣ, профессор.[1]
| озарбойҷонӣ: Vaqif Soltan oğlu Verdiyev | |
 | |
| Тахаллусҳо: | Султонли |
| Таърихи таваллуд: | 26 март 1958 (66 сол) |
| Зодгоҳ: | |
| Шаҳрвандӣ (табаият): | |
| Навъи фаъолият: | нависанда, мунаққиди адабӣ |
| Жанр: | румон, қисса[d] ва ҷустор |
| Забони осор: | Туркӣ |
| Ҷоизаҳо: | Ҷоиза барои хидмат ба адабиёти турк (2003) |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Зиндагинома вироиш
Вақиф Султонли 26 марти соли 1958 дар деҳаи Шаҳсевани ноҳияи Курдамири Ҷумҳурии Озарбойҷон таваллуд шудааст. Мактаби миёнаи деҳаи Кӯҳнабозорро хатм кардааст (1964-1974). Дар тӯли солҳои таҳсил дар мактаби миёна, ӯ ҳамзамон дар мактаби мусиқии ноҳияи Курдамир таҳсил кардааст (1970-1975). Чанд муддат (1974-1976) коргари шабакаи барқии ноҳияи Курдамир буд.[2]
Факултаи филологияи Донишгоҳи давлатии Озарбойҷонро бо баҳои аъло хатм кардааст (1981).
Фаъолияти кориашро ба ҳайси муаллими забон ва адабиёти озарбойҷонӣ дар деҳаи Галаҷиги ноҳияи Исмоилли оғоз кардааст, ки он ҷо таъйин шуда буд. Сипас таҳсилашро дар аспирантураи кафедраи адабиёти муосири озарбойҷони ДДО идома дод.
Соли 1984 рисолаи номзадиро дар мавзӯи "Мушкилоти шахсиятофаринӣ дар драматургияи озарбойҷонӣ (1970-1980)" ва соли 1997 - рисолаи доктории худро дар мавзӯи "Ҳаёт ва фаъолияти адабии Муҳаммад Эмин Расулзода" дифоъ кардааст. Аз соли 1999 профессори кафедраи таърихи адабиёти озарбойҷонии Донишгоҳи давлатии Боку мебошад.
Мунтазам ба фаъолияти иҷтимоӣ машғул аст. Соли 1991 Ассотсиатсияи Умумиҷаҳонии Озарбойҷоншиносонро таъсис дод ва раиси он интихоб шуд. Вай ба ҳайси муҳарири коршиноси барномаҳои адабии бахши озарбойҷонии Радиои Озодӣ ва Радиои Аврупои Озод кор кардааст.(1995-1998). Вай як муддат сармуҳаррири нашрияи лаҳистонии "Худофарин" (1995), "Араз" -и Шветсия (1996-1997) ва "Озарбойҷониҳои ҷаҳон" -и Амрико (2000-2012) буд.[3]
Вай роҳбари Бюрои Қафқозии созмони адабии “Робитаҳои адабии Кипр-Балкан-Авроосиё (KIBATEK) мебошад, ки дар Туркия фаъолият мекунад, мебошад.
Аз моҳи июн то октябри соли 1999 дар Донишгоҳи Эдинбурги Британияи Кабир такмили тахассусро дар соҳаи “Филологияи англисӣ ва фарҳанги Ғарб” гузаронидааст.
Вай бо ҷоизаи Ҳасанбек Зардобӣ (1995), Ҷоизаи байналмилалӣ барои хидмат барои рушди забони туркии созмони адабии “Робитаҳои адабии Кипр-Балкан-Авроосиё (KIBATEK) (2003), Ифтихорномаи Вазорати фарҳанги Миср (2014) қадр карда шудааст, “Ҷоиза барои хидмати шоиста”-и Ҳаракати эҳёи забонҳои туркӣ (2017) сарфароз карда шудааст.
Вай узви Раёсати симпозиумҳои Конгресси Озарбойҷониҳои Ҷаҳон (CWA), ки дар Шветсия (2001), Ҳолланд (2002), Олмон (2004), Белгия (2008) ва Британияи Кабир (2010) баргузор шудааст, интихоб шудааст.
Вай узви Ҷамъияти Байналмилалии тадқиқоти ҳамосӣ ((The International Society for Epic Studies)), ки соли 2012 таъсис ёфтааст, ки марказаш дар Пекин мебошад.
Дар соли 2018, ӯ узви Ассотсиатсияи байналмилалии нависандагони муқими ИМА интихоб шуд. Асарҳои ӯ дар ИМА, Англия, Туркия, Дания, Миср, Эрон, Русия, Украина ва ғайра нашр шудаанд.
Вай дар симпозиумҳо, конфронсҳо, форумҳо ва семинарҳои байналмилалӣ, ки дар кишварҳои гуногуни ҷаҳон баргузор шудаанд, ширкат варзида, аз адабиёт ва фарҳанги Озарбойҷон намояндагӣ кардааст.
Вай оиладор ва соҳиби ду фарзанд аст.
Осори бадеӣ вироиш
Фаъолияти адабии худро аз навҷавонӣ оғоз намудааст, аммо аввалин ҳикояи худро бо номи "Атри явшон" соли 1980 дар маҷаллаи "Зани Озарбойҷон" чоп кардааст. Аз он вақт инҷониб, ӯ мунтазам бо ҳикояҳо, тарҷумаҳо ва мақолаҳои илмӣ ва публитсистии худ дар матбуот баромад мекунад.
Дар романи "Рӯъёи марг" (1982), ки яке аз асарҳои барҷастаи муаллиф аст, кӯчонидани қабристон ҳамчун бесарусомониҳои шадид ва нооромиҳо дар ҳаёти ҷамъиятӣ тасвир шудааст. Ин бетартибӣ имкон медиҳад, ки ҷаҳони ботинӣ ва боварҳои мазҳабиву мардумии қаҳрамонҳои роман кушода шавад. Нависанда дар қисса, ки бо худкушии ронандаи булдозер, ки қабристонро хароб кардааст, хотима меёбад, муқовимати арзишҳои маънавӣ ва ахлоқиро бо марг муайян кардааст.
Романи "Баҳри инсон" (1992), кидорои сабки хосе аст, дар эҷодиёти муаллиф ҷойгоҳи махсусро ишғол мекунад. Дар роман, ки воқеаҳо дар солҳои ҳаштодуми асри гузашта рух медиҳанд, дар тасвири қаҳрамоне, ки аз ҷазои қатл наҷот ёфтааст ва пинҳонӣ дар шаҳри аҷибе зиндагӣ мекунад, мушкилоти бегонапарастӣ, ки ба маънавият ва ахлоқи ҷомеа ғарқ шудааст, ҳалли бадеии худро пайдо кардааст.
Ҳодисаҳо дар романи "Ҷанг дар биёбон" (2010), ки бо услуби хоси нақлсозӣ хос аст, дар пасманзари тақдири қаҳрамон, ки бинобар парокандагии вақт, ояндаро партофта, ба гузашта баргашта, дар бурриши ин замон муаллақ мондааст,.тасвир шудаанд. Рӯйдодҳое, ки дар ин бурриши замон рух медиҳанд, ба муаллиф имкон медиҳад, ки мулоҳизаҳои фалсафии худро дар бораи инсон ва ҷаҳон баён кунад. Романи "Ҷанг дар биёбон" бо рӯҳияи эътироз аз мушкилоти бегонапарастӣ, фаромӯшӣ, бетафовутӣ ва бефоидаӣ, ки дар саросари ҷаҳон ҳукмрон аст, фарқ мекунад.
"Роҳи сафед", "Меғи субҳ", "Сурудҳои сабзи шохаҳои бебарг", "Оворагард", "Ғор", "Шаби қутб", "Ватан", "Ҷазира", "Марево", " Ҷараёни акс", "Ҳалқаи лол "", "Қафаси хокистар", "Лонаи рах-рах", "Сояи салибӣ", "Ҷодугари гилӣ" ва дигар ҳикояҳои Вақиф Султонли бо услуб ва вижагиҳои забонии худ фарқ мекунанд. Ба қалами муаллиф муаллиф инчунин ҳикояҳои таърихӣ, аз қабили "Миодгоҳ", "Навои қумрӣ", "Ҳумоюн" ва ғайра, тааллуқ доранд.
Вай инчунин муаллифи бисёр миниатюраҳои бо сабки лирикӣ ва романтикӣ навишташуда мебошад.
Осори илмӣ вироиш
Муаллиф дар баробари эҷоди бадеӣ, инчунин ба масъалаҳои назариявӣ ва эстетикии адабиёт сару кор дорад. Ҷустуҷӯҳои марбут ба нақди адабӣ ва адабиётшиносии Султонли дар китобҳои «Ҷаҳони адабии Муҳаммад Эмин Расулзода» (1993), «Мусофири роҳи сахт» (1996), «Уфуқҳои озодӣ» (1997), « Адабиёти муҳоҷири Озарбойҷон ”(1998),“ Мусаввараҳои адабӣ-назариявӣ ”(2000),“ Соҳили наҷотбахши ҳаёт ”(2004),“ Масъалаҳои таълими нақди адабӣ ”(2007),“ Адабиётшиносии Озарбойҷон ”(2012),“ Муҳаббат ба Истиқлолият "(2014)," Нақд адабии Озарбойҷон (2019) ва ғ. Фароҳам омадаанд.Тадқиқотҳои марбут ба адабиёти муҳоҷирати Озарбойҷон дар фаъолияти адабии муаллиф ҷойгоҳи махсусро ишғол мекунанд. Воқиф Султонли муаллифи бисёр асарҳои публисистӣ, мақолаҳои илмӣ ва публитсистии марбут ба танқид ва раванди адабии муосир мебошад. Маърӯзаҳои ӯ, ки дар конфронсҳо, симпозиумҳо, форумҳо ва семинарҳои байналмилалӣ хонда мешаванд, қисми муҳими кори илмии ӯ мебошанд.
Фаъолияти тарҷумонӣ вироиш
Воқиф Султонли ба фаъолияти тарҷумонӣ низ машғул аст. Вай романҳои "Хазонрез" ва "Осиёб" -и Рашод Нури Гунтекин, достони таърихии "Олим аз Сиракуз" -и Сергей Житомирский, инчунин ҳикояҳои Эрвин Стритматтер, Ярослав Гашек, Вейо Мери, Густав Стопка ва дигаронро тарҷума ва нашр кардааст. Вай асари "Дар бораи пантуранизм"-и Муҳаммад Эмин Расулзодаро аз забони русӣ ба озарӣ тарҷума кардааст.
Китобҳо вироиш
- Ситораҳои мурда (роман ва ҳикояҳо) - 1988
- Баҳри инсон (роман) - 1992
- Ҷаҳони адабии Муҳаммад Эмин Расулзода (китоби дарсӣ) - 1993
- Мусофири роҳи душвор (монография) - 1996
- Уфуқҳои озодӣ (маҷмӯаи мақолаҳо) -1997
- Адабиёти Озарбойҷон оид ба муҳоҷират (китоби дарсӣ) - 1998
- Бозори ғуломон (ҳикояҳо, минётурҳо, иншоҳо) - 1999
- Мусаввараҳои адабӣ ва назариявӣ (пораҳои назариявӣ) - 2000
- Орзуи фаромӯшӣ (роман, ҳикояҳо ва очеркҳо) -2002
- Соҳили наҷоти ҳаёт (муколама-монография) - 2004
- Саволҳои таълими адабии адабиёт (китоби дарсӣ) - 2007
- Танқиди адабии Озарбойҷон (китоби дарсӣ) - 2009
- Водии беарзиш (роман ва ҳикояҳо) - 2010
- Адабиёти адабии Озарбойҷон - Нашри II такмилдодашуда (китоби дарсӣ) - 2012
- Муҳаббат ба истиқлол (монография) - 2014
- Ҷанг дар биёбон (роман) - 2015
- Адабиёти адабии Озарбойҷон - Нашри III такмилдодашуда (китоби дарсӣ) – 2019
Адабиёт вироиш
- Фейяз Саглам. Среди книг, Литературный мир Мухаммеда Эмина Ресулзаде, «Kardaş edebiyatlar» (Эрзурум, Турция), 1995, № 31, с. 42-43.
- Grazyna Zajac. Azеrbaijanian Еmigration Litеraturе, «Studia Turcologica Cracoviеnsia» (Krakow, Poland), 2001, vol. 8, p. 175-178
- Hеndrik Fеnz. Transformation Asеrbaidschan. Nationalismus als Brückе zur Dеmokratiе? Dissеrtation zur Еrlangung dеr Würdе dеs Doktors dеr Phi-losophiе dеr Univеrsitat Hamburg, Bеrlin, 2003, s.227-229
- Ихсан Ишык. Вагиф Султанлы. Энциклопедия литературы и культурологов в Турции, десять томов, том 10, Анкара, Еlvan Publishing, 2006, с.4071
- Ирфан Юлкю. «Боевая литература», газета «Yéniçağ» (Стамбул), 15 ноября 2007 г
- Казим Гюрбюз. Азербайджанский литературный журнал, газета «Yéniçağ» (Турция), 15 апреля 2008 г
- Ахмед Сами. Психология в азербайджанском романе (по роману Вагифа Султанлы «Человеческое море»), Филологические проблемы (Баку), 2009, № 7, с. 244—255
- Паша Алиоглу. «Долина пустоты», Газ. «Каспий», 14 мая 2011 г., № 085 (11522)
- Ирада Мусаева. О романе Вагифа Султанлы «Битва в пустыне», «Каспи» (Баку), 29 декабря 2013 г.
- Seyfullah Koşmaz. Vagif Sultanlı’nın hikayelerinin ince¬lenmesi / Yüksek Lisans tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi yayınları, 2016, XII+ 131 s.
- Alsu Kamaliyeva. Azerbaycan postmodern romanında felsefi bir arayış: «Sahra savaşı» romanı ve ana çizgileri, «Asos» Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (İstanbul), Yıl 7, Sayı 97, Ekim 2019, 68-81
Эзоҳ вироиш
- ↑ Kafedranın professoru(озарб.). philology.bsu.edu.az. 23 августи 2019 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 апрели 2020.
- ↑ Əhmədov, Teymur (2011). Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə). Baku: Nurlar. s. 966. ISBN 9952-403-38-0.
- ↑ Vaqif Sultanlı (1958) - ədəbiyyatşünas, tərcüməçi(озарб.). azerbaijans.com. 22 Декабри 2018 санҷида шуд.