Рӯзноманигории шаҳрвандӣ: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
No edit summary |
х Вироиши Нилуфар Гоибназарова (Баҳс) вогардонида шуд ба охирин тағйире, ки VASHGIRD анҷом дода буд Барчасб: вогардонӣ |
||
Сатри 1:
{{бидуни пайванд|сана=30 апрели 2019}}
{{викисозӣ}}
'''Рӯзноманигории
Асоси рӯзноманигории шаҳрвандӣ дар он мебошад, ки шаҳрвандони одӣ метавонанд дар ҷамъ, таҳқиқ ва паҳни маълумоту хабарҳо фаъолона иштирок намоянд. Рӯзноманигории шаҳрвандӣ ба ғайр аз равшан намудани воқеаҳои ба вуқӯъ пайваста, аммо аз назари воситаи ахбори омма ғоиб монда, боз дигар масъалаҳои муҳимро боз ҳам дақиқтару аниқтар ҳаллу фасл намуда метавонанд. Асоси паҳншавии рӯзноманигории шаҳрвандиро воситаҳои нави технологӣ ташкил медиҳанд, ки имрӯзҳо барои истифодабарандагон механизми иҷтимоии паҳн кардани маълумот, ёфтани маълумотҳои лозима ва ҷалби омма ба масъалаҳои аниқ осонтар гардидааст.▼
Рӯзноманигори озод Марк Гласер мегӯяд, ки худи мафҳуми рӯзноманигории шаҳрвандӣ дар он аст, ки одамон бе тайёрии махсус дар соҳаи рӯзноманигорӣ метавонанд аз асбобҳои муосири технологӣ ва интернет технологияҳо барои сохтан ва паҳн намудани маълумот истифода баранд. Ин метавонад фикри шахсии шаҳрванди одӣ оид ба ягон масъалаи муҳими оммавӣ бошад, ки онро бо акси аз ҷойи воқеа гирифта тасдиқ намудааст. Рӯзноманигории шаҳрвандиро аз рӯзноманигории ҷамъиятӣ ва рӯзноманигории умумӣ бояд фарқ намуд, зеро бо ин намудҳои рӯзноманигорӣ танҳо рӯзноманигорони касбӣ корбарӣ карда метавонанд. Аз он ҷумла онро аз рӯзноманигории иҷтимоӣ ва рӯзноманигории якҷоя низ бояд фарқ кард. Чунки дар рӯзноманигории якҷоя ҳам рӯзноманигорони касбӣ ва ҳам рӯзноманигорони ғайрикасбӣ корбарӣ менамоянд. Дар рӯзноманигории иҷтимоӣ бошад ин рӯзноманигорон дар шабакаҳои иҷтимоӣ кор мекунанд. Бисёре аз рӯзноманигорони касбӣ меҳисобанд, ки на ҳама вақт маълумотҳоро дуруст пайваст мекунанд, онҳо ҳамчун рӯзноманигорони ҳақиқӣ намебошанд.▼
Асоси рӯзноманигории шаҳрвандӣ дар он мебошад, ки шаҳрвандони одӣ метавонанд дар ҷамъ, таҳқиқ ва паҳни маълумоту хабарҳо фаъолона иштирок намоянд.
Рӯзноманигории шаҳрвандӣ фаъолияти касбӣ ба ҳисоб намеравад. Онро ҳамчун иштироки фаъоли маҷмӯи одамон дар раванди ҷамъкунӣ, тадқиқ ва паҳнкунии хабарҳо ва маълумотҳо ифода намудан мумкин аст. Ба фикри тадқиқотчиёни амрикоӣ мақсади чунин иштироки одамон дар фаъолияти рӯзноманигорӣ таъмин кардани одамон бо маълумотҳои озод, лозима, боваринок, аниқ, пурра ва имрӯза мувофиқи хоҳиши омма мебошад. Чун қоида одамони бо рӯзноманигории шаҳрвандӣ машғулбуда даромад надоранд. Бо хабарҳои онҳо соҳибони интернет-порталҳо, ки дар онҳо гузоришҳои «Рӯзноманигорони шаҳрвандӣ» гузошта мешаванд, даромад дошта метавонанд. Худи рӯзноманигорони шаҳрвандӣ бошанд, танҳо аз шӯҳрату мақомашон фахр мекунанд. Рӯзноманигории шаҳрвандӣ - ин хабар аз шахси якум ва гузориш бо «чашмони шоҳид» мебошад. Чунин хосияти рӯзноманигории шаҳрвандӣ хусусияти аслии ҷамъоварии маводи таҳиянашударо ифода мекунад.▼
Рӯзноманигории шаҳрвандӣ ба ғайр аз равшан намудани воқеаҳои ба вуқӯъ пайваста, аммо аз назари воситаи ахбори омма ғоиб монда, боз дигар масъалаҳои муҳимро боз ҳам дақиқтару аниқтар ҳаллу фасл намуда метавонанд.
Аммо имрӯзҳо бисёре аз нашрияҳои иттилоотӣ аз принсипҳои объективӣ дур рафта истодаанд ва ба ибрози фикрҳои худ оғоз кардаанд. Сабаби асосии ин он мебошад, ки матнҳои зинда, ки ягон чизро ифода мекунанд дар мобайни одамон бисёртар машҳур ҳастанд. Аз ҳамин сабаб барои захира намудани мутолиакунандагон баъзе аз рӯзноманигорон ин роҳро идома медиҳанд.▼
▲
Рӯзноманигори озод Марк Гласер мегӯяд, ки худи мафҳуми рӯзноманигории шаҳрвандӣ дар он аст, ки одамон бе тайёрии махсус дар соҳаи рӯзноманигорӣ метавонанд аз асбобҳои муосири технологӣ ва интернет технологияҳо барои сохтан ва паҳн намудани маълумот истифода баранд. Ин метавонад фикри шахсии шаҳрванди одӣ оид ба ягон масъалаи муҳими оммавӣ бошад, ки онро бо акси аз ҷойи воқеа гирифта тасдиқ намудааст.
===== '''Нақш дар ҷомеа''' ===== ▼
▲
Бисёре аз рӯзноманигорони касбӣ меҳисобанд, ки на ҳама вақт маълумотҳоро дуруст пайваст мекунанд, онҳо ҳамчун рӯзноманигорони ҳақиқӣ намебошанд.
Намунаи чунин платформа Stringwire мебошад, ки ин аризаи мобилии ройгон мебошад, ки он аз тарафи NBC News Digital коркард карда шудааст. Ин программа ба одамон имконияти пешкаш намудани видео-транслятсияҳоро аз ҷойи воқеаро медиҳад. Боз ғайр аз ин он ба одамон citizen шуданро пешниҳод менамояд. ▼
Дигар воситаҳои инфарматсионӣ ба монанди CNN ва Associated Press низ аз имкониятҳои рӯзноманигории шаҳрвандӣ таърихи худро доранд, ки онҳоро дар оянда дар CNN паҳн мекунанд.▼
▲Рӯзноманигории шаҳрвандӣ фаъолияти касбӣ ба ҳисоб намеравад. Онро ҳамчун иштироки фаъоли маҷмӯи одамон дар раванди ҷамъкунӣ, тадқиқ ва паҳнкунии хабарҳо ва маълумотҳо ифода намудан мумкин аст. Ба фикри тадқиқотчиёни амрикоӣ мақсади чунин иштироки одамон дар фаъолияти рӯзноманигорӣ таъмин кардани одамон бо маълумотҳои озод, лозима, боваринок, аниқ, пурра ва имрӯза мувофиқи хоҳиши омма мебошад. Чун қоида одамони бо рӯзноманигории шаҳрвандӣ машғулбуда даромад надоранд. Бо хабарҳои онҳо соҳибони интернет-порталҳо, ки дар онҳо гузоришҳои «Рӯзноманигорони шаҳрвандӣ» гузошта мешаванд, даромад дошта метавонанд. Худи рӯзноманигорони шаҳрвандӣ бошанд, танҳо аз шӯҳрату мақомашон фахр мекунанд.
Associated Press бошад, бо Bambuser - шабакаи иҷтимоӣ, ки барои гузаронидани транслятсия аз телефони мобилӣ иҷозат медиҳад, ҳамкорӣ менамояд. Воситаи ахбори омма – ин як намуди система мебошад, ки ба он газетаҳо, радиоҳо ва телевизионҳо дохил мешаванд.▼
Рӯзноманигории шаҳрвандӣ - ин хабар аз шахси якум ва гузориш бо «чашмони шоҳид» мебошад. Чунин хосияти рӯзноманигории шаҳрвандӣ хусусияти аслии ҷамъоварии маводи таҳиянашударо ифода мекунад.
Дигаргуниҳои технологияҳои инфармасионию коммуникатсиониро дигаргуниҳои омма аз қафои худ бурда истодаанд. Дар раванди тараққиёт, ВАО, шабакаҳои телекоммуникатсионӣ ва муҳити электронӣ ба трансформатсияи системаи иттилоотии ҷаҳонӣ оварда расонидааст. Ин дигаргуниҳо дар навбати худ роҳи калонро ба фазои иттилооти интерактивӣ, иттилооти нав, ки на танҳо аз тарафи рӯзноманигорони касбӣ сохта мешаванд, мекушояд. Ин раванд ҳангоми тадқиқотҳо номи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ»-ро гирифт.▼
Дар замони имрӯза падидаи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» яке аз илмҳои замонавӣ ва камтаҷриба дар соҳаи рӯзноманигории муосир аз рӯйи чунин масъалаҳо ба ҳисоб меравад:▼
▲Аммо имрӯзҳо бисёре аз нашрияҳои
<br>- якум, рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» ва мафҳумҳои ба он наздик соҳаи нави рӯзноманигорӣ, ҷараёни гузариши глобалӣ ва алоқаи оммавӣ мебошанд.▼
<br>-дуюм, қабули падидаи рӯзноманигории шаҳрвандӣ барои фаҳмиши рӯзноманигории муосир принсипнок мебошад: ин ҳам рақибӣ ва ҳам ҳамкории ду падидаҳои бузург мебошад.▼
Дар замони ҳозира рӯзноманигории шаҳрвандӣ сохт, мавқеъ, қабули ҳаматарафа дар доираи илм ва роҳи тараққиёти аниқ надорад. ▼
Имрӯз шаҳрвандони одӣ дар равшанкунии воқеаҳо нақши бисёр муҳимро мебозанд. Бо шарофати тарақ
Донишгоҳи коммуникатсионии гуминитарии Москва дар навбати худ чунин изҳор менамояд: рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» -ин падидае мебошад, ки ҳамроҳи технологияҳои муосир рӯзноманигориро инъикос намояд.▼
қиёти рӯзноманигории шаҳрвандӣ одамон иштирокчии фаъол дар ҷамъкунӣ, тадқиқот ва паҳншавии маълумотҳои муҳим барои мардум гардиданд.
Агар дар бораи «Рӯзноманигории шаҳрвандӣ»-и имрӯза гӯем, пас тараққиёти он бо пайдоиши Интернет алоқаманд мебошад.▼
Соли 2006 дар интернет ҳамагӣ 3 миллион блогҳо буданд, аммо соли 2013 бошад ин рақам ба 152 миллион расид. Бо баробари пурзӯршавии фаъолнокии шаҳрвандон дар фазои интернетӣ, тадқиқотчиён мегӯянд, ки сол аз сол таъсири ВАО-и анъанавӣ кам шуда истодааст. Зеро 71%-и амрикоиҳо аз синни 18 то 29-сола сарчашмаи асоси маълумотро дар интернет мебинанд. Ҳамчунин, одамони бисёре мегӯянд, ки ҳамаи хабарҳои навро аз Facebook мегиранд.
Албатта, падидаи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» бо авлоди сеюми онлайн-хабарҳо зич алоқаманд аст. Аммо, чунин ба ҳисоб меравад, ки аллакай дар соли 1988 ибораи «рӯзноманигории шаҳрвандӣ» дар нашриёти амрикоӣ пайдо шуда буд. Он дар раванди кӯшиши баровардани рӯзноманигории амрикоӣ аз буҳрон пайдо шуда буд. ▼
Бисёре аз шабакаҳои хабарӣ чӣ қадар имкониятҳои зиёд доштани рӯзноманигории шаҳрвандиро аллакай қабул карданд.
Асоси ин мафҳум дар он мебошад, ки рӯзноманигорӣ дорои вазифаҳои муҳим дар ҷомеа мебошад. Вазифаҳое, ки на танҳо аз равшан кардани хабарҳо ё худ нишон додани чанд маълумоти аниқ иборат аст. Рӯзноманигорӣ ба тарзи ҳаёти одамон таъсир мерасонад. Рӯзноманигории фаъоли шабакавӣ – ин на танҳо намуди фаъолияти дигари рӯзноманигорӣ мебошад. Ин намуди дигари қабули рӯзноманигорӣ мебошад. ▼
Рӯзноманигории шаҳрвандӣ на танҳо ҷойҳои холии маълумотро пурра карда, акси воқеаи шудаистодаро равшан мекунад, балки ба шахсони одӣ имконияти сухан гуфтан ва шунида шуданро фароҳам меорад, онҳо саволҳоеро медиҳанд, ки онро муҳим меҳисобанд, аммо дар ВАО-и анъанавӣ ин ба назар гирифта намешавад.
Бо баробари тараққиёти тарафайни рӯзноманигории шаҳрвандӣ ва рӯзноманигории касбӣ имрӯз платформаҳои махсус пайдо шуда истодаанд, ки дар он шаҳрвандони одӣ метавонанд бо маълумотҳо, аксҳо ва видеоҳои муҳимро аз ҷойи воқеа барои дигарон пешкаш намоянд.
Яке аз воситаҳои машҳуртарини рӯзноманигории шаҳрвандӣ ин «блог» мебошад. Блог – ин сомона мебошад. Асоси он аз захираҳои доимӣ иборат мебошад, ки аз матн, расм ё иттилооти электронӣ иборат аст.▼
▲ Намунаи чунин платформа Stringwire мебошад, ки ин аризаи мобилии ройгон мебошад, ки он аз тарафи NBC News Digital коркард карда шудааст. Ин программа ба одамон имконияти пешкаш намудани видео-транслятсияҳоро аз ҷойи воқеаро медиҳад. Боз ғайр аз ин он ба одамон citizen шуданро пешниҳод менамояд.
▲ Дигар воситаҳои инфарматсионӣ ба монанди CNN ва Associated Press низ аз имкониятҳои рӯзноманигории шаҳрвандӣ таърихи худро доранд, ки онҳоро дар оянда дар CNN паҳн мекунанд.
▲ Associated Press бошад, бо Bambuser - шабакаи иҷтимоӣ, ки барои гузаронидани транслятсия аз телефони мобилӣ иҷозат медиҳад, ҳамкорӣ менамояд.
Воситаи ахбори омма – ин як намуди система мебошад, ки ба он газетаҳо, радиоҳо ва телевизионҳо дохил мешаванд.
▲ Дигаргуниҳои технологияҳои инфармасионию коммуникатсиониро дигаргуниҳои омма аз қафои худ бурда истодаанд. Дар раванди тараққиёт, ВАО, шабакаҳои телекоммуникатсионӣ ва муҳити электронӣ ба трансформатсияи системаи иттилоотии ҷаҳонӣ оварда расонидааст. Ин дигаргуниҳо дар навбати худ роҳи калонро ба фазои иттилооти интерактивӣ, иттилооти нав, ки на танҳо аз тарафи рӯзноманигорони касбӣ сохта мешаванд, мекушояд. Ин раванд ҳангоми тадқиқотҳо номи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ»-ро гирифт.
▲ Дар замони имрӯза падидаи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» яке аз илмҳои замонавӣ ва камтаҷриба дар соҳаи рӯзноманигории муосир аз рӯйи чунин масъалаҳо ба ҳисоб меравад:
▲
▲
▲ Дар замони ҳозира рӯзноманигории шаҳрвандӣ сохт, мавқеъ, қабули ҳаматарафа дар доираи илм ва роҳи тараққиёти аниқ надорад.
▲ Донишгоҳи коммуникатсионии гуминитарии Москва дар навбати худ чунин изҳор менамояд: рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» -ин падидае мебошад, ки ҳамроҳи технологияҳои муосир рӯзноманигориро инъикос намояд.
▲Агар дар бораи «Рӯзноманигории шаҳрвандӣ»-и имрӯза гӯем, пас тараққиёти он бо пайдоиши Интернет алоқаманд мебошад.
▲ Албатта, падидаи рӯзноманигории «шаҳрвандӣ» бо авлоди сеюми онлайн-хабарҳо зич алоқаманд аст. Аммо, чунин ба ҳисоб меравад, ки аллакай дар соли 1988 ибораи «рӯзноманигории шаҳрвандӣ» дар нашриёти амрикоӣ пайдо шуда буд. Он дар раванди кӯшиши баровардани рӯзноманигории амрикоӣ аз буҳрон пайдо шуда буд.
▲ Асоси ин мафҳум дар он мебошад, ки рӯзноманигорӣ дорои вазифаҳои муҳим дар ҷомеа мебошад. Вазифаҳое, ки на танҳо аз равшан кардани хабарҳо ё худ нишон додани чанд маълумоти аниқ иборат аст. Рӯзноманигорӣ ба тарзи ҳаёти одамон таъсир мерасонад. Рӯзноманигории фаъоли шабакавӣ – ин на танҳо намуди фаъолияти дигари рӯзноманигорӣ мебошад. Ин намуди дигари қабули рӯзноманигорӣ мебошад.
2. Таърихи пайдоиши рӯзноманигории шаҳрвандӣ
Мафҳуми «Рӯзноманигории шаҳрвандӣ» аз ИМА оварда шудааст, ки дар он ҷо ин мафҳум бо ду мафҳумҳои лексикологӣ муттаҳид карда шудааст: «civic jourmalism» ва «citizen jourmalism». Мафҳуми Сivic jourmalism аллакай пеш аз пайдошавии интернет пайдо шудааст ва маънои рӯзноманигории касбиро доро буда, он барои зиёд намудани шавқи мутолиакунандагон ва ҷалби диққати онҳо ба ҳаёти ҷамъиятӣ равона карда шудааст. Citizen jourmalism маънои кори муаллифони ғайрикасбиро дар миқёси шабакаҳои иҷтимоӣ, блогҳо ё худ микроблогҳоро дорад. Дар ин ҳолат худи шаҳрвандон муаллиф шуда метавонанд.
Дар бораи рӯзноманигории шаҳрвандӣ дар мобайни асрҳои 2000-ум сухан мерафт, он ҳамроҳи шабакаҳои блогӣ, ки аз аксҳо ва наворҳои аз ҷойьои воқеа гирифта, ки ба муаллифии шахс иҷозат медиҳад, тараққӣ кард. Кори асосиро пешрафти техникӣ иҷро намуд, зеро маҳз бо ёрии он имрӯз ҳар як шахси дорои телефони мобилӣ ва компютер буда, метавонад узви фосилавии маълумотҳо гардад. Дар куҷое, ки шахс набошад = метавонад бо ёрии камера ё худ телефони мобилӣ ягон воқеаи муҳимро акс гирад ва онро ба шабакаҳои интернетӣ паҳн намояд.
Дар интернет рӯзноманигории шаҳрвандӣ аз солҳои 2000-ум, аз вақти пайдошавии блог-сервиси livejournal тараққӣ намуд.
Яке аз асосгузорони рӯзноманигории шаҳрвандиро Запрудема Абрахама низ номидан мумкин аст. Ӯ соҳибкори амрикоӣ мебошад, ки дар бораи кушташавии президенти ИМА Ҷон Кеннеди навиштааст.
Пас аз пайдошавии Дарвозаи ҷаҳонӣ ҳар як шахс имконияти сохтани муҳтавои дастрас дар Интернет пайдо намуд. Аллакай соли 1999 гуруҳи фаъолон шабакаи маълумотии Indymedia-ро ташкил мекунанд, ки асоси онро принсипҳои рӯзноманигории шаҳрвандӣ ташкил медиҳад. Пайдоиши ин захира бо мубодилаҳо бар зидди СҶТ (Созмони Ҷамъиятии Тиҷорат) дар Сиэтл, ки дар ВАО (воситаҳои ахбори омма) на он қадар равшан карда шуд, алоқаманд аст. Вақте ки ВАО-и анъанавӣ натавонистанд ин масъаларо он қадар аниқ ҳал намуда, нишон диҳанд, ба онҳо захираҳои паҳнкунӣ лозим шуд. Пайдошавии ин сомона ба дигарон намуна шуд ва дигар сомонаҳои маълумотии шаҳрвандони оддӣ дар шабакаҳо ба пайдошавӣ оғоз карданд.
Воқеаи дигаре, ки ба тараққиёти рӯзноманигории шаҳрвандӣ асос гузошт. Масалан, воқеаи 11 сентябр тақвиятдиҳандаи ин мебошад. Агар пеш аз ин одамон дар блогҳои худ дар бораи фикрашон оиди ягон воқеа нависанд, баъд аз рух додани ин амали террористии 11 сентябр шаҳрвандони зиёд фаъолона бо маълумотҳои нави худ мубодилаи иттилоотӣ менамуданд. Шоҳидон маълумотҳои худро паҳн менамуданд. Барои пурра ва аниқ кардани маълумотҳояшон аз аксҳо ва наворҳои сабт кардаашон истифода мебурданд.
▲ Яке аз воситаҳои машҳуртарини рӯзноманигории шаҳрвандӣ ин «блог» мебошад. Блог – ин сомона мебошад. Асоси он аз захираҳои доимӣ иборат мебошад, ки аз матн, расм ё иттилооти электронӣ иборат аст.
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
| |||