Африқо: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х →Тақсимоти сиёсӣ: ислоҳи вожаҳо using AWB |
х бознависии садаҳо ба ададҳои румӣ using AWB |
||
Сатри 40:
== Сохти геологӣ ва сарватҳои зеризаминӣ ==
[[Акс:Topography of africa.png|alt=Харитаи табии Африқо|left|thumb|Харитаи табии Африқо|273x273px]]
Африқо платформаи қадимӣ буда, ҳудуди он дар Ҷануб то кӯҳҳои Кап, ки аз чиндоршавии герсинӣ (охирҳои палеозой) ба вуҷуд омадаанд ва дар қисми шимолу ғарбӣ то кӯҳҳои Атлас, ки синни алпӣ доранд, мерасанд. Ҷинсҳои булӯрӣ ва метаморфӣ (гранитҳо, гнейсҳо, варақсангҳо) дар Африқои Ҷанубӣ ва Шарқӣ, инчунин қад-қади соҳилҳои [[Баҳри Сурх]] ва халиҷи Гвинея ба рӯ баромадаанд. Синни мутлақи онҳо ба 3,5 млрд сол баробар аст. Ҷинсҳои қадимии қисми шимоли Африқо дар иҳотаи таҳнишастҳои ҷавон барҷастагиҳои алоҳидаро ташкил медиҳанд. Таҳшинҳои баҳрие, ки дар давраҳои байни ордовику
== Иқлим ==
Сатри 46:
=== Обҳо (гидрография) ===
Кӯлу дарёҳо дар Африқо ниҳоят нобаробар ҷойгир шудаанд. Ноҳияҳои наздиистивоӣ дарёҳои бисёре дошта, дар Шимол ва Ҷануб майдонҳои азим аз обҳои равон қариб маҳруманд. Конго, Нигер, Сенегал, Замбези, Норанҷи, Гамбия дарёҳои пуробтарини Африқо ва Нил дарёи дарозтарини дунё аст. Ҳавзаи онҳо қариб сеяки масоҳати қораро ташкил медиҳад. Манбаи бисёр дарёҳо – борон. Қариб ҳамаи кӯлҳои калони Африқо дар пастхамиҳои тектоникии паҳнкӯҳи Африқои Шарқӣ ҷой гирифтаанд. Кӯли калонтарини Африқо Виктория (фурӯхамидаи фарохеро ишғол кардааст) мебошад, ки аз ҷиҳати бузургӣ байни кӯлҳои обаш ширин ва кӯли
=== Хок ва наботот ===
Сатри 54:
== Олами ҳайвонот ==
[[Акс:Lion waiting in Namibia.jpg|alt=Шери интизор дар Намбия|thumb|Шери интизор дар Намбия]]
Олами ҳайвоноти Африқо гуногуну ғанӣ аст. Дар Африқои Шимолӣ ва Саҳрои Кабир хояндаҳо бисёранд, якчанд навъи бузи ваҳшӣ (аз ҷумла ғизоли кӯҳӣ), шағол, кафтор вомехӯранд. Дар ноҳияи зоогеографии Ҳабашистон маймунҳои биниборик, ҳайвоноти сумдор ва ваҳшӣ бисёр буда, шутурмурғи африқоӣ низ ҳаст. Бешаҳои сернам (гилеяҳо) маймунҳои одамшакл (шимпанзе, горилла), баҳмут, заррофа доранд. Аз парандаҳо тӯтӣ, кабӯтар, мурғи шохдор ҳаёт мегузаронанд. Гамбуск ва шапаракҳо бисёранд. Дар кӯҳсори Ҳабашистон ва Африқои Шарқӣ заррофа, зебра, бузи ваҳшӣ, говмеш, фил, баҳмут, шер, маймунҳои павиан; аз парандаҳо – шутурмурғ, лаклак ва ғайра боқӣ мондаанд. Дарёҳои Африқо тимсоҳ доранд, мор бисёр аст. Дар бешаҳои ҳавзаҳои Конго, Гвинеяи Поин ва Боло магаси сетсе (хунхор) ҳаст. Олами ҳайвоноти Африқо қир шуда, боқимондааш дар қӯруқҳо – парваришгоҳ (боғҳои миллӣ) муҳофизат мешавад. Дар ибтидои
== Ноҳияҳои табиӣ ==
|