Википедиа

Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
Farorud (баҳс | ҳисса)
19 052 edits
No edit summary
х ислоҳи вожаҳо using AWB
Сатри 3:
'''Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон''', имлои қаблӣ '''Республикаи Советии Социалистии Туркманистон''', ихтис. '''РСС Туркманистон''', '''ҶШС Туркманистон''' ({{lang-tk|Түркменистан Совет Социалистик Республикасы}}, бо имлои ҳозира ''Türkmenistan Sowet Sotsialistik Respublikasy,'' {{Lang-ru|Туркменская Советская Социалистическая Республика, Туркменская ССР}}) — яке аз ҷумҳуриҳои иттифоқии собиқ [[Иттиҳоди Шӯравӣ]].
 
Он моҳи октябри [[соли 1924]] ҳамчун '''Ҷумҳурии Сотсиалистии Шӯравии Туркманистон ('''{{Lang-ru|Туркменская Социалистическая Советская Республика}}''')''' аз [[Вилоятивилояти Туркманистон|вилояти Туркманистони]]и [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Туркистон|ҶМШС Туркистон]] ва қисматҳои хурди қаламравҳои собиқ [[Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро|ҶШС Бухоро]] ([[Вилояти Мухтори Туркманистон (ҶШС Бухоро)|Вилояти Мухтори Туркманистон]]) ва [[Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Хоразм|ҶХШ Хоразм]] ([[Вилояти Мухтори Туркманистон]] ) дар давраи тақсимоти-миллӣ ҳудуди дар О. Марказӣ таъсис дода шуд
 
Аз 5 декабри соли 1936 — '''Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон''', айни замон давлати соҳибихтиёр — [[Туркманистон]].
 
== Роҳбарияти ҶШС Туркманистон ==
Роҳбарияти олиро аз лаҳзаи ташкил шуданаш то эълони истиқлолиятистиқлол Ҳизби Коммунисти Туркманистон дар ҳайати КПСС ба ӯҳда дошт. Органи олии Ҳизби Коммунистӣ Кумитаи марказӣ (КМ) ва котиби якуми КМ ҲК Туркманистон амалан раҳбари ҷумҳурӣ буданд:
 
=== Котибони якуми КМ Ҳизби Коммунистии Туркманистон ===
Сатри 15:
* Ибрагимов, Шаймардан Нуриманович (июни 1926 — апрели 1928)
* Паскутский, Николай Антонович (апрел — майи [[Соли 1928|1928]])
* Аронштам, Григорий Наумович ([[11 май|11 майи]]и 1928 — августи [[Соли 1930|1930]])
* Попок, Яков Абрамович (августи 1930 — [[15 апрел|15 апрели]]и [[Соли 1937|1937]])
* Чубин, Яков Абрамович ([[17 апрел|17 апрели]]и 1937 — ноябри [[Соли 1939|1939]])
* Фонин, Михаил Макарович (ноябри 1939 — марти [[Соли 1947|1947]])
* Ботиров, Шаҷа Ботирович (марти 1947 — июли [[Соли 1951|1951]])
* Бобоев, Сухан Бобоевич (июли 1951 — [[14 декабр|14 декабри]]и [[Соли 1958|1958]])
* Караев, Ҷума Дурдӣ ([[14 декабр|14 декабри]]и 1958 — [[4 май|4 майи]]и [[Соли 1960|1960]])
* Овезов, Балиш Овезович ([[13 июн|13 июни]]и 1960 — [[24 декабр|24 декабри]]и [[Соли 1969|1969]])
* Ғафуров, Муҳаммадназар Ғафурович ([[24 декабр|24 декабри]]и 1969 — [[21 декабр|21 декабри]]и [[Соли 1985|1985]])
* [[Сафармурод Ниёзов|Ниёзов, Сафармурод Отаевич]] ([[21 декабр|21 декабри]]и 1985 — [[16 декабр|16 декабри]]и [[Соли 1991|1991]])
 
Ҳангоми бозсозӣ (перестройка) бо мақсади осонтар гузаронидани роҳбарӣ аз сохторҳои ҳизбӣ ба сохторҳои парлумонӣ, котиби якуми КМ Ҳизби коммунист [[Сафармурод Ниёзов]] Раиси Шӯрои Олии РСС Туркманистон ва сипас ба мансаби навтаъсиси Президенти ҶШС Туркманистон соҳиб шуд. Ҳамин тариқ, ӯ раҳбари ҶШС Туркманистон буд:
 
* [[21 декабр|21 декабри]]и [[соли 1985]] — [[18 январ|18 январи]]и [[Соли 1990|1990]] ҳамчун котиби якуми КМ Ҳизби Коммунисти Туркманистон;
* 18 январи 1990 — [[27 октябр|27 октябри]]и 1990 ба сифати котиби якуми КМ Ҳизби Коммунисти Туркманистон — раиси Шӯрои Олии РСС Туркманистон;
* 27 октябри 1990 — 16 декабри 1991 ба сифати котиби якуми КМ Ҳизби Коммунисти Туркманистон — президенти ҶШС Туркманистон.
 
Сатри 36:
=== Раисони Президиуми Совети Олии РСС Туркманистон ===
 
* Бобоев, Хивалӣ Бобоевич ([[26 июл|26 июли]]и [[Соли 1938|1938]] - январи [[Соли 1942|1942]])
* Бердиев, Аллабердӣ ([[27 январ|27 январи]]и 1942 — [[6 март|6 марти]]и [[Соли 1948|1948]])
* Сариев, Оқмаҳмад (6 марти 1948 — [[30 март|30 марти]]и [[Соли 1959|1959]])
* Байрамов, Нурбердӣ (30 марти 1959 — [[26 март|26 марти]]и [[Соли 1963|1963]])
* Кличев, Аннамуҳаммад (26 марти 1963 — [[15 декабр|15 декабри]]и [[Соли 1978|1978]])
* Язқулиев, Баллӣ (15 декабри 1978 — [[13 август|13 августи]]и [[Соли 1988|1988]])
* Бозорова, Роза Отамуродовна (13 августи 1988 — [[18 январ|18 январи]]и [[Соли 1990|1990]])
 
=== Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон солҳои 1990-1991 ===
То моҳи январи соли 1990 Раиси Шӯрои Олӣ танҳо дар маҷлисҳо ҳамчун роҳбари пешбар амал мекард. 18 январи соли 1990 Президиуми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Туркманистони Шӯравии Сотсиалистӣ барҳам дода шуда, вазифаҳои он ба зиммаи Раиси Шӯрои Олӣ вогузор карда шуданд, ки ӯро мақоми баландтарини ҷумҳурӣ гардонд. Аммо, [[27 октябр|27 октябри]]и 1990 вазифаи Президенти Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон ҷорӣ карда шуд, ки пас аз он вазифаи Раиси Шӯрои Олӣ дубора бо вазифаҳои роҳбари пешбар маҳдуд карда шуд.
 
* [[Сафармурод Ниёзов|Ниёзов, Сафармурод Отаевич]] ([[18 январ|18 январи]]и 1990 — [[2 ноябр|2 ноябри]]и 1990)
* Муродов Сахат Непесович ([[18 ноябр|18 ноябри]]и 1990 ва [[Соли 1995|1995]]) (пеш аз 2001 ба ҳайси раиси Маҷлиси Туркманистон)
 
=== Раисони Шӯрои Вазирони ҶШС Туркманистон ===
Сатри 54:
 
* Отабоев, Кайғизиз Сардарович (феврали [[Соли 1925|1925]] — июли [[Соли 1937|1937]]) <ref>[http://www.knowbysight.info/AAA/01128.asp Справочник по истории Коммунистической партии: Атабаев]</ref>
* Худойбергенов, Идбой (ноябри 1937 — [[17 октябр|17 октябри]]и [[Соли 1945|1945]]) <ref>[http://www.knowbysight.info/HHH/00658.asp Справочник по истории Коммунистической партии: Худайбергенов]</ref>
* Бобоев, Сухан Бобоевич (17 декабри 1945 — [[14 июл|14 июли]]и [[Соли 1951|1951]])
* Овезов, Балиш Овезович (14 июли 1951 — [[14 январ|14 январи]]и [[Соли 1958|1958]])
* Қараев, Ҷумъа Дурдӣ (14 январи 1958 — [[20 январ|20 январи]]и [[Соли 1959|1959]])
* Овезов, Балиш Овезович (20 январи 1959 — [[13 июн|13 июни]]и [[Соли 1960|1960]])
* Анналиев, Абдӣ Анналиевич (13 июни 1960 — [[26 март|26 марти]]и [[Соли 1963|1963]])
* Ғафуров, Муҳаммадназар Ғафурович (26 марти 1963 — [[25 декабр|25 декабри]]и [[Соли 1969|1969]])
* Оразмуҳаммадов, Ораз Назарович (25 декабри 1969 — [[17 декабр|17 декабри]]и [[Соли 1975|1975]])
* Ёзқулиев, Баллӣ (17 декабри 1975 — [[15 декабр|15 декабри]]и [[Соли 1978|1978]])
* Каррёв, Чари Союнович (15 декабри 1978 — [[28 феврал|28 феврали]]и [[Соли 1985|1985]])
* [[Сафармурод Ниёзов|Ниёзов, Сапармурод Отаевич]] (18 марти 1985 — [[4 январ|4 январи]]и [[Соли 1986|1986]])
* Хоҷамуродов, Аннамурод (4 январи 1986 - [[17 ноябр|17 ноябри]]и [[Соли 1989|1989]] )
* Аҳмадов, Хон ([[5 декабр|5 декабри]]и 1989 — [[27 октябр|27 октябри]]и [[Соли 1991|1991]])
 
== Тақсимоти маъмурӣ ==
Вақте, ки ҷумҳурӣ таъсис дода шуд, аз он ҷумла: вилояти Туркманистон дар собиқ [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Туркистон|ҶМШС Туркистон]] (уездҳои Полторатский, Марв, Теҷкен ва Красноводск); округи Ташаузи собиқ РСС Хоразм; округи Чорҷӯй ва Керкинский ва тумани Калифи вилояти Широбати ҶШС Бухоро <ref>{{Cite web|url=http://elib.shpl.ru/nodes/8808|title=ГПИБ {{!}} Административно-территориальное деление Союза ССР и список важнейших населённых пунктов : дополнение к 8-му изданию с новейшими данными о районированных в 1929 году областях. - М., 1929.|author=Н. П. ИнфоРост|publisher=elib.shpl.ru|accessdate=2020-04-28}}</ref> .
 
Дар ибтидо Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Туркманистон ба 4 уезд (Красноводский, Марв, Полторатский, Теҷенский), 5 шӯрои ноҳиявӣ (Илялинское, Куня-Ургенч, Порсинский, Тахтинское, Ташаузское), 2 вилоят (Керкинский, Ленинский-Туменский) ва 1 тумен (Келифский) тақсим карда шуд.
Сатри 106:
 
== Иқтисод ==
Рушди босуръати иқтисодиёти республикаи иттифоқӣ дар солҳои 1960 - 1970 -ум ба амал омад. Ҳосили умумии пахтаи хом дар солҳои 1960-1980 аз 0,36 миллион тонна то 1,3 миллион тонна афзоиш ёфт, ҳарчанд он вақт суръати афзоиш суст шуда, дар соли 1990 ҳамагӣ 1,4 миллион тонна ҷамъоварӣ шуда буд <ref name="autogenerated1">[http://journals.tsu.ru/uploads/import/920/files/374-088.pdf Данков А. Г. Развитие экономики Туркменистана в первые годы независимости (1992—1998 гг.) // Вестник Томского государственного университета. — 2013. — № 374. — С. 88]</ref> . Истихроҷи гази табиӣ дар ҳамин давра аз 1,1 миллиард метри мукааб то 63,2 миллиард метри мукааб дар як сол афзоиш ёфт <ref name="autogenerated1" /> . Дар солҳои 1980-ум афзоиш идома ёфт ва дар соли 1990 он 87,8 миллиард метри мукаабро ташкил дод (10,8 фоизи ҳаҷми умумии истеҳсоли умумииттифоқӣ) <ref name="autogenerated1" /> .
 
== Эзоҳ ==
{{Эзоҳэзоҳ}}
 
== ИстинодҳоПайвандҳо ==
 
 
* [[iarchive:TurkmeniaManMastersTheDesert|''Turkmenia: Man Masters the Desert'']] by Balysh Ovezov
 
[[Гурӯҳ:ҶШС Туркманистон]]
[[Гурӯҳ:Pages with unreviewed translations]]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Ҷумҳурии_Шӯравии_Сотсиалистии_Туркманистон"