Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон: Тафовут байни таҳрирҳо

Content deleted Content added
No edit summary
Сатри 41:
 
== Таърих ==
Моҳи январи соли 1933 Пойгоҳи Академияи илмҳои Иттиҳоди Шӯравӣ дар Тоҷикистон таъсис ёфт ва директори нахустини он академик С. Ф. Олденбург (1868-1935) таъйин шуд. Пойгоҳ бахшҳои геология, ботаника, зоологияву паразитология, хокшиносӣ, илмҳои гуманитариро дар бар мегирифт<ref name=":0">{{Cite web|url=https://anrt.tj/tj/dar-borai-akademiya/ma-lumoti-ta-rikh|title=Маълумоти таърихӣ|website=anrt.tj|publisher=АМИТ|accessdate=2023-02-03}}</ref>.
Дар таърихи [[14 апрел]]и [[соли 1951]] бар пояи филиали тоҷикистонии Академияи илмҳои ИҶШС ҳамчун Академияи илмҳои ҶШС Точикистон таъсис шудааст.<ref>{{БСЭ3|заглавие=Академия наук Таджикской ССР}}</ref>
 
Соли 1940 Пойгоҳи Академияи илмҳои Иттиҳоди Шӯравӣ ба Филиали Академияи илмҳои Иттиҳоди Шӯравӣ дар Тоҷикистон бо институтҳои геология, ботаника, зоология ва паразитология, таърих, забон ва адабиёт табдил  дода шуд. Филиали Академияи илмҳои Иттиҳоди Шӯравиро академик Е. Н. Павловский роҳбарӣ менамуд, ки ӯ дар барқарор ва пешрафти илм дар Тоҷикистон хидматҳои зиёде кардааст.
Аввалин аъзои пайвастаи Академияро Шӯрои Вазирони ҶШС Тоҷикистон тасдиқ карда буданд: [[Садриддин Айнӣ]], [[Мирзо Турсунзода]], [[Антипов-Каратаев, Иван Николаевич|Иван Антипов-Каратаев]], [[Бобоҷон Ғафуров]], [[Бобоҷон Ниёзмуҳаммадов]] [[Семён Плешко]], [[Александр Семёнов]], [[Николай Смолский]], [[Сороҷон Юсуфова]], [[Ҳикмат Юлдошев]], [[Александр Якубовский]].
 
Бо Қарори Шӯрои Вазирони Иттиҳодди Шӯравӣ аз 9 октябри соли 1950 дар асоси Қарори Раёсати Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон, Шӯрои Вазирони ҶШС Тоҷикистон ва Кумитаи Марказии Ҳизби коммунисти Тоҷикистон аз 14 апрели соли 1951 Академияи илмҳои ҶШС Тоҷикистон таъсис дода шуд<ref>{{БСЭ3|заглавие=Академия наук Таджикской ССР}}</ref>. Ба ҳайати он муассисаҳои илмии зерин дохил карда шуданд: Институти геология, Институти химия, Институти сейсмология, Институти ботаника, Институти зоология ва паразитология, Институти хокшиносӣ, мелиоратсия ва ирригатсия, Институти зотпарврӣ, Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносӣ, Институти забон ва адабиёт, Расадхонаи астрономӣ, Шуъбаи пахтапарварӣ, Шуъбаи фалсафа ва Шуъбаи иқтисодиёт.
 
АввалинБа аъзоиҳайати пайвастаиАкадемияи Академияро Шӯрои Вазирониилмҳои ҶШС Тоҷикистон тасдиқ3 кардаакадемики буданд:ифтихорӣ А. Н. Несмеянов, Е. Н. Павловский, К. И. Сатпаев; 11 академик [[Садриддин Айнӣ]], [[Мирзо Турсунзода]], [[Антипов-Каратаев, Иван Николаевич|Иван Антипов-Каратаев]], [[Бобоҷон Ғафуров]], [[Бобоҷон Ниёзмуҳаммадов]], [[Семён Плешко]], [[Александр Семёнов]], [[Николай Смолский]], [[Сороҷон Юсуфова]], [[Ҳикмат Юлдошев]], [[Александр Якубовский]] ва 14 аъзои вобаста дохил шуданд<ref name=":0" />.
 
== Сохтор ==
Line 56 ⟶ 60:
== Президентҳои академия ==
[[Акс:The_Soviet_Union_1968_CPA_3637_stamp_(Sadriddin_Ayni_and_Scene_from_Story_'Bukhara_Executioner').jpg|чап|мини|220x220пкс| Садриддин Айнӣ, нахустин президенти Академиям фанҳои РСС Тоҷикистон]]
Нахустин президенти Академияи илмҳои ҶШС Тоҷикистон, арбоби барҷастаи илму маданияти Тоҷикистон, асосгузори адабиёти шӯравии тоҷик Садриддин Айнӣ  (1951—1954), интихоб гардид. Сипас дар солҳои мухталиф донишмандони маъруф [[Султон Умаров]] (1954—1964), [[Муҳаммад Осимӣ]] (1965—1988), [[Собит Неъматуллоев]] (1988—1995), [[Ӯлмас Мирсаидов]] (1995—2005), [[Мамадшо Илолов]] (2005—2013) президентҳои Академия буданд<ref>{{Cite web|url=https://anrt.tj/tj/dar-borai-akademiya/ma-lumoti-ta-rikh|title=Маълумоти таърихӣ / Президентони Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон (Академияи илмҳои ҶШС Тоҷикистон)|publisher=АМИТ|deadlink=|accessdate=2023-02-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230202165218/https://anrt.tj/tj/dar-borai-akademiya/ma-lumoti-ta-rikh|archivedate=2023-02-02}}</ref>.
(бо таваҷҷуҳ ба феҳрист дар вебгоҳи расмӣ<ref>{{Cite web|url=http://anrt.tj/ru/ob-akademii/istoricheskaya-spravka|title=Историческая справка / Президенты Академии наук Республики Таджикистан (Академии наук Таджикской ССР, 1951-1991)|publisher=Академия наук Республики Таджикистан|deadlink=no|accessdate=2018-01-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180205042906/http://www.anrt.tj/ru/ob-akademii/istoricheskaya-spravka|archivedate=2018-02-05}}</ref>)
 
Аз таърихи 6 декабри 2013 токунун президентии акадамияро [[Фарҳод Раҳимӣ]] бар уҳда дорад.
* [[Садриддин Айнӣ|Садриддин Айнӣ Саидмуродович]] (1951—1954)
* [[Султон Умаров|Умаров Султон Умарович]] (1957—1964)
* [[Муҳаммад Осимӣ|Осимов Муҳаммад Сайфитдинович]] (1965—1988)
* [[Собит Неъматуллоев|Неъматуллоев Собит Хабибуллаевич]] (1988—1995)
* [[Ӯлмас Мирсаидов|Мирсаидов Улмас Мирсаидович]] (1995—2005)
* [[Мамадшо Илолов|Илолов Мамадшо Илолович]] (2005—2013)
* [[Фарҳод Раҳимӣ|Раҳимов Фарҳод Қодирович]] (аз 6 декабри 2013)
 
== Ислоҳоти академия ==