Википедиа

Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон: Тафовут байни таҳрирҳо

Browse history interactively
← Фарқияти аввалинаФарқияти баъдина →
Content deleted Content added
ВизуалӣВики-матн
х →‎Бахшбандӣ: навсозии маълумот
х илова
Сатри 65:
'''Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон''' ({{lang-fa|'''ولایت خودمختار کوهستان بدخشان'''}}) — [[вилояти мухтор]]ест дар кӯҳсори [[Помир]] дар шарқи Ҷумҳурии [[Тоҷикистон]].
 
Маркази '''ВМКБ''' шаҳри [[Хоруғ]] аст ки 525 км шарқтар аз шаҳри [[Душанбе]], пойтахти Тоҷикистон, дар резишгоҳи рӯди [[Ғунд]] ба [[Панҷ (рӯд)|рӯди Панҷ]] ҷой гирифта аст ва 2928,39 ҳазор нафар аҳолӣ (2015) дорад.
 
== Ҷойгоҳ ==
 
ВМКБ бо сарзамине 64,2 ҳазор км² дар кӯҳсори Помир ҷойгир аст ва 44,5 дарсад аз сарзамини Тоҷикистонро дар бар мегирад. 97 дарсад аз сарзамини ВМКБ кӯҳсор аст ва баландтарин кӯҳҳои Тоҷикистон — [[қуллаи Исмоили Сомонӣ]] (7495 м), [[қуллаи Истиқлол]] (7134 м), [[қуллаи Корженевская]] (7105 м), дар ин вилоят ҷой доранд. Аз ин рӯ '''Бадахшон'''ро '''[[Боми Ҷаҳон]]''' низ меноманд. Дар Помир пиряхҳои калонтарини Осиёи Марказӣ: Федченко (масоҳат 651,7 км², дарозӣ 77 км.), Грумм-Гржимайло (масоҳат 142.9 км².), Гармо (114,6 км².) ва диг, ҳастанд, ки саргаҳи рӯдҳои Пянҷ, Ғунд, Шоҳдара, Бартанг, Язғулом, Ванҷ мебошанд. <ref>[http://www.badakhshan.hut.ru/pages/gbao.html Общая характеристика Горно-Бадахшанской автономной области]</ref>
 
Ин вилоят дар шимол бо [[Қирғизистон]], дар шарқ бо [[Чин]], дар ҷануб ва ғарб бо [[Афғонистон]] ҳаммарз аст.
Сатри 75:
== Мардум ==
 
Бино ба саршумори [[1 январ]]и [[соли 2015]] аҳолии ВМКБ 214, 300 танро дар бар мегирифт, ки 3,2 дарсад аз аҳолии Тоҷикистонро ташкил медиҳад. Миёнгини зичии аҳолӣ дар вилоят 3,3 кас ба як км² аст. Аз ин шумор 28,9 ҳазор нафар (13,5 дарсад аз шумораи умумии аҳолии вилоят) шаҳрӣ ва 185,4 ҳазор нафар (86,5 дарсад) рустоист.<ref>[http://www.stat.tj/ru/img/65a709121baf8a64bf15d33f398aafde_1435736807.pdf Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2015 года. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан.]</ref>.
Масоҳати вилоят 45 дарсади қаламрави Тоҷикистонро ташкил медиҳад, вале танҳо 3 дарсади он барои истиқомати аҳолӣ мутобиқат мекунад, ки водиҳои дарёҳои кӯҳӣ ҳастанд.
 
Сатри 111:
== Таърих ==
Вилояти мухтори Кӯҳистони Бадахшон расман дар [[2 январ]]и соли [[1925]] бар асоси Қарори Кумитаи Иҷроияи Марказии [[Иттиҳоди Шӯравӣ]] дар таркиби [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] ташкил шуда ва минбаъд ба таркиби [[ҶШС Тоҷикистон]] дохил гардидааст.
Аз ибтидо дар ҳайати вилоят чори ноҳия буд:
[[4 август]]и соли [[1967]] аз роҳбарияти Иттиҳоди Шӯравӣ барои дастовардҳои иқтисодӣ ва фарҳангӣ бо ордени Ленин мукофотонида шудааст. Бино ба Сарконуни Ҷумҳурии Тоҷикистон (1994), Вилояти мухтори Кӯҳистони Бадахшон расман дар ҳайати мамлакат ҳамчун вилояти мухтор арзи ҳасти мекунад.▼
# Ноҳияи Вахону Ишкошим, марказаш Шитхарв
# Ноҳияи Помири шарқӣ, марказаш Мурғоб
# Ноҳияи Рӯшону Бартанг, марказаш Қалъаи Вомар
# Ноҳияи Шуғнон, марказаш Хоруғи боло
Соли 1963 қаламрави вилоят ба чор ноҳия тақсим карда шуд:
# Ноҳияи Ванҷ, марказаш Ванҷ
# Ноҳияи Ишкошим, марказаш Ишкошим
# Ноҳияи Мурғоб, марказаш Мурғоб
# Ноҳияи Шуғнон, марказаш Хоруғ
Соли 1965 ба ҳайати ВМКБ ду ноҳияи дигар ҳамроҳ карда шуд: Қалъаи Хумб, марказаш Қалъаи Хумб ва Рӯшон, марказаш Рӯшон.
 
Соли 1991 номи ноҳияи Қалъаи Хумб ба Дарвоз иваз карда шуд.
 
Соли 1992 ноҳияи Рошткалъа таъсис дода шуд.
 
▲[[4 август]]и соли [[1967]] аз роҳбарияти Иттиҳоди Шӯравӣ барои дастовардҳои иқтисодӣ ва фарҳангӣ бо ордени Ленин мукофотонида шудааст. Бино ба Сарконуни Ҷумҳурии Тоҷикистон (1994), Вилояти мухтори Кӯҳистони Бадахшон расман дар ҳайати мамлакат ҳамчун вилояти мухтор арзи ҳастиҳастӣ мекунад.
 
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ҳоло иборат аз 1 шаҳр, 7 ноҳия ва 43 ҷамоати деҳот аст.
 
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон [[4 август]]и соли [[1967]] аз ҷониби роҳбарияти Иттиҳоди Шӯравӣ барои дастовардҳои иқтисодӣ ва фарҳангӣ бо ордени Ленин мукофотонида шудааст.
 
== Бахшбандӣ ==
Line 146 ⟶ 168:
 
== Иқтисодиёт ==
{{main|Нерӯгоҳи барқи обии «Хоруғ»}}
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон 12 корхонаи санъатӣ дорад, ки 0,7 дарсад аз ҳаҷми умумии тавлидоти санъатии Тоҷикистонро тавлид мекунанд. Дар соли 2009 дар вилоят 179 млн. квт/соат нируи барқ, 16,0 ҳазор тонна ғалла, 84,1 ҳазор тонна качолу, 16,7 ҳазор тонна сабзиҷот, 0,3 ҳазор тонна полезиҷот тавлид шуда буд.▼
Баъд аз ба истифода супоридни Нерӯгоҳи барқи обии «Хоруғ» (1970) ва НБО Помир-1 (2005) дар вилоят имконияти ба кор даровардани коргоҳҳои саноатӣ пайдо шуд.
▲Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон соли 2009 дорои 12 корхонаи санъатӣсанатӣ дорад, ки 0,7 дарсад аз ҳаҷми умумии тавлидоти санъатии Тоҷикистонро тавлид мекунанд. Дар соли 2009 дар вилоят 179 млн. квт/соат нируи барқ, 16,0 ҳазор тонна ғалла, 84,1 ҳазор тонна качолу, 16,7 ҳазор тонна сабзиҷот, 0,3 ҳазор тонна полезиҷот тавлид шуда буд.
 
Саршумори чорводороничорвои вилоят дар охири соли 2009 101,6 ҳазор сар, аз он ҷумла модагов 37,6 ҳазор сар, гӯсфанду буз 305,1 ҳазор сар, асп 0,4 ҳазор сар, буда астбудааст.
 
Барои рушди иқтисодиёти вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар соли 2009 маблағи 87518,3 ҳазор сомонӣ сармоягузорӣ шудааст.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/wiki/Вилояти_Мухтори_Кӯҳистони_Бадахшон"