Паймон (шоир): Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Сатри 1:
{{Адиб
|ном = Паймон
|номи аслӣ = Тӯхтамиш Тӯхтаев
|тасвир = Paymon.jpg
|тавсифи тасвир =
|ном ҳангоми таваллуд =
|номи пурра =
|тахаллусҳо =
|санаи таваллуд = 24.2.1955
|зодгоҳ
|санаи марг =
|шаҳрвандӣ={{парчам|Ӯзбекистон}}▼
|маҳалли марг =
▲|шаҳрвандӣ = {{парчам|Ӯзбекистон}}
|навъи фаъолият = {{шоир|Ӯзбекистон|ИҶШС|асри XX|асри XXI}}, {{Тарҷумон|Ӯзбекистон|асри XXI|шеър ба забони тоҷикӣ}}
|солҳои фаъолият =
|самт =
|мукофоту ҷоизаҳо= Узви Иттиҳоди нависандагони Ӯзбекистон ва Тоҷикистон, аълочии таълими халқи Ӯзбекистон, барандаи медали “Шуҳрат” дар Ӯзбекистон▼
|жанр =
|забони осор =
|дебют =
|ҷоизаҳо = Барандаи медали «Шуҳрат» дар Ӯзбекистон
▲|
|Lib =
|сайт =
|викигуфтовард =
|имзо =
}}
'''Паймон''' (''Тӯхтамиш Тӯхтаев Давлатзода;'' [[
== Зиндагинома ==
Тӯхтамиш Тӯхтаев 24 феврали соли 1955 дар дар хоҷагии ҷамоавии ба номи Шариф Раҳимови ноҳияи Сайҳунобод ба дунё меояд. Зодгоҳи аҷдодии Паймон деҳаи Синтоб (Синтаб) аст. Падари Паймон — Давлат Тӯхтаев дар Синтоб зода шудааст. Ӯ низ дар канори садҳо сокини деҳоти кӯҳистонӣ пас аз итмоми ҷанги дуюми ҷаҳонӣ ба хотири обод кардани даштҳои бекорхобида бо оилааш ба ноҳияи Верхневолинскийи (ҳоло Сайҳунобод) вилояти Сирдарё нақли макон мекунад.
Падари Паймон дар айёми ҷавонӣ дар ҷанги дуюми ҷаҳонӣ ширкат варзида, соли 1944 пас аз захмӣ шудан дар набардҳои зиддифашистӣ дар Укроин ба диёр бармегардад. Ӯ сараввал дар деҳаҳои ҳамсояи Порашту Ӯхм ва сипас дар Сайҳунобод аз фанҳои ториху ҷуғрофиё дарс гуфта, чархи рӯзгорро бо пешаи омӯзгорӣ мегардонад. Дертар, бо сабаби диққи нафас шудан, моҳи апрели соли 1964 аз Сайҳунобод ба зодгоҳи бобоӣ ба деҳаи Синтоб бармегардад. Аз ин пас Паймони нуҳсола овони бачагии худро дар гузари Козбони деҳаи хушманзари кӯҳӣ таҳти мувозибати падари бузургвораш Давлатака ва модари меҳрубонаш Суратмомо мегузаронад ва таҳсили худро дар мактаби миёнаи зодбуми бобоӣ идома медиҳад.
Паймон соли 1973 бо падар ба Самарқанд рафта, пас аз бомуваффақият супурдани имтиҳонот ба факултаи забон ва адабиёти тоҷики Донишкадаи давлатии омӯзгории ба номи Садриддин Айнӣ дохил мешавад ва донишкадаро соли 1977 бо дипломи сурх хатм мекунад.
== Фаъолияти корӣ ==
Паймон пас аз хатми донишгоҳ ба назди падару модар баргашта, дар мактабҳои миёнаи деҳоти Моҷарм ва Синтоб аз фанҳои забону адабиёти тоҷик ва забони форсӣ дарс медиҳад. Соли 1982, пас аз он ки очерки ӯ таҳти унвони «Панди падар» дар рӯзномаи «Ҳақиқати Ӯзбекистон» (ҳоло «Овози тоҷик») ба табъ мерасад, аз сӯйи мудирияти рӯзнома ба кор даъват мешавад. Ҳамин тавр, баробари хотима ёфтани соли таҳсили 1981—1982 бо фотиҳаи падар роҳи Тошкандро пеш мегирад ва баъд аз суҳбату шиносоӣ бо сармуҳаррири рӯзнома Шавкат Ниёзов ба кори рӯзноманигорӣ мепардозад. Аз соли 1986 инҷониб мудири бахши фарҳанги «Овози тоҷик» аст. Ӯ хонаводаи обод ва фарзандони солеҳ дорад. Ҳамсараш Идигул, писаронаш Хусраву Манучеҳр, духтараш Муниса ва наберагон ғамхорию меҳрубониҳои худро барояш дареғ намедоранд.
== Фаъолити эҷодӣ ==
Бо таваҷҷӯҳ ба китобҳое, ки ашъори Паймонро фаро мегиранд, муддатзамони эҷодиёти ӯро мешавад ба се марҳила ҷудо кард. Марҳилаи авввали эҷодӣ то соли 1991, яъне то замони чопи китоби «Санги навишта» буда, шеърҳои шоирро дар жанрҳои қитъаю чаҳорпора ва ғазалу рубоию дубайтӣ фаро мегирад. Дар ин давра бо мурури замон такмил ёфтани ҳунари шеъргӯйӣ ва саъю кӯшишҳои шоир дар пайдо кардани роҳи вижаи сухангустарӣ мушоҳида мегардад. Марҳилаи дуюми эҷодӣ мутааллиқ ба солҳои 1991—2000 мебошад, ки дар китоби «Шабовез» ҷамъбаст шудааст. Ин марҳиларо метавон ба унвони давраи ташаккул ва таҳаввули шеър, вусъат ва умқи нигоҳ, тавсиаи доираи мавзӯъофаринӣ, кӯшиши боли парвоз бахшидан ба шеъри асил арзёбӣ кард. Ниҳоят, марҳилаи сеюми эҷодӣ давраи аз соли 2000 ба баъдро фаро мегирад, ки ин марҳилаи камолоти ҳунари шоирӣ, замони таҳаввули сабк, тағйири ҷаҳоншиносӣ, дарёфти мавзӯъ ва масоили мубрами ҳаётӣ мебошад. Ин марҳилаи эҷодӣ дар охирин китоби шоир «Шабоҳанг» ва ашъори парокандае, ки ягон-ягон ҷамъ мешаванд, мунъакис ёфтааст.
Дар осори манзуми Паймон навъи ғаноии шеър ҷойгоҳи хос дорад ва дар жанрҳои мухталиф, ба мисли дубайтӣ, рубоӣ, қитъа, маснавӣ, ғазал, мусаммат, тарҷеот, мустазод ва шеъри нав, тавони килки худро санҷидааст. Шоир дар пайравии шоирони форсу тоҷик хома ронда, дар байни дӯстдорони каломи мавзун бештар бо ғазал ва рубоию дубайтиҳои худ мақбулият дорад. Чунончи, адабиётшинос, доктори илмҳои филологӣ, профессор Ҷумъа Ҳамроев дар китоби худ '''«Асрори шеъри шоир»''' ''(Андар шиносондани Паймон ва осори ӯ. Тошканд: Paradigma, 2017, саҳ.41)'' овардааст: «Шоир дар пайравӣ ба шоири фақиди тоҷик Лоиқ Шералӣ тавонистааст ба ғазал рӯҳу равони тоза бахшида, ба воситаи он масъалаҳои муҳими рӯзгор — инсонпарварӣ, башардӯстӣ, адлу инсоф, накӯкорӣ, дилёбӣ, ахлоқи ҳамидаи инсониро баён кунад ва ба ин васила диққати муосирону баъдиниёнро ба масъалаҳои созандаи ҳаёти ҷомеа ҷалб созад. Метавон гуфт, ки ғазал дар эҷодиёти ин шоир мавқеи муҳим дошта, ифодагари камолоти ҳунари шоирии ӯст». Аз ин лиҳоз, шоир ояндаи хешро танҳо дар шеър мебинад:
;Давоми мост шеъри гуфтаи мо,
;Гуҳарҳои ба мижгон суфтаи мо.
;Ба боғи ёди ёрон мушк безад,
;Хаёли хотири ошуфтаи
=== Шеър ===
Line 44 ⟶ 51:
=== Тарҷумонӣ ===
Паймон дар тарҷумаи бадеӣ низ дасти тамом дорад. Ӯ ашъори шоирони классику муосири ӯзбек Алишер Навоӣ, Заҳириддин Бобур, Нодирабегим, Ғафур Ғулом, Абдулло Орипов, Эркин Воҳидов, Азим Суюн,Умида Абдуазимова, Фарида Афрӯз
Осори Паймон дар кишварҳои хориҷа, ба вижа, чандин бор дар баёзу китобҳои шеърии мунташиршуда дар Ҷумҳурии Исломии Эрон ва Фаронса ба табъ расидааст. Аз ин ҷумла, китобу маҷмӯаҳои «Боғи бисёрдарахт» ''(гузидаи шеъри муосири форсии Эрон, Афғонистон, Тоҷикистон ва Ӯзбекистон. Теҳрон, 2004)'', «Аз Самарқанди чу қанд» ''(Гузидаи шеъри муосири форсӣ-тоҷикии Ӯзбекистон. Теҳрон, 2005)'', «Донишномаи забон ва адабиёти форсии Ӯзбекистон. Қарни бистум то кунун» ''(Теҳрон, 2005)'', «Намунаҳои шеъри Ӯзбекистон» ''(Порис, 2006)'', «Форсисароёни Ӯзбекистон» ''(Теҳрон, 2010)'' буда метавонанд.
==
=== Шеъру ғазал ===
{{Сут|2}}
Line 55 ⟶ 63:
Ҳарчанд хасми обхури ман зиёд буд.<br>
Ҷонсахтии мудоми ту дар гирудорҳо,<br>
Ибрат ба рағми ҷумла маро дар ҷиҳод буд.
Line 61 ⟶ 69:
Дар қабзаи ҳиҷои ту овардаам паноҳ.<br>
Оре, фақат ту будаӣ дар ҳифзи ҷони ман,<br>
Алҳақ, фақат ту будаӣ манро паноҳгоҳ…
Line 67 ⟶ 75:
Дар даҳр ҳеҷ ганҷ маро аз ту беш нест.<br>
Андар намози панҷгаҳи ман дуои туст,<br>
З-он рӯ, ки беҳтарам зи ту пайванду хеш нест…
Line 122 ⟶ 130:
Паймон дар тӯли зиндагии худ ҳар гуна кору вазифаро аз сидқи дил ва эҷодкорона бо саъю талоши фавқулода баланд анҷом додааст. Ин фидокориҳо буда, ки пайи ҳам ба чунин муваффақиятҳо ноил мегардад: соли 1985 — шомил шудан ба узвияти Иттиҳоди журналистони иттиҳоди Шӯравии собиқ; соли 1995 — пазируфта шудан ба узвияти Иттиҳоди нависандагони Ӯзбекистон; соли 1996 — дарёфти унвони «Журналисти беҳтарини сол» ва медали «Шуҳрат» (дар Ӯзбекистон); соли 1997 — гирифтани унвони ифтихории «Аълочии таълими халқи Ӯзбекистон»; соли 2010 — пазируфта шудан ба узвияти Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон ва сазовор шудан ба унвони «Аълочии фарҳанги Тоҷикистон».
== Адабиёт ==
{{сут|2}}
* Тӯйназар, Б. Мурғи ҳақгӯйи Паймон: эссе / «Овози тоҷик», 26 .04.2000.<br>
| |||