Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х мавзуъҳои номарбут, removed: {{Тоҷикистон}} using AWB |
No edit summary |
||
Сатри 53:
|Код автомобильных номеров = 04РТ
|Сайт =
|
|Примечания =
}}
[[File:Gorno badakhshan map.png|right|thumb|250px]]
'''Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон''' ({{lang-fa|'''ولایت خودمختار کوهستان بدخشان'''}})
Маркази '''ВМКБ''' шаҳри [[Хоруғ]] аст ки 525
== Ҷойгоҳ ==
ВМКБ бо сарзамине 64,2 ҳазор км² дар кӯҳсори Помир ҷойгир аст ва 44,5 дарсад аз сарзамини Тоҷикистонро дар бар мегирад. 97 дарсад аз сарзамини ВМКБ кӯҳсор аст ва баландтарин кӯҳҳои Тоҷикистон
▲ВМКБ бо сарзамине 64,2 ҳазор км² дар кӯҳсори Помир ҷойгир аст ва 44,5 дарсад аз сарзамини Тоҷикистонро дар бар мегирад. 97 дарсад аз сарзамини ВМКБ кӯҳсор аст ва баландтарин кӯҳҳои Тоҷикистон — [[қуллаи Исмоили Сомонӣ]] (7495 м), [[қуллаи Истиқлол]] (7134 м), [[қуллаи Корженевская]] (7105 м), дар ин вилоят ҷой доранд. Аз ин рӯ '''Бадахшон'''ро '''Боми Ҷаҳон''' низ меноманд. Дар Помир пиряхҳои калонтарини Осиёи Марказӣ: Федченко (масоҳат 651,7 км², дарозӣ 77 км.), Грумм-Гржимайло (масоҳат 142.9 км².), Гармо (114,6 км².) ва диг, ҳастанд, ки саргаҳи рӯдҳои Пянҷ, Ғунд, Шоҳдара, Бартанг, Язғулом, Ванҷ мебошанд.<ref>[http://www.badakhshan.hut.ru/pages/gbao.html Общая характеристика Горно-Бадахшанской автономной области]</ref>
Ин вилоят дар шимол бо [[Қирғизистон]], дар шарқ бо [[Чин]], дар ҷануб ва ғарб бо [[Афғонистон]] ҳаммарз аст.
== Мардум ==
Бино ба саршумори [[1 январ]]и [[соли 2015]] аҳолии ВМКБ 214 300 танро дар бар мегирифт, ки 3,2 дарсад аз аҳолии Тоҷикистонро ташкил медиҳад. Миёнгини зичии аҳолӣ дар вилоят 3,3 кас ба як км² аст. Аз ин шумор 28,9 ҳазор нафар (13,5 дарсад аз шумораи умумии аҳолии вилоят) шаҳрӣ ва 185,4 ҳазор нафар (86,5 дарсад) рустоист.<ref name="stat.tj">[http://www.stat.tj/ru/img/65a709121baf8a64bf15d33f398aafde_1435736807.pdf Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2015 года. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан.]</ref>.
Масоҳати вилоят 45 дарсади қаламрави Тоҷикистонро ташкил медиҳад, вале танҳо 3 дарсади он барои истиқомати аҳолӣ мутобиқат мекунад, ки водиҳои дарёҳои кӯҳӣ ҳастанд.
Мардуми Бадахшон ба забонҳои [[тоҷикӣ]] ва [[забонҳои помирӣ|помирӣ]]
{| class="wikitable" width= "50%"
Line 81 ⟶ 79:
! width=30% | Аҳолӣ
|-
| 1939
|-
| 1989|| 160 900
|-
| 2006 || 206 400
Line 95 ⟶ 93:
| 2013 || 210 200
|-
| 2014 || 212 100
|-
| 2015 || 214 300<ref name="stat.tj"/>.
Line 102 ⟶ 100:
== Таърих ==
Вилояти мухтори Кӯҳистони Бадахшон расман дар [[2 январ]]и соли [[1925]] бар асоси Қарори Кумитаи Иҷроияи Марказии [[Иттиҳоди Шӯравӣ]] дар таркиби [[Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон]] ташкил шуда ва минбаъд ба таркиби [[ҶШС Тоҷикистон]]
Аз ибтидо дар ҳайати вилоят чори ноҳия буд:
# Ноҳияи Вахону Ишкошим, марказаш Шитхарв
# Ноҳияи Помири шарқӣ, марказаш Мурғоб
# Ноҳияи Рӯшону Бартанг, марказаш Қалъаи Вомар
# Ноҳияи Шуғнон, марказаш Хоруғи боло
Соли 1963 қаламрави вилоят ба чор ноҳия тақсим карда шуд:
# Ноҳияи Ванҷ, марказаш Ванҷ
# Ноҳияи Ишкошим, марказаш Ишкошим
# Ноҳияи Мурғоб, марказаш Мурғоб
# Ноҳияи Шуғнон, марказаш Хоруғ
Соли 1965 ба ҳайати ВМКБ ду ноҳияи дигар ҳамроҳ карда шуд: Қалъаи Хумб, марказаш Қалъаи Хумб ва Рӯшон, марказаш Рӯшон.
Line 151 ⟶ 149:
| [[Ноҳияи Рӯшон]] || 24 800
|-
| [[Ноҳияи Шуғнон]] || 35 800
|-
|}
== Ҳукумат ==
Сарвари Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон '''Раиси Ҳукумат'''и он аст, ки аз ҷониби [[Раиси Ҷумҳур]]и [[Тоҷикистон]] таъйин мегардад. Ниҳоди қонунгузори ВМКБ
▲Сарвари Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон '''Раиси Ҳукумат'''и он аст, ки аз ҷониби [[Раиси Ҷумҳур]]и [[Тоҷикистон]] таъйин мегардад. Ниҳоди қонунгузори ВМКБ — Маҷлиси намояндагони халқӣ мебошад, ки аз тарафи ҳама мардуми ВМКБ ба муддати 5 сол интихоб мешавад.
== Иқтисодиёт ==
{{main|Нерӯгоҳи барқи обии «Хоруғ»}}
Баъд аз ба истифода супоридни Нерӯгоҳи барқи обии «Хоруғ» (1970) ва НБО Помир-1 (2005) дар вилоят имконияти ба кор даровардани коргоҳҳои саноатӣ пайдо шуд.
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон соли 2009 дорои 12 корхонаи санатӣ дорад, ки 0,7 дарсад аз ҳаҷми умумии тавлидоти санъатии Тоҷикистонро тавлид мекунанд. Дар соли 2009 дар вилоят 179
Саршумори чорвои вилоят дар охири соли 2009 101,6 ҳазор сар, аз он ҷумла модагов 37,6 ҳазор сар, гӯсфанду буз 305,1 ҳазор сар, асп 0,4 ҳазор сар, будааст.
Line 172 ⟶ 169:
== Ниҳодҳои фарҳангӣ ==
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон 191 китобхонаи ҳамагонӣ бо 1,3
== Беҳдошту беҳзистӣ ==
Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон 36 дармонгоҳу бемористон дорад ки 367 пизишк ва 1052 дармонгарро дар бар мегиранд.
{{Вилоятҳои Тоҷикистон}}▼
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
<[http://www.ozodi.org/content/article/24691200.html/ Мақомоти Бадахшон: «Хоруғ дар интизори сайёҳон аст» ]>▼
== Пайвандҳо ==
▲
{{Тоҷикистон-ҷуғ-нопурра}}
▲{{Вилоятҳои Тоҷикистон}}
[[Гурӯҳ:Вилоятҳои Тоҷикистон]]
| |||