Забони сомалӣ

забони афросиёии шохаи забонҳои кушӣ

Забони сомалӣсомалиёӣ) — забони мансуб ба забонҳои кушии шохаи оилаи забонҳои афросӣ. Забонҳои наздик ба Сомалӣ оромо ва афарӣ мебошанд. Ин забон на танҳо дар Сомалӣ, балки дар кишварҳое мисли Ҷибути (аксарияти аҳолӣ), Эфиопия ва Кения ҳарф мезанад паҳн шудааст. Аз сабаби ҷанги шаҳрвандӣ дар Сомалӣ, чун забони модарӣ дар тамоми ҷаҳон паҳн шудааст. Шумораи дақиқи гуфтугӯкунандагони забони сомалӣ маълум нест, аммо тақрибан 15-25 миллион нафар гуфта мешавад.

Забони сомалӣ
Номи қавмӣ сумол. Af-Soomaali
сумол. اف سومالى‎
сумол. 𐒖𐒍 𐒈𐒝𐒑𐒛𐒐𐒘
Кишварҳо
Шумораи умумии гӯишварон
Таснифот
забонҳои ҳомӣ-сомӣ
Cushitic[d]
забони сомалиягӣ
Хат Алифбои лотинӣ[1] ва Somali alphabets[d]
Коди забонӣ
ГОСТ 7.75–97 сом 615
ISO 639-1 so
ISO 639-2 som
ISO 639-3 som
WALS som
Ethnologue som
Linguasphere 14-GAG-a
ABS ASCL 9208
IETF so
Glottolog soma1255
Ниг. низ: Лоиҳа:Забоншиносӣ
Паҳншавии з. сомалӣ
Забонҳои афросӣ

Дар забон иқтибосҳо аз арабӣ мавҷуданд — аксар вақт дар байни истилоҳоти динӣ. Иқтибосҳо аз забонҳои англисӣ ва итолиёӣ аз замонҳои мустамликадорӣ боқӣ мондаанд.

Шумораҳо вироиш

Лотинӣ[7] Осмония
0 eber 𐒗𐒁𐒗𐒇
1 kow 𐒏𐒙𐒓
2 laba 𐒐𐒖𐒁𐒖
3 saddex 𐒈𐒖𐒆𐒆𐒗𐒄
4 afar 𐒖𐒍𐒖𐒇
5 shan 𐒉𐒖𐒒
6 lix 𐒐𐒘𐒄
7 toddoba 𐒂𐒙𐒆𐒆𐒙𐒁𐒖
8 siddeed 𐒈𐒘𐒆𐒆𐒜𐒆
9 sagaal 𐒈𐒖𐒌𐒛𐒐
10 toban 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
11 kow iyo toban 𐒏𐒙𐒓 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
12 laba iyo toban 𐒐𐒖𐒁𐒖 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
13 saddex iyo toban 𐒈𐒖𐒆𐒆𐒗𐒄 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
14 afar iyo toban 𐒖𐒍𐒖𐒇 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
15 shan iyo toban 𐒉𐒖𐒒 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
16 lix iyo toban 𐒐𐒘𐒄 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
17 toddoba iyo toban 𐒂𐒙𐒆𐒆𐒙𐒁𐒖 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
18 sideed iyo toban 𐒈𐒘𐒆𐒜𐒆 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
19 sagaal iyo toban 𐒈𐒖𐒌𐒛𐒐 𐒘𐒕𐒙 𐒂𐒙𐒁𐒖𐒒
20 labaatan 𐒐𐒖𐒁𐒛𐒂𐒖𐒒
30 soddon 𐒈𐒙𐒆𐒆𐒙𐒒
40 afartan 𐒖𐒍𐒖𐒇𐒂𐒖𐒒
50 konton 𐒏𐒙𐒒𐒂𐒙𐒒
60 lixdan 𐒐𐒘𐒄𐒆𐒖𐒒
70 todobaatan 𐒂𐒙𐒆𐒙𐒁𐒛𐒂𐒖𐒒
80 sideetan 𐒈𐒘𐒆𐒜𐒂𐒖𐒒
90 sagaashan 𐒈𐒖𐒌𐒛𐒉𐒖𐒒
100 boqol 𐒁𐒙𐒎𐒙𐒐
1000 kun 𐒏𐒚𐒒
1000000 milyan 𐒑𐒘𐒐𐒕𐒖𐒒
1000000000000 bilyan 𐒁𐒘𐒐𐒕𐒖𐒒

Навишт вироиш

Барои забони Сомалӣ се намуди хат истифода мешуд: алифбои арабӣ ,лотинӣ ва алифбои онҳо — осмония. Пеш аз давраи мустамлика алифбои арабӣ истифода мешуд, ки истифодаи он бо паҳншавии ислом дар Сомалӣ алоқаманд буд. Нависандаи Сомалӣ дар соли 1920 пайдо шуд, аммо дере нагузашта (дар 1972), пас аз табаддулоти низомӣ дар соли 1969, он таҳти мамнӯъияти ногуфта қарор гирифт ва дар ниҳоят лотинӣ ҳамчун навиштаи расмӣ қабул карда шуд.

МФА Лотинӣ Ҳуруфи
арабӣ
1963
Осмония
/ʔ/ ' ء 𐒀
/b/ B b ب 𐒁
/t/ T t ت 𐒂
/tʃ/ J j ج 𐒃
/ħ/ X x ح 𐒄
/χ/ Kh kh خ 𐒅
/d/ D d د 𐒆
/r/ R r ر 𐒇
/s/ S s س 𐒈
/ʃ/ Sh sh ش 𐒉
/ɖ/ Dh dh ط 𐒊
/ʕ/ C c ع 𐒋
/g/ G g غ 𐒌
/f/ F f ف 𐒍
/ɢ/ Q q ق 𐒎
/k/ K k ك 𐒏
/l/ L l ل 𐒐
/m/ M m م 𐒑
/n/ N n ن 𐒒
/w/, /ʉ:/, /u:/ W w و 𐒓
/h/ H h ه 𐒔
/j/, /i:/, /ɪ:/ Y y ي 𐒕
/æ/, /ɑ/ A a ا 𐒖
/e/, /ɛ/ E e ئ 𐒗
/i/, /ɪ/ I i ى 𐒘
/ɞ/, /ɔ/ O o ؤ 𐒙
/ʉ/, /u/ U u و 𐒚
/æ:/, /ɑ:/ Aa aa آ 𐒛
/e:/, /ɛ:/ Ee ee أى 𐒜
/i:/, /ɪ:/ Ii ii ىٓ 𐒕
/ɞ:/, /ɔ:/ Oo oo أو 𐒝
/ʉ:/, /u:/ Uu uu وٓ 𐒓

Эзоҳ вироиш

  1. Crystal D. The Cambridge Encyclopedia of LanguageCambridge University Press, 1987. — С. 195. — ISBN 978-0-521-42443-1
  2. ScriptSource - Djibouti
  3. ScriptSource - Ethiopia
  4. ScriptSource - Kenya
  5. ScriptSource - Somalia
  6. Ethnologue (ингл.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675
  7. Nicholas Awde, Cabdulqaadir Xaaji Cali Xaaji Axmed, Martin Orwin. Numbers & Amounts // Somali-English, English-Somali Dictionary and Phrasebook. — New York: Hippocrene Books, 2007. — P. 169-171. — ISBN 0-7818-0621-6. — ISBN 978-0-7818-0621-3.

Пайвандҳои беруна вироиш