Иридий

Ири́дий (лот. Iridium) — унсури кимиёвӣ бо шумораи атомии 77 дар системаи даврии унсурҳои кимиёвии Д. И. Менделеев. Иридий — металли ниҳоят сахт, душворгудохташаванда ва сафеди нуқрагуни гурӯҳи платина. Иридий зичии баланди танҳо бо унсури кимиёвии осмий муқоисашаванда дорад. Яъне металли вазнинтарин ба шумор меравад.

Иридий, ₇₇Ir

Иридий
Талаффуз	/ɪˈrɪdiəm/ ​(i-RID-ee-əm)
Номи дигар	iridium
Намуди зоҳирӣ	сафеди нуқрагун
Вазни атомии муқаррарӣ Ar, std(Ir)	7002192217000000000♠192.217(2)
Иридий дар ҷадвали даврӣ
ҳидроген ҳелий литий бериллий бор (элемент) карбон натрий оксиген фтор неон натрий магний алюминий силитсий фосфор сулфур хлор аргон калий калсий скандий титан (элемент) ванадий хром манган оҳан кобалт никел мис руҳ галлий германий арсен селен бром криптон рубидий стронсий иттрий сирконий ниобий молибден технетсий рутений родий палладий нуқра кадмий индий қалъагӣ сурма теллур йод ксенон сезий барий лантан серий празеодим неодим прометий самарий европий гадолиний тербий диспрозий ҳолмий эрбий тулий иттербий лютесий ҳафний тантал волфрам рений осмий иридий платина тилло симоб таллий сурб висмут полоний астат радон франcий радий актиний торий протактиний уран (элемент) нептуний плутоний америcий кюрий берклий калифорний эйнштейний фермий менделевий нобелий лоуренсий резерфордий дубний сиборгий борий ҳассий мейтнерий дармштадтий рентгений коперниcий ниҳоний флеровий московиум ливерморий теннесин оганессон Rh ↑ Ir ↓ Mt осмий ← иридий → платина
Рақами атомӣ (Z)	77
Гурӯҳ	гурӯҳи 9
Давр	даври 6
Блок	d-блок
Категорияи элемент	Металли гузаранда
Конфигуратсияи электрон	[Xe] 4f14 5d7 6s2
Электронҳо аз рӯӣ ҷилд	2, 8, 18, 32, 15, 2
Хосиятҳои физикӣ
Фаза дар ҲФМ	сахт
Нуқтаи гудозиш	2719 K ​(2446 °C, ​4435 °F)
Ҳарорати ҷӯшиш	4403 K ​(4130 °C, ​7466 °F)
Зичӣ (наздик ба ҳ.х.)	22.56 гр/см3
ҳангоми моеъ будан (дар н.г.)	19 гр/см3
Ҳарорати гудозиши хос	41.12 кҶ/мол
Ҳарорати буғшавии хос	564 кҶ/мол
Гармигунҷоиши молярӣ	25.10 Ҷ/(мол·К)
Буғи сершуда P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2713 2957 3252 3614 4069 4659
Хосиятҳои атомӣ
Дараҷаҳои оксидшавӣ	−3, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8, +9
Электроманфиият	Ҷадвали Полинг: 2.20
Қувваҳои иондоршавӣ	1-ум: 880 кҶ/мол 2-юм: 1600 кҶ/мол
Радиуси атом	эмпирикӣ: 136 пм
Радиуси ковалентӣ	141±6 пм
Хатҳои спектрии Иридий
Дигар хосиятҳо
Сохтори булӯрӣ	​face-centered cubic (fcc)
Суръати овоз thin rod	4825 м/с (дар 20 °C)
Васеъшавии ҳароратӣ	6.4 µm/(m·K)
Гармигузаронандагӣ	147 W/(m·K)
Муқобилияти нисбӣ	47.1 nΩ·m (дар 20 °C)
Тартибории магнитӣ	парамагнетик </ref>
Таъсирпазирии магнитӣ	+25.6·10−6 см3/мол (298 K)
Модули Юнг	528 ГПа
Модули ғеҷонидан	210 ГПа
Модули чандирии ҳаҷмдор	320 ГПа
Коэффисиенти Пуассон	0.26
Сахтии Моос	6.5
Сахтии Виккерс	1760–2200 МПа
Сахтӣ аз рӯи Бринелл	1670 МПа
Рақами CAS	7439-88-5
Таърих
Discovery and first isolation	Смитсон Теннант (1803)
Изотопҳои асосии иридий
Изо­топ Мавҷу­дият Давраи ним­таҷзия (t1/2) Тарзи таҷзия Маҳ­сул 188Ir синт 1.73 d ε 188Os 189Ir syn 13.2 d ε 189Os 190Ir syn 11.8 d ε 190Os 191Ir 37.3% собит 192Ir syn 73.827 d β− 192Pt ε 192Os 192m2Ir syn 241 y IT 192Ir 193Ir 62.7% собит 193mIr syn 10.5 d IT 193Ir 194Ir syn 19.3 h β− 194Pt 194m2Ir syn 171 d IT 194Ir

77	Иридий
Ir 192,22
4f145d76s2