Комил Ёрматов

Комил Ёрматов
Комил Ёрматов
	Ёрматов Комил Ёрматович
Таърихи таваллуд	2 май 1903
Зодгоҳ	Конибодом, уезди Қӯқанд, вилояти Фарғона, Русияи подшоҳӣ;
Таърихи даргузашт	17 ноябр 1978 (75 сол) ё 24 ноябр 1978 (75 сол)
Маҳалли даргузашт	Тошканд, ҶШС Ӯзбекистон, ИҶШС ё ; Маскав, ИҶШС;
Кишвар	Тоҷикистон; ИҶШС;
Пеша	коргардони филм, ҳунарпеша, филмноманавис

Комил Ёрматов (Ёрматов Комил Ёрматович; 2 май 1903^[1], Конибодом, вилояти Фарғона^[3] — 17 ноябр 1978 ё 24 ноябр 1978^[2], Тошканд ё Маскав) — ҳунарпеша ва коргардони синамои тоҷик, дирижёр ва омӯзгор. Аз бунёдгузорони синамои миллии Тоҷикистон ба шумор меравад ва дар таъсису пешрафти синамои ӯзбек низ саҳми бориз дорад. Барандаи Мукофоти сталинӣ (1948). Асосгузори синамои ӯзбек ва тоҷик. Ҳунарпешаи халқии СССР (1959). Каҳрамони меҳнати сотсиалистӣ (1974).

Зиндагинома

Оғози таърихи кинои тоҷик бо фаъолияти Комил Ёрматов сахт алоқаманд аст. Ёрматов нахустин кинорежиссёри миллист. «Ҳуқуқи бошараф» (соли 1932) аввалин филми таҳиякардаи Ёрматов дар «Тоҷиккино» мебошад. Филми «Муҳоҷир» (соли 1934, коргардон Комил Ёрматов), барҷастатарин филми бадеии беовози тоҷик маҳсуб мешавад.

Дар филми «Муҳоҷир» нақши асосиро, ки Комил ном дорад, худи Комил Ёрматов ва завҷаи қаҳрамон — нақши асосии занонаро — аввалин ҳунарпешаи кинои тоҷик София Тӯйбоева бозӣ кардаанд.

Фаъолияти минбаъдаи эҷодии ӯ дар киностудияи «Ӯзбекфилм» сурат гирифт. Онҷо номбурда ба муваффақиятҳои азими эҷодӣ ноил гашт. Дар таърихи синамои советӣ ва бахусус синамои Осиёи Марказӣ Ёрматов ҳамчун устоди жанри таърихиву ҳолномасозии ашхоси барҷаста маъруф аст (филмҳои «Ибн Сино», «Алишер Навоиӣ»,"Нодирабегим" ва ғайра)

Комил Ёрматов барои мустаҳкам гаштани робитаҳои эҷодии кинематографистони Тоҷикистону Ӯзбекистон саҳми босазое гузоштааст. Дар филмҳое, ки ӯ дар «Ӯзбекфилм» ба навор гирифтааст, адибон ва актёрони тоҷик иштироки фаъолона доштанд: Сотим Улуғзода (муаллифи филмнома якҷоя бо В. Виткович), М. Орифов (нақши Ибни Сино), М. Қосимов, А. Бурҳонов ва Тӯҳфа Фозилова дар филми «Абу Али Ибн Сино»; С. Азаматова ва М. Тоҳирӣ дар филми «Вақте ки гулҳо мешукуфтанд»; Г. Завқибеков дар филми «Тӯфон дар Осиё»; Сайрам Исоева нақши асосӣ дар филми «Нодирабегим» («Танҳоӣ дар байни мардум»).

Комил Ёрматов ҳарчанд дар даҳаи 1930 қарни гузашта кори худро дар синемо дар Тоҷикистон оғоз кард, аммо дар даҳаи 1950 ба Узбекистон нақли макон карда ва дар онҷо раёсати Узбекфилмро бар уҳда гирифт. Комил Ёрматов соли 1978 даргузашт ва дар гӯристони Чиғатойи Ташкент ба хок супурда шуд. Дар соли 1979 киностудияи Узбекистон ба номи Комил Ёрматов гузошта шуд.

Ҷоизаҳо

Комил Ёрматов дорандаи 3 ордени Ленин, ордени Парчами Сурхи Меҳнат, 2 ордени «Нишони Фахрӣ» ва медалҳо, барандаи чандин ҷоизаҳои бонуфузи давлатӣ ва кинофестивалҳои байналмилалӣ мебошад.

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 Visuotinė lietuvių enciklopedija (лит.)
↑ ^2.0 ^2.1 Library of Congress Authorities (ингл.) — Library of Congress.
↑ ^3.0 ^3.1 Ярматов Камиль Ярматович // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Адабиёт

Народные артисты СССР. В 2-х тт. / Авторы-составители М. В. Музалевский и В. Л. Иванов. — М.: РИЦ «Кавалер», 2007.

Пайвандҳо

[_b49795c562ca98f9-1] 1.0 ^1.1 Visuotinė lietuvių enciklopedija (лит.)

[_d74412a6b5c48665-2] 2.0 ^2.1 Library of Congress Authorities (ингл.) — Library of Congress.

[_e4790b9dd0470f6f-3] 3.0 ^3.1 Ярматов Камиль Ярматович // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[3]

[2]