Подшоҳии Ҳиҷоз
Подшоҳии Ҳиҷоз (ар. مملكة الحجاز) — давлат дар Ҳиҷоз, ки соли 1916 аз Империяи Усмонӣ истиқлолият эълон кардааст. Аз ҷониби сулолаи Ҳошимиён ҳукмронӣ карда мешавад . Дар миёнаи солҳои 1920-ум аз ҷониби Наҷд забт карда шуд, ки пас аз он Шоҳигарии Муттаҳидаи Наҷд ва Ҳиҷоз таъсис ёфт.
| Подшоҳии Ҳиҷоз | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| |||||||||
| Пойтахт | Макка | ||||||||
| Забон(ҳо) | арабӣ ва забони туркии усмонӣ | ||||||||
| Воҳиди пул | Hejaz Saudi riyal[d] | ||||||||
| Аҳолӣ |
| ||||||||
| Шакли ҳукмронӣ | подшоҳӣ | ||||||||
Таърих вироиш
Дар давоми Ҷанги Якуми Ҷаҳонӣ, Бритониё музокиротро бо шарифи Макка Ҳусейн бин Алӣ оғоз кард. Комиссари олии Бритониё оид ба Миср Мак-Магон дар моҳи октябри соли 1915 ба Ҳусейн ваъда дод, ки ӯро ҳамчун подшоҳи давлати оянда эътироф хоҳад кард, ки бояд ҳамаи кишварҳои арабии Осиёро, ба истиснои Лубнон, ғарби Сурия, ҷануб ва шарқи Арабистон фаро гирад. Ба ин ваъда такя карда, шариф Ҳусейн моҳи июни соли 1916 исёни зидди усмониро оғоз кард.
Пас аз ҷанг, ҳангоми интизори иҷрои ваъдаҳои Бритониёи Кабир, Ҳусейн ибни Алӣ худро подшоҳ эълон кард ва изҳор дошт, ки дар зери ҳукмронии худ ҳамаи вилоятҳои собиқи арабии империяи Усмониро муттаҳид мекунад. Аммо Бритониёи Кабир ва Фаронса нақшаҳои худро доштанд ва Бритониё ӯро танҳо ҳамчун Подшоҳи Ҳиҷоз эътироф кард. Дар соли 1919 Ҳусейн тасмим гирифт, ки худи арабҳоро муттаҳид кунад ва сарбозонашро ба манотиқи наздисарҳадии Наҷд интиқол диҳад, вале мағлуб шуд. Бритониёи Кабир мӯътадил сохтани шӯҳратпарастии иттифоқчии худро муфид меҳисобид, аммо ба шикасти ӯ роҳ надод.
Ҳусейн аз нақшаҳои шӯҳратпарасти худ даст накашид ва андозҳо ва хароҷоти низомиро афзоиш дод. Ин боиси афзоиши норозигӣ аз ӯ дар дохили кишвар шуд. Дар моҳи марти соли 1924 бо истифода аз барҳам додани хилофат пас аз суқути сулолаи усмонӣ, вай худро халифаи нав эълон кард. Ин боиси норизоият дар манотиқи мухталифи ҷаҳони ислом шуд, аммо бахусус дар Наҷд. Дар моҳи сентябри соли 1924, Наҷд ҷанги зидди Ҳиҷозро оғоз кард. Ин дафъа Бритониё, ки аз даъвои Ҳусейн ва ифтитоҳи Консулгарии генералии СССР дар Ҷидда дар тобистони соли 1924 норозӣ буд, подшоҳро дастгирӣ накард ва моҳи октябри соли 1924 Ҳусейн бо ҷамъомади ашрофзодагон аз кишвар ронда шуд. Писараш Алӣ, ки ӯро иваз кард ва Макка ва Мадинаро дар ихтиёри Ибни Сауд гузошт, ба Ҷидда ақибнишинӣ кард ва тақрибан як сол дар он ҷо дифоъгароӣ мекард. Дар моҳи октябри соли 1925, амири Наҷд ибни Сауд бо намояндаи Бритониё шартнома баст, ки тибқи он ҳукумати Бритониё бар ивази баъзе гузаштҳо аслан пайвастани Ҳиҷозро ба Наҷд эътироф кардааст. 22 декабри соли 1925 Ҷидда таслим шуд ва шоҳ Алӣ Ҳиҷозро тарк кард; ашрофони маҳаллӣ ҳатто пештар ба Ибни Сауд байъат карда буданд.
Манбаъ вироиш
- «История Востока» в 6 томах. Т. V «Восток в новейшее время (1914—1945 гг.)» — М.: издательская фирма «Восточная литература» РАН, 2006. ISBN 5-02-018102-1