Синамои Қазоқистон
.svg){kind=small}
Синамои Қазоқистон — санъат ва саноати синамои Қазоқистон мебошад.
Пайдоиши синамо дар Қазоқистон вироиш
Аввалин намоиши филмҳо дар қаламрави Қазоқистон 22 июни соли 1910 дар Верний (ҳоло Алмаато), дар бинои кинотеатри ояндаи "Марс" баргузор шуда буд. Худи ҳамон сол дар Кокшетау аввалин кинотеатри тобистона пайдо шуд. Соли оянда, дар соли 1911, дар Верный "Электротеатри асри ХХ" пайдо шуд - аввалин кинотеатри мунтазам амалкунанда. Аммо, инҳо танҳо лоиҳаҳои тиҷоратӣ буданд, ки ба густариши синамо ва ё ташкили саноати синамо оварда намерасонданд[1][2].
Қадамҳои нахустин дар роҳи эҷоди синамои Қазоқистон соли 1925, вақте ки хроникаи съезди V Шӯрои ҷумҳуриҳо, ки дар Қизилорда баргузор шуда буд, ба амал омад. Худи ҳамон сол аввалин филми ҳуҷҷатӣ дар бораи Қазоқистон "Панҷумин солгарди ҚазАССР", ки онро студияи "Совкино" -и Ленинград ба намоиш гузоштааст, пайдо шуд[3].
Соли 1929 дар Алма-Ато аввалин киностудия таъсис дода шуд, ки он шуъбаи истеҳсолии Трести умумирусиягии "Востоккино" (солҳои 1934-1935 - "Востокфилм") буд. Озмоишгоҳ, утоқи таҳрирӣ, студияи аниматсионӣ ва коргоҳи хаттӣ сохта шуданд. Шуъба мустақилона якчанд кинохроникаро таҳти унвони умумии "Хабарҳои охирин" нашр кард. Филмҳои ҷудогонаи кӯтоҳ, аз ҷумла "Ҳамкорӣ дар деҳот", "Пойтахти нав" (дар бораи Алма-Ато), "Кизил Аскер", "На Жайлау" таҳия карда шуданд»[4]. Маъруфтарин филми мустанади "Турксиб" таҳия шудааст[5].
Аммо, гарчанде ки ташкилотчиёни филиали алмаатоии трести "Востоккино" дар заминаи он киностудияи мукаммали мустақил ташкил карданӣ буданд, филиал аллакай соли 1931 баста шуда буд. Сабаби ин сустии пойгоҳи техникӣ ва набудани филмномаҳо буд.
Бо вуҷуди ин, дар соли 1934 студияи кинохроникаи Алма-Ато ташкил карда шуд. Нашри мунтазами кинохроникаи синамои Қазоқистони Шӯравӣ ва филмҳои мустанад оғоз ёфт. Дар Маскав дубляж кардани филмҳои шӯравӣ ба забони қазоқӣ оғоз ёфт.
Аввалин филмҳои марбут ба Қазоқистон вироиш
Соли 1928 "Мятеж" дар Совкино - аввалин филми бадеӣ дар асоси маводи қазоқӣ, нусхаи экрании романи Дмитрий Фурманов (коргардон С. Тимошенко) ба навор гирифта шудааст. Соли 1935 Мосфилм дар асоси романи И.П.Шухов «Нафрат» филми бадеии «Пайроҳаҳои душман» ба навор гирифт (коргардон Иван Правов). Трести Востоккино филмҳои бадеии "Жут" (1931) ва "Тайна Каратау" (1932) -ро баровард.
Соли 1938 дар Ленфилм филми "Аманкелді" ба навор гирифта шуд, ки он аввалин филми ҳунарии қазоқ ҳисобида мешавад[6]. Филмномаи онро Бамбет Майлин ва Габит Мусрепов дар якҷоягӣ бо Всеволод Иванов навиштаанд, ки аввалин асари кинодрамавии адибони Қазоқистон гардид. Филмро Моисей Левин коргардонӣ кардааст, нақши асосиро Элибой Умурзоқов иҷро кардааст. Филм дар ҶШС Қазоқистон шуҳрати беандоза пайдо кард ва эҷодкорони он бо ифтихорномаҳои Шӯрои Олии ҶШС Қазоқистон мукофотонида шуданд.
Синамои Қазоқистон дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ вироиш
Соли 1941 дар асоси Қарори Шӯрои Комиссарони Халқи ҶШС Қазоқистон таҳти рақами 762 аз 12 сентябри соли 1941 киностудияи филмҳои ҳунарии Алма-Ато ташкил карда шуд. 15 ноябри соли 1941 киностудияи Алма-Ато бо киностудияҳои "Мосфилм" ва "Ленфилм", ки ба Қазоқистон кӯчонида шуда буданд[7], ба маркази муттаҳидаи киностудия (ММКС) ҳамроҳ шуд, ки то соли 1944 дар Алма-Ата кор карда, 80% тамоми филмҳои бадеии ватаниро дар давоми ҷанг таҳия кардаанд[8]. Аз ҷумла, ҳарду қисми филми "Иван Грозний" -и Сергей Эйзенштейн дар павилионҳои ММКС ба навор гирифта шуда буданд ва марҳилаи ниҳоии ба наворгирии филми "Свинарка и пастух" -и Иван Пирев сурат гирифт[9].
Филмҳои бадеии "Садбарги сафед" ва "Батыры степей" (номи дигар - "Песнь о великане"[10]), ҳикояи "Писари мубориз" аз "Боевого киносборника № 12", филм-консерти "Под звуки домбр". Дар эҷоди сенарияи филми "Батыры степей", достони "Писари мубориз" - Г.Мусрепов нависандаи қазоқ Абдилда Тоҷибоев иштирок кардааст. Филми "Садбарги сафед", ки соли 1942 ба экран баромадааст, аввалин филми мазҳакавии қазоқӣ ба ҳисоб меравад.
25 январи соли 1944 киностудияи Алма-Ато ба киностудияи Алма-Ато филмҳои ҳунарӣ ва филмҳои мустанади кинохроникавӣ номгузори шудааст. Соли 1945, пас аз кӯчонидани "Мосфилм" ва "Ленфилм", киностудияи Алма-Ато филмҳои мустанади бадеӣ ва кинохроникиро мустақилона ба навор гирифт.
Синамои ҶШС Қазоқистон дар замонҳои баъди ҷанг вироиш
Дар солҳои ҷанг, ба туфайли муошират бо устодони барҷастаи синамои шӯравӣ имкон пайдо шуд, ки барои синамои миллӣ кадрҳо тайёр карда шаванд, ки онҳо пас аз кӯчонида шудани муаллимон корро идома доданд[11]. Соли 1945 коргардонҳо Георгий Рошал ва Ефим Арон филми «Песни Абая» - аввалин филми миллии Қазоқистони пас аз ҷангро ба навор гирифтанд.
Соли 1952 филми Ефим Дзиган «Ҷамбул» ба намоиш баромад, ки аз рӯи сенарияи Абдилда Тоҷибоев ва Николай Погодин сохта шудааст. Нақши асосиро дар филм Шакен Айманов бозидааст, ки баъдтар на танҳо ҳамчун ҳунарпеша, балки ҳамчун коргардони барҷаста низ машҳур гаштааст. Истеҳсоли мунтазами филмҳои бадеӣ дар киностудияи Алма-Ато аз филм-намоишномаи «Поэма о любви» оғоз мешавад, ки Айманов соли 1954 ба навор гирифтааст ва аз рӯи сенарияи Г.Мусрепов навишта шудааст.
Аксари онҳо ба замона, ҳаёти колхоз, азхудкунии заминҳо бахшида шуда буданд. Мавзӯъҳои таърихӣ ва инқилобӣ низ фаъолона таҳия шуданд. Муҳимтарин филмҳои солҳои 1950-ум "Мо дар ин ҷо зиндагӣ мекунем", "Табиби мушфқи мо" (коргардон Ш. Айманов), "Вақти ӯ фаро хоҳад расид" (коргардон М.Бегалин), "Ботагоз" (коргардон Э. Арон) ), “Мо аз Семирече” (коргардон С. Ҳоҷиков). Дар ин давра, ҳам филмҳои драмавӣ ("Вақти ӯ фаро хоҳад расид", бахшида ба Чокан Валихонов) ва ҳам мазҳакаҳои мусиқӣ ("Духтури мушфиқи мо") ба навор гирифта шуданд.
9 январи соли 1960 киностудияи Алма-Ато ба киностудияи "Қазоқфилм" табдили ном кард. 8-9 январи соли 1963 Конгресси якуми муассисони Иттифоқи синамогарони Қазоқистон баргузор гардид. 28 майи соли 1963 Кумитаи давлатии Шӯрои Вазирони ҶШС Қазоқистон оид ба синамо - Госсинамои ҶШС Қазоқистон таъсис дода шуд.
Коргардонҳо Айманов, Бегалин ва Ҳоҷиков дар солҳои 1960 чеҳраҳои асосии синамои Қазоқистон боқӣ монданд. Мушкилоти филмҳо васеъ шудан мегирад. Аз ҷумла, дар филмҳои мавзӯи инқилобӣ мухолифони низоми шӯравӣ акнун на дар карикатураҳо ва бо маҳкумияти рӯирост, балки ҳамчун қаҳрамонони тақдири мураккаб ва фоҷиабор нишон дода мешаванд. Яке аз роҳбарони паҳнкунии филмҳои шӯравӣ "Поёни атаман" - охирин асари Ш.Айманов буд, ки соли 1970 ба итмом расид. Дигар асарҳои калидии ин солҳо "Қыз-Жибек" (1970, коргардон С. Ҳоҷиков), "Номи ман Кожа" (1963, коргардонҳо А. Карсакбоев ва Т. Дуйсебаев), "Субҳи пурташвиш" (1966, коргардон А. Карсакбоев). Нахустин филмҳо дар бораи Ҷанги Бузурги Ватанӣ низ пайдо шуданд (масалан, филми "Москва дар паси мо", ки соли 1967 аз ҷониби М.Бегалин ба навор гирифта шудааст, ки ба корнамоии панфиловчиён дар давраи ҳимояи Маскав бахшида шудааст).
Соли 1967 дар киностудияи "Қазоқфилм" аввалин филми тасвирии "Почему ӯ ласточки хвост рожками" (коргардон Амин Ҳайдаров) ба навор гирифта шуд.
Дар аввали солҳои 1970-ум, филмноманависони ҶШФСР дар филм-драмаи қазқӣ нақши муҳим доштанд. Филмҳои "Бародари ман" (1972, коргардон А. Карсакбоев), "Алпамис ба мактаб меравад" (1977, коргардон А. Карсакбоев), "Снайперҳо" (1985, коргардон Б. Шамшиев).
Дар давраи баъд аз ҷанг, соҳаи синамо дар ҶШС Қазоқистон рушд кард, ки соле то ҳашт филми пурраи бадеӣ ва беш аз панҷоҳ филми мустанад тавлид мешуд.
Дар оинаҳои нилгуни ИҶШС ва кишварҳои хориҷӣ филмҳое, ки дар ҶШС Қазоқистон офарида шудаанд, аз қабили "Анҷоми атаман" ва "Транссибирский экспресс" бо муваффақияти калон намоиш дода шуданд.
Синамои ҶШС Қазоқистон дар давраи бозсозӣ вироиш
Дар солҳои бозсозӣ филми "Игла" ба навор гирифта шуд, ки парчами тамоми кинотеатри "бозсозӣ" на танҳо дар Қазоқистон, балки дар Иттиҳоди Шӯравӣ низ гардид.
Соли 1989 ба коргардонҳои Қазоқистон дар ҷашнвораҳои бонуфузи байналмилалӣ ҷоизаҳои аввал овард: филми "Прикосновение" дар маросими синамоии Нант, "Волчонок среди людей" - дар Франкфурти лаби Майн ва дар Лиссабон намоиш дода шуд , нахустнамоиши "Влюбленной рыбки" дар Ню Йорк баргузор гардид. Маҳз дар ҳамин сол истилоҳи "мавҷи нави қазоқӣ" пайдо шуд.
Синамои Қазоқистони соҳибистиқлол вироиш
Пас аз истиқлоли Қазоқистон дар соли 1991 нахустин киностудияи хусусии Қазоқистон "Катарсис" пайдо шуд, ки илҳомбахши идеяи он Максим Смагулов буд ва коргардон Байтен Умаров раиси Шӯрои муассисон интихоб шуд: се кинолентаи аз панҷ филми ба навор гирифташуда соли 1990 дар ин студия сохта шудааст. Соли 1989, Б.Умаров Катарсисро тарк намуда, киностудияи худро бо номи "Оркен-Филм" таъсис дод, ки дар он ҷо бо истифода аз қарзҳои бонкӣ дар заминаи студияи "Ялта-Филм" як филми амалии ду қисмии «Восточный коридор, или Рэкет по…»-ро ба навор гирифт. Дар нахустин бозорҳои синамои умумииттифоқӣ дар соли 1991 ва аввалин филми мустақили Қазоқистон гардид, на танҳо харида шуд, балки фоида низ ба даст овард. Аммо, барҳамхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ дар охири соли 1991 ва пас аз он гиперинфлятсия ва беқурбшавии рубл аз моҳи январи соли 1992, инчунин дар Қазоқистон мавҷуд набудани ягон заминаи қонунгузории синамо боиси зуд бастани аксар студияҳои хусусӣ гардид, ки роҳи Смагулов ва Умаров низ баста шуд.
Дар солҳои аввали истиқлол киностудияи давлатии "Қазоқфилм" ба филмҳо дар мавзӯъҳои таърихӣ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир кард: чунин филмҳои таърихӣ, ба монанди "Марги Отрар", "Абулхайрхон", "Абай", "Ҷавонии Ҷамбил" пахш карда шудаанд. Аммо, бинобар набудани системаи муқарраршудаи филмҳо, тамошобинони қазоқ "Абай" ва "Ҷавонии Ҷамбул" -ро надиданд. Мунаққидони синамо "Қазоқфилм" -ро барои саҳм гузоштан дар ҷашнвораи синамоӣ айбдор карданд, филмҳоро танҳо барои "ҷашнвораҳо ва чанд танқидгари филм" таҳия карданд. Чунин коргардонҳо, ба монанди Абай Қарпиқов, Бақит Қилибоев, Александр Баранов барои кор ба Русия, Серик Апримов ба ИМА кӯчиданд.
Соли 1998 дар рушди синамои Қазоқистон як гардиши куллӣ оғоз ёфт. Аз соли 1999 бо дастгирии Бунёди Сороси Қазоқистон ҳамасола ҷашнвораи синамои наврасон бо номи "Ба роҳи нав нигоҳ кунед" баргузор мешавад, ки дар он филмҳои донишҷӯён ва хатмкунандагони Академияи миллии санъати Қазоқистон ба номи С. Т.Жургенова намоиш дода мешавад. Дар авоили солҳои 2000-ум дар саросари кишвар сохтмони кинотеатрҳо оғоз ёфт, ки онҳо соли 2005 ба кор шурӯъ карданд: соли 2009 дар кишвар 129 кинотеатр, то охири солҳои 2010-ум - 196-то фаъолият мекарданд. Соли 2005 филми "Көшпенді" ба навор гирифта шуд, ки тамошобинони қазоқ метавонанд бигӯянд, ки синамои ватанӣ воқеан вуҷуд дорад. Дар соли 2007 филми "Рэкетер" ба намоиш баромад, ки тамошобинони хеле зиёдро ҷалб кард ва таваҷҷуҳи зиёдро ба бор овард. Дар айни замон, синамои Қазоқистон солона 12-15 филм таҳия мекунад[12].
Соли 1998 филми "Қотил" -и коргардони синамои қазоқ Дареҷон Амирбоев дар ҷашнвораи Канн ҷоизаи "Ақидаи ақаллият" -ро ба даст овард. Соли 2001 дар барномаи «Синамои ҷавони ҷашнвора» филми кӯтоҳи «Анти-романс» -и хатмкардаи Академияи Миллии Санъати Қазоқистон Нариман Туребоев намоиш дода шуд.
Дар солҳои 2013—2014. хатмкардагони Академияи миллии санъати Қазоқистон ба номи Т.Жургенова Амир Байгазин ва Одилхон Ерҷонов бо филмҳои худ "Асланның сабақтары" (2013) ва "Мизбонон" (2014) марҳилаи нави рушди синамои Қазоқистонро оғоз намуда, масъалаҳои шадиди иҷтимоии ҳаёти ҷамъиятиро дар бар мегирад.
Ҷашнвораҳои синамоии Қазоқистон вироиш
Филмҳои даромадноки Қазоқистон вироиш
Рейтинги филмҳои сердаромади Қазоқистон. Рақамҳо барои моҳи феврали 2020 мебошанд.
| # | Номгӯй | Сол | Пардохти умумӣ бо танга |
|---|---|---|---|
| 1 | Бизнес по-казахски в Корее | 2019 | 1 139 314 940[13] |
| 2 | Бизнес по-казахски в Африке | 2019 | 772 386 445[14] |
| 3 | Бизнес по-казахски в Америке | 2017 | 581 000 000[14] |
| 4 | Аким | 2019 | 577 833 150[15] |
| 5 | Томирис | 2019 | 508 290 200[16] |
| 6 | Брат или брак 2 | 2019 | 503 177 680[14] |
| 7 | Брат или Брак | 2017 | 454 539 600[17] |
| 8 | Бизнес по-казахски | 2016 | 299 700 700[14] |
Нигаред низ вироиш
Эзоҳ вироиш
- ↑ Эрик Аубакиров. Два билета на вечерний сеанс. Экспресс К (19 феврали 2016). 8 сентябри 2020 санҷида шуд.(пайванди дастнорас)
- ↑ Гульбаршин Салык. Памятник — как много в этом слове…. Кокшетау сегодня (23 июли 2018). 8 сентябри 2020 санҷида шуд.
- ↑ Арсен Баянов. Про кино из Казахстана, или когда придет «пятая волна»…. Central Asia Analytical Network (24 октябри 2016). 20 сентябри 2020 санҷида шуд.
- ↑ Киностудия «Казахфильм». Алма-Ата // Советский экран : журнал. — М., 1968. — Октябр (№ 19).
- ↑ Турксиб в искусстве, кино и литературе. Неизвестный Турксиб(пайванди дастнорас — таърих). 9 сентябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июли 2011.
- ↑ История AO «Казахфильм» им. Шакена Айманова. AO «Казахфильм» им. Шакена Айманова. 28 ноябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 ноябри 2020.
- ↑ 70 лет со дня создания Алма-Атинской киностудии художественных фильмов. AO «Казахфильм» им. Шакена Айманова (12 сентябри 2011). 21 сентябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 Январ 2021.
- ↑ Борис Шибанов. Угрозы, провокации, эпидемия: как выживало кино в военные годы. Газета.Ru (9 май 2020). 21 сентябри 2020 санҷида шуд.
- ↑ Кино для Победы. Культура.РФ. Портал культурного наследия, традиций народов России. 21 сентябри 2020 санҷида шуд.
- ↑ Песнь о великане / Батыры степей; казахские новеллы. AO «Казахфильм» им. Шакена Айманова. 21 сентябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 Декабри 2020.
- ↑ Сергей Ким. Эвакуация под обстрел фашистов: как Алма-Ата стала домом для мэтров кино(рус.). Sputnik Казахстан (9 май 2018). 4 Декабри 2020 санҷида шуд.
- ↑ «ОСНОВНОЙ АКЦЕНТ КИНОФЕСТИВАЛЯ В ЭТОМ ГОДУ БУДЕТ СДЕЛАН НА БИЗНЕС-КОМПОНЕНТЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО КИНЕМАТОГРАФА»
- ↑ Комедия — триумфатор: «Бизнес по-казахски в Корее» собрал свыше миллиарда тенге
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 Франшизы «Бизнес по-казахски» и «Брат или брак» — лидеры казахстанского бокс-офиса
- ↑ https://ticketon.kz: кассовые сборы Казахстана, Сборы с 05-09 декабря
- ↑ https://ticketon.kz: кассовые сборы Казахстана, Сборы с 24-28 октября
- ↑ Самые кассовые казахстанские фильмы
.jpg){kind=link}
