Шерлок Ҳолмс

Шерлок Ҳолмс (англ. Sherlock Holmes) — образи адабие, ки онро нависандаи англис Артур Конан Дойл офаридааст. Навиштаҳои Конан Дойл дар бораи саргузашти Шерлок Холмс, детективи машҳури лондонӣ мебошанд. Прототипи Ҳолмс доктор Жозеф Бел ҳамхидмати Конан Дойл, ки дар дармонгоҳи подшоҳӣ кор мекард ва маҳорати аз хурдтарин ҷузъиёт баён кардани хислат, дониш ва саргузашти одамонро дошт, мебошад.

Шерлок Ҳолмс
инг. брит. Sherlock Holmes
Таърихи таъсис	1887
Шаҳрвандӣ	Подшоҳии Муттаҳидаи Британиёи Кабир ва Ирланд[d]
Ном	Уильям Шерлок Скотт Холмс
Овонигошти АОБ	ˈʃɜːrlɒk ˈhoʊmz
Таърихи таваллуд	6 январ 1854(1854-01-06) (170 сол)
Бародар/хоҳар	Mycroft Holmes[d] ва Enola Holmes[d]
Забони модарӣ	инглисӣ
Пеша	бозраси хусусӣ
Сабки зиндагӣ	smoker[d] ва bohemianism[d]
Мепӯшанд (либоси даста)	deerstalker[d] ва pipe[d]
Вазъияти пизишкӣ	cocaine dependence[d] ва tobacco use disorder[d]
Филмшиносӣ	Q16864740?
Бойгонишуда дар	University of Minnesota Libraries[d]
Дорои	Toby[d]
Кори истеҳсолӣ	Sherlock Holmes[d]
Падидоваранда	Arthur Conan Doyle[d]
Иҷрокунанда	Christopher Lee[d], Alan Wheatley[d], Basil Rathbone[d], Peter Cushing[d], William Gillette[d], Eille Norwood[d], Benedict Cumberbatch[d], Jonny Lee Miller[d], Василий Ливанов, Matt Frewer[d], Igor Petrenko[d], Иэн Маккеллен[d], Robert Downey Jr.[d], Jeremy Brett[d], John Barrymore[d], Arthur Wontner[d], Nikolay Volkov[d], Roger Moore[d], Algimantas Masiulis[d], Christopher Plummer[d], Douglas Wilmer[d], Майкл Кейн, Patrick Macnee[d], Richard Roxburgh[d], Rupert Everett[d], Viggo Larsen[d], Einar Zangenberg[d], Otto Lagoni[d], Henry Cavill[d] ва Ian Richardson[d]
Бо илҳом аз	Ҷозеф Бэлл
Ҷоизаҳо	нишони Легиони ифтихорӣ (1894)
Ишорашуда дар китоби	canon of Sherlock Holmes[d], Sherlock[d], The Hound of the Baskervilles[d], The Treasures of Agra[d], The Adventure of the Speckled Band[d], The Adventure of the Red-Headed League[d], The Sign of Four[d], The Engineer's Thumb[d] ва The Adventure of the Three Students[d]
Аз дунёи афсонавии	Sherlock Holmes' universe[d]
Location of creation	Лондон
Нақши шахсиятӣ	қаҳрамони аслӣ[d] ва қаҳрамони аслӣ[d]
Душман	Professor Moriarty[d]
Фэндом	Sherlockian game[d]
Personality trait of fictional character	cleanliness[d], eccentricity[d], apathy[d] ва Худшефтагӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Шерлок Холмс муборизи оқил, шариф ва одиле мебошад, ки бар зидди бадӣ истода, аз мазлумон ҳимоят мекунад. Дар кишварҳои мухталиф даҳҳо ҷамъият, музей ва ёдгориҳои ба ӯ бахшидашуда мавҷуданд, мухлисон ба ӯ мактуб менависанд, нависандагон идомаи саргузашти ӯро эҷод мекунанд ва китоби рекордҳои Гиннес Ҳолмсро «қаҳрамони адабии зиёд дар борааш филм сабтшуда» меномад.

Таърихи эҷоди образ

Артур Конан Дойл дар соли 1893

Дар нимаи дуюми асри 19 жанри детектив шуҳрати беандоза касб кард.

Конан Дойл, баръакси пешгузаштагони худ, тасмим гирифт, ки як тасвири барҷастаи детектив, ашроф ва одилро офарад, ки на танҳо эҳтиром, балки таваҷҷуҳи хонандагонро ба вуҷуд меорад.

Шерлок Ҳолмс. Маҷаллаи «Странд», 1914, « Водии ваҳшат»

Дойл аввалин мусаввадаи романи худро соли 1886 ба дафтари ёддоштҳои худ ҷой дод. Пас аз тафаҳҳуси гунаҳои зиёди ном, ӯ қарор кард, ки ба детектив насаби паҳншуда дар Инглистон — Ҳолмс ва номи на он қадар маъмули Шеррингфордро медиҳад. Дар сабтҳои баъдӣ «Шеррингфорд» бо номи ирландии «Шерлок» иваз карда шуд.

Зиндагинома

Шерлок Холмс (аз рост) ва доктор Ватсон

Дар нахустин мулоқоти Ватсон бо Холмс, ки дар ҳикояи "Мушоҳадаи сурх " тасвир шудааст, мо тавсифи синну соли Ҳолмсро аз суханони Ватсон дучор меоем.

«Дар ин ҳуҷраи болобаланд, дар рафҳо ва ҳар ҷо шишаҳои бешумори афтида ҷило медоданд. Ҳама ҷо мизҳои пасту баланд ҷойгир буданд. Реторт, найчашиша ва сархона ҷавс монда шуда буданд. Озмоишгоҳ холӣ буд, танҳо дар аз кунҷи дури он ба болои миз ҷавоне таваҷҷуҳомезона хез кард. Шарфаи поҳои моро шунида, нигоҳ карду бо як хез зад». Аз «Мушоҳадаи сурх»

Худи Артур Конан Дойл дар асарҳои худ ҳеч гоҳ дар бораи рӯзи таваллуди Шерлок Ҳолмс гузориш надодааст. Мухлисони осори Конан Дойл кӯшиш карданд, ки таърихи дақиқи таваллуди қаҳрамонро муайян кунанд. Аз ҷумла, пешниҳод карда шуд, ки ин сана 6 январ аст. Сана дар асоси муқоисаи маълумоти фрагментӣ аз асарҳои Конан Дойл ва тадқиқоти ахтаршинохтӣ ҳисоб карда шудааст. Барои ҳақ шумурдани ин назар, далел оварда мешавад, ки дар ҳикояҳо бахшидашуда ба Шерлок Ҳолмс аксар вақт иқтибосҳо аз Шекспир мавҷуданд, аммо танҳо намоишномаи "Шаби дувоздаҳум " ду маротиба оварда шудааст, ки ин маънои онро дорад, ки детектив рӯзи 6 январ — дар дувоздаҳум таваллуд шудааст. Инчунин рӯзи 7 январ вақоеъи достони "Водии даҳшат " оғоз мешавад.

Ҳамчун соли таваллуд, аксари муҳаққиқони ҳолмсшинос дар соли 1854 мувофиқат мекунанд (мувофиқи достони " Камони хайрбодии ӯ ", ки ҳаводиси он соли 1914 рух медиҳад ва Ҳолмс тақрибан 60 сол дорад).

Худи Ҳолмс қайд мекунад, ки бибии ӯ хоҳари рассоми фаронсавӣ Верне буд. Шояд ишора ба Ҳорас Вернет (1789—1863) бошад. Дар асар, бародари Шерлок Холмс, Майкрофт Ҳолмс, бори аввал зоҳир мешавад, ки аз Ҳолмс ҳафт сол бузургтар аст ва дар ҳукумати Бритониё мансаби баланде марбут ба кори таҳлилӣ дорад.

Шахсият

Ҳангоми вохӯрии аввал бо Шерлок Ҳолмс доктор Ватсон муфаттиши машҳурро ҳамчун ҷавони қоқинаи болобаланд тавсиф кардаст:

«Қадаш зиёда аз шаш фут (тақрибан 2 м ва зиёда аз он), вале андоми қоқинааш қадашро дароз вонамуд мекард. Нигоҳаш тезу ботаваҷҷуҳ буд ва бинии борики уқобӣ дошт, ки ба чеҳрааш таҷассуми зиндаи энержӣ ва уҳдабароиро зам мекард..»

Дар достони «Се донишҷӯ» Ҳолмс дар бораи худ чунин мегӯяд: «Ман шаш фут дароз ҳастам»

Аз рӯи тахассус, Шерлок Ҳолмс зоҳиран биокимик аст. Ҳангоми шиносоӣ бо Ватсон, ӯ дар яке аз беморхонаҳои Лондон ба ҳайси лаборант кор мекард.

Ҳолмс шахсияти гуногунҷабҳа мебошад. Вай дорои истеъдодҳои гуногун буда, ҳаёти худро ба фаъолияти муфаттиши хусусӣ бахшидааст. Ҳангоми таҳқиқи парвандаҳое, ки муштариёнаш пешниҳод мекунанд, ӯ на бештар ба ҳарфи қонун, балки ба талаботи зиндагии худ, қоидаҳои озодагӣ такя мекунад, ки дар баъзе ҳолатҳо бандҳои меъёрҳои бюрократиро барои ӯ иваз мекунанд.

Ӯ сокини замони викториёии Инглистон аз шаҳри Лондон аст, ки шаҳри худро ба хубӣ медонад. Ӯро метавон хонашин ҳисоб кард ва ӯ танҳо дар ҳолатҳои фавқулодда шаҳрро (кишварро) тарк мекунад. Ҳолмс бисёре аз корҳои худро аз хонаи хонум Ҳадсон набаромада ҳал мекунад.

Дониш ва малака

Ҳолмс изҳор медорад, ки риояи қатъии усулҳои илмӣ, диққати махсус ба мантиқ, диққат ва дедуксия (истидлоли қиёсӣ) ба ӯ дар ошкорсозии ҷиноятҳо кумак мекунад.

Дар китоби «Таҳқиқоти сурх» ӯ даъво дорад, ки намедонад, ки Замин дар атрофи Офтоб чарх мезанад, зеро ин маълумот дар кори ӯ аҳаммият надорад. Ин далелро аз Ватсон шунида, мегӯяд, ки ҳарчи зудтар инро фаромӯш кунад. Ҳолмс мегӯяд, ки мағзи сари инсон зарфияти нигаҳдории маҳдуд дорад ва омӯхтани чизҳои бефоида қобилияти онро барои омӯхтани чизҳои муфид коҳиш медиҳад. Доктор Ватсон баъдан қобилияти Ҳолмсро чунин баҳо медиҳад:

1. Дониш дар соҳаи адабиёт — ҳеч.
2. Фалсафа — ҳеч.
3. Ахтаршиносӣ — ҳеч.
4. Сиёсатшиносӣ — заиф.
5. Наботошиносӣ — нобаробар. Хусусиятҳои белладонна, афюн ва заҳрҳоро медонад. Дар бораи боғдорӣ тасаввуроте надорад.
6. Геология — амалӣ, вале маҳдуд. Намунаҳои хокҳои гуногунро дар як лаҳза муайян мекунад. Пас аз сайругашт ӯ дар шимҳо ифлосиро нишон медиҳад ва аз рӯи ранг ва пайдарҳамии онҳо муайян мекунад, ки вай аз кадом қисмати Лондон аст.
7. Кимиё — жарф.
8. Анатомия — дақиқ, аммо дарҳамбарҳам.
9. Солномаҳои ҷиноӣ — ба назарам, тамоми ҷузъиёти ҳар як ҷинояти дар асри нуздаҳ содиршударо медонад.
10. Скрипкаро хуб менавозад.
11. Шамшерзан ва муштзани хуб аст
12. Дониши мустаҳками қонунҳои англисиро дорад.

Усулиистикшофии Шерлок Ҳолмс

Шерлок Ҳолмс. Тасвири рассом Стил барои нашри соли 1903

Усули истидлоли қиёсӣ (дедуксия)

1. Дар асоси ҳама амри воқеъ ва далелҳо тасвири пурраи ҷиноят сохта мешавад.
2. Дар асоси адлолу тавсифҳои гирифташудаи ҷиноят, танҳо айбдоршавандаи ба он мувофиқро меҷӯянд.

Ёлгорӣ

• 
  Осорхонаи Шерлок Холмс дар кӯчаи Бейкер 221В
• 
  Осорхонаи Шерлок Холмс дар кӯчаи Бейкер 221В
• Муҷассамаи Шерлок Холмс ва доктор Ватсон дар Маскав
  Муҷассамаи Шерлок Холмс ва доктор Ватсон дар Маскав
• 
  Муҷассамаи Шерлок Холмс дар Швейтсария

Нигаред низ

• Хорхе Коломар

Адабиёт

Ба забони русӣ

• Кагарлицкий Ю. И. Шерлок Холмс, которого придумал Конан Дойл // Конан Дойл А. Собрание сочинений в десяти томах. — Пер. с англ.. — М.: Издательство МП «Останкино», 1991. — Т. I. Повести «Этюд в багровых тонах», «Знак четырёх», «Собака Баскервилей». — С. 410—444. — 448 с. — ISBN 5-860018-003-9, ISBN 5-86018-002-0.
• Ригс Р. Шерлок Холмс: Методы расследования и тайны величайшего детектива / Пер. с англ. Д. Полева. — М.: Эксмо, 2012. — 224 с., ил. — (ВИП-персоны. Фильмы и сериалы). — 3000 экз., ISBN 978-5-699-53790-7
• Симс, Майкл. Артур и Шерлок. Конан Дойл и создание Холмса. — М.: Эксмо, 2018. — 384 с. — ISBN 978-5-04089161-0.
• Чуковский К. И. О Шерлоке Холмсе // Конан Дойл А. Записки о Шерлоке Холмсе. — Пер. с англ. Вступ. ст. К. И. Чуковского. Ил. Л. М. Непомнящего. — М.: Правда, 1988. — С. 3—14. — 608 с.

Ба забонҳои дигар

• James O'Brien. The Scientific Sherlock Holmes: Cracking the Case with Science and Forensics. — New York: Oxford University Press, 2013. — xx + 175 p. — ISBN 978-0-19-979496-6.

Пайвандҳо

• «Лоиҳаи Гуттенберг». Матнҳои пурраи асарҳои Конан Дойл ва китобҳои аудиоӣ бо забони англисӣ(англ.) )
• Осорхонаи Шерлок Холмс.
• Велижев Михаил. Артур Конан Дойл. «Саргузашти Шерлок Холмс». Аз курси «Чӣ гуна китобҳои дӯстдоштаатонро ба тарзи нав хонед» … Арзамас.