Қулмуҳаммади Удӣ
Қулмуҳаммади Удӣ (Устод Қулмуҳаммади Удии Самарқандӣ, с. тав. номаълум, с. ваф. 1538, Самарқанд) — мусиқидон, оҳангсоз, навозанда, шоир ва хаттоти форс-тоҷик.
| Қулмуҳаммади Удӣ | |
| Зодгоҳ | шаҳри Самарқанд |
| Таърихи даргузашт | 1538 |
| Пеша(ҳо) | сароянда, навозанда |
Зиндагинома вироиш
Аз устодон ва пешсафони мактаби иҷроии Ҳирот буда, санъати мусиқиро дар Ҳирот назди муси-қидонони номӣ фаро гирифт (Устод Шодӣ, Хоҷа Юсуфи Бурҳон ва диг.). Қулмуҳаммади Удӣ муддате дар Самарқанд, Бухоро иқомат намуда, бо фаъолоияти эҷодию иҷроии Марв, Рай низ ошноӣ дошт. Дар сози уд таҳаввулоти иҷроӣ ворид намуда, дар шаклу анвои шеърию мусиқии «савт», «пешрав», амал", «нақш», «кор», «қавл», «рехта» дар ҳамовозии созҳои ғижжак, қонун, уд таснифоти гуногунмавзӯъ эҷод кардааст. Таснифоти Қулмуҳаммади Удӣ дар заминаи зарбу усули мақомҳои «Ҳусайнӣ», «Ҳиҷоз», «Зангӯла», «Рост» (дар пояи усулҳои «Фохтазарб», «Барафшон», «Нимсақил») дар ҳавзаҳои ҳунарии Самарқанд, Ҳирот, Марв, Бухоро шуҳрати зиёд касб кардаанд. Қулмуҳаммади Удӣ дар санъати хаттотӣ, ҳалкорӣ, ороишгарӣ, муқовасозӣ корҳои зиёди ҳунарӣ карда, нусхаҳои ороишии «Шоҳу дарвеш»-и Ҳилолӣ, осори Ҳотифӣ, Биноӣ ва диг. ба қалами ӯ мансубанд. Табъи хуби шоирӣ ҳам дошт, дар шаклу анвои шеърии ғазал, қасида, рубоӣ таснифоти рангини бадеӣ офаридааст.
Адабиёт вироиш
- Давлатшоҳи Самарқандӣ, Тазкирату-ш-шуаро. — Лондон, 1901;
- Навоӣ, Маҷолис-ун-нафоис. — Теҳрон, 1355; Бобур, Бобурнома. — Тошканд, 1993;
- Дарвешалии Чангӣ, Тӯҳфату-с-сурур, Р:449, ИВАН Уз. ССР;
- Раҷабов А. Афкори мусиқии тоҷик дар асрҳои 12-15. — Душанбе, 1989;
- Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тоҷик, ҷ.3. — Душанбе, 2004.[1]
Эзоҳ вироиш
- ↑ Донишномаи Шашмақом./Зери таҳрири Олимов К., Абдувалиев А., Азизӣ Ф., Раҷабов А., Ҳакимов Н. — Душанбе, 2009. — с. 113 ISBN 978-99947-49-13-3