Ёдгории меъморӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Нахустин ёдгории қадимтарини [[Тоҷикистон]] ғорҳои Помири Шарқӣ ([[Ғори Шахта]]) аст, ки дар он суратҳои ҳайвонот ва симоҳои афсонавӣ кашида шуда, ба ҳазорсолаҳои даҳуму панҷуми пеш аз мелод тааллуқ доранд. Аз замони неолити дерин (ҳазорсолаҳои панҷуму сеюми то мелод) дар [[Данғара]] сукунатгоҳи Кӯйи Булён маълум буда, фарши иқоматгоҳҳои он аз тахтасанг сохта шудааст. Инчунин ба ҳамон давр (замони энеолит ва ибтидои замони биринҷӣ) дар наздикиҳои [[Панҷакент]] -— [[Саразм]] ба вуҷуд омадани сукунатгоҳи заминдории қадим тааллуқ дорад, ки дар он аз хишти хом ва девори похса маҳалҳои аҳолинишин, шоҳкориҳои меъморӣ ва ибодатгоҳҳо бунёд карда шудаанд. Маълум аст, ки аҳолии ин маҳал бо бисёр мамолики мутамаддини Шарқ, то ба фарҳанги мардуми [[Байнаннаҳрайн]], Булуҷистон ва [[Ҳиндустон]] робитаҳои ҳарҷонибаи фарҳангию тиҷоратӣ доштаанд.