Андре-Мари Ампер: Тафовут байни таҳрирҳо
Content deleted Content added
х VASHGIRD moved page Ампер Андре Мари to Андре-Мари Ампер |
No edit summary |
||
Сатри 1:
{{Олим
|Имя = Андре-Мари Ампер
|Оригинал имени = {{lang-fr|André-Marie Ampère}}
|Изображение = Ampere portrait at the Musee Poleymieux.jpg
|Ширина =
|Описание изображения = Портрет Андре-Мари Ампера кисти неизвестного художника, начало XIX века
|Дата рождения = 20.01.1775
|Место рождения = {{МестоРождения|Лион}}, [[Королевство Франция]]
|Дата смерти = 10.06.1836
|Гражданство = {{флагификация|Королевство Франция}}
}}▼
|Место смерти = {{МестоСмерти|Марсель}}, [[Королевство Франция]]
|Научная сфера = [[физика]], [[математика]], [[химия]], [[философия]]
|Место работы = [[Политехническая школа]] <br />[[Коллеж де Франс]]
|Учёная степень =
|Учёное звание =
|Альма-матер =
|Научный руководитель =
|Знаменитые ученики =
|Известен как = один из основателей [[Электродинамика|электродинамики]], первооткрыватель [[Закон Ампера|закона Ампера]]
|Награды и премии = {{Кавалер ордена Почётного легиона}}
|Роспись =
|Ширина росписи =
▲ }}
'''Андре-Мари́ Ампе́р''' ({{lang-fr|André-Marie Ampère}}; [[20 январ]]и [[1775]]<ref>[http://www.ampere.cnrs.fr/unevieenimages/index.php?limite=0 Акт крещения]{{ref-fr}}</ref> — [[10 июн]]и [[1836]]) — [[физикдон]], {{риёзидон}} ва [[табиатшинос]]и бузурги фаронсавӣ, яке аз асосгузорони [[электродинамика]], узви Академияи илмҳои Париж. ([[1814]]).
==
Ампер дар шаҳри [[Лион]] ба дунё омадааст. Баъди вафоти падараш соли 1793, у аввал ҳамчун репититори матаби политехникии Париж, баъд дар кафедраи физикаи Бурге буд ва соли [[1805]] дар кафедраи математикаи мактаби политехникии Париж ба кор даромад. Соли [[1814]] вай аъзои Академияи илмҳо интихоб шуд, ва соли [[1824]] соҳиби унвони профессори физикаи таҷрибавии Колледж де Франс мегардад. Ампер [[10 июн]]и соли [[1836]] дар шаҳри [[Марсел]] аз олам чашм пӯшид.
Мактаби олии нормалии Париж (1824). Тадқиқоти А. дар соҳаи математика ва назарияи эҳтимолият, татбиқи ҳисоби вариатсионӣ дар механика ва таҳлили математикӣ оид аст. А. с. 1820 қонуни таъсири мутақобилаи механикии ҷараёнҳо, қоидаи бо таъсири ҷараён самти худ- ро дигар кардани ақрабаки магнитиро кашф намуд (ниг. ''Қоидаи Ампер'') ва бори аввал назарияи магнетизмро пешниҳод кард. Дар соҳаи таъсири магнит ва ҷараёни электрикӣ асбобҳои бисёр ихтироъ карда, таҷрибаҳо гузарондааст. Худи ҳамон сол қонуни таъсири мутақобилаи ҷараёнҳои электрикиро ошкор намуд, назарияи магнетизмро вусъат дод. Соли 1822 А. падидаи магнитии ғалтаки ҷараёндор (соленоид)-ро ошкор кард. Пас аз тадқиқоти А. магнетизм қисми электродинамика гардид. А. назарияи электродинамикаро дар асарҳои «Назарияи ҳодисаҳои электродинамикие, ки комилан аз таҷриба бармеояд» (1826) ва «Назарияи ҳодисаҳои электродинамикӣ» баён карда, дар «Таҷрибаи фалсафии илмҳо» (1834) ном асараш илмҳои замонаашро хеле моҳирона тасниф намудааст. А. ихтироъкори ''коммутатор'', ''телеграф''и электромагнитӣ, муаллифи истилоҳҳои ''кинематика'' ва ''кибернетика'' мебошад. Дар соҳаи ботаника, химия ва фалсафа низ тадқиқот бурдааст. Яке аз бузургиҳои асосии электрикӣ – воҳиди қувваи ҷараён (''Ампер'') ва асбоби онро ченкунанда – ''амперметр'' ба шарафи А. номида шудаанд.
== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
== Сарчашма ==
{{ЭМТ}}
| |||