Вилояти Самарқанд (Русияи подшоҳӣ)

Вилояти Самарқанд
Вилояти Самарқанд
	русӣ: Самаркандская область
	Нишон
Кишвар	Империяи Русия
Маркази маъмурӣ	Самарқанд
Таърих ва ҷуғрофиё
Таърихи таъсис	1868
Масоҳат	68 962 км²;
Аҳолӣ
Аҳолӣ	860 021 тан (1897);
	Парвандаҳо дар Викианбор

Ин вожа дигар маъноҳо низ дорад, Вилояти Самарқанд (мазмунҳо)-ро бубинед.

Вилояти Самарқанд (Области Самарқанд, Samarqand viloyati) — воҳиди маъмурие тобеи Генерал-губернатории Туркистони империяи Русия, ки солҳои 1887 — 1919 вуҷуд дошт, буд. Маркази маъмурӣ — шаҳри Самарқанд, ки бузургтарин шаҳр дар минтақа буд.

Вилоят аз чаҳор уезд иборат буд: Ҷиззах, Катта-Қӯрғон, Самарқанд ва Хуҷанд.

Он дар шимол, шимолу шарқ ва шимолу ғарб бо вилояти Сирдарё, дар шарқ бо вилояти Фарғона, дар ғарб ва ҷануб бо Аморати Бухоро ҳамсарҳад буд.

Таърих

Вилояти Самарқанд 13 январи соли 1887 таркиб шуда буд (фармон барои кафедраи ҳарбии соли 1886, No1741), дар ҳамон замон низ ҳукумати вилоятӣ таъсис дода шуд.

Пешгузаштаи ин сохтори маъмурӣ округи Зарафшон буд, ки ҳудуди он тақрибан ба қаламрави минтақаи навташкилшуда рост омад. Округи Зарафшон фавран пас аз ҳамроҳ шудани қисми шарқии аморати Бухоро дар соли 1868 ташкил дода шуд. Маҳз дар соли 1868 нерӯҳои Империяи Русия шаҳри Самарқанд — дуввумин шаҳри калонтарин ва муҳимтарин дар аморати Бухороро забт карданд.

30 апрели соли 1918 вилоят ба ҳайати РАСС Туркистон шомил шуд. 27 октябри 1924, дар натиҷаи ҷудокунии миллӣ-ҳудудии Осиёи Миёна, вилояти Самарқанд ба ҳайати ҷумҳурии навтаъсиси Ӯзбекистони Иттиҳоди Шӯравӣ дохил шуд.

Тақсимоти маъмурӣ

Дар аввали садаи XX вилояти Самарқанд ба 4 уезд (шаҳристон) тақсим карда шуд:

№	Уезд	Шаҳри уезд	Масоҳат, чақрим²	Аҳолӣ (1897), наф.
1	Ҷиззах	Ҷиззах (15 710 наф.)	25 812,0	222 683
2	Катта-Қурғон	Каттақӯрғон (10 087 наф.)	6 997,6	110 006
3	Самарқан	Самарқанд (55 128 наф.)	7 751,3	342 197
4	Хуҷанд	Хуҷанд (30 109 наф.)	20 036,7	185 135

Акс:Samarkandskaya oblast.png

Тақсимоти маъмурии вилояти Самарқанд

Губернаторҳои ҳарбӣ

Ном, насб ва номи падарӣ	Уновн, рутба, мақом	Солҳои иҷрои вазифа
Яфимович Александр Михайлович	генерал-лейтенант	01.01.1887-29.01.1891
Ростовцев Николай Яковлевич	граф, генерал-лейтенант	01/29/1891 — 23/07/1897
Фёдоров Яков Дмитриевич	генерал-майор	28/8/1897 — 10/02/1899
Мединский Виктор Юлианович	генерал-лейтенант	17/10/1899 — 3/12/1905
Гескет Сергей Данилович	генерал-майор	03/12/1905 — 01/02/1908
Галкин Александр Семёнович	генерал-лейтенант	01/02/1908 — 02/01/1911
Одишелидзе Иля Зурабович	генерал-лейтенант	11/09 / 1911—1914
Лыкошин Нил Сергеевич	генерал-майор	1914—1917

Аҳолӣ

Тибқи маълумоти оморӣ, солҳои 1887—1888 дар уезди Самарқанд аз 254195 нафар аҳолӣ, ӯзбекҳо 186 532 нафарро ташкил медоданд (яъне 73 % аҳолӣ), боқимондаи сокинон тоҷикон, русҳо, арабҳо, эрониҳо ва ғ. буданд.^[1]

Аҳолии вилояти Самарқанд, ки ба он уездҳои Самарқанд, Каттақурғон, Хоҷент (Хуҷанд) ва Ҷиззах дохил мешуданд, дар соли 1897 860.021 нафарро (472.443 мард ва 387.578 зан) ташкил медод, аз он ҷумла 135.313 сокини шаҳрҳо (75.289 мард ва 60.024 зан)^[2]. Вилояти Самарқанд сераҳолитарин минтақаи Туркистони империяи Россия буд.

Тақсимоти аҳолии вилояти Самарқанд аз рӯи забони модарии онҳо то соли 1897 чунин буд^[2] : узбакӣ — 507 587, тоҷикӣ — 230 384, қирғиз-кайсакӣ — 63 091, ӯйғурӣ- 19 993, сартӣ — 18 073, руси бузург, русии хурд ва беларусӣ. — 14 006, форсӣ — 1.723, полякӣ — 1.531, яҳудӣ-тоҷикӣ — 1.312, тоторӣ — 460, олмонӣ — 440, арманӣ — 370, боқимонда — 770.

Аҳолии шаҳри Самарқанд то соли 1897 55128 нафар буд. Тақсимоти аҳолии шаҳри Самарқанд аз рӯи забони модарӣ дар солҳои 1897^[3] : тоҷикӣ — 36 845, русии бузург, русии хурд ва белорусӣ — 8 393, ӯзбекӣ — 5 506, яҳудӣ-тоҷикӣ — 1 169, лаҳистонӣ — 1 072, форсӣ — 866, олмонӣ — 330, сарт — 287, тотор — 165, арманӣ — 159, ӯйғурӣ — 77, қирғиз-кайсакӣ — 43, боқимонда — 198.

Уезд	узбекҳо	тоҷикон	қирғиз-қайсакҳо	қошғариён	сартиён	русҳо
Дар умум (вилоят)	59.0 %	26,8 %	7,3 %	2.3 %	2.1 %	1,5 %
Ҷиззах	65,2 %	2.2 %	23,1 %	…	7.6 %	…
Катта-Қӯрғон	90,9 %	7,2 %	…	…	…	…
Самарқанд	48,6 %	36.0 %	…	1.1 %	…	2,4 %
Хуҷанд	33,3 %	50,9 %	6,2 %	7.8 %	…	1.2 %

Нигаред низ

Эзоҳ

↑ Сборник материалов для статистики Самаркандской области за 1887—1888 годы. Выпуск 1. Самарканд,1890, с.249-250
↑ ^2.0 ^2.1 Демоскоп Weekly — Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 года. Самаркандская область, вся
↑ Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 года. Самаркандская область, город Самарканд

Пайвандҳои берунӣ

ЭСБЕ: Самаркандская область
Самаркандская область — статья из Большой советской энциклопедии.
Библиотека Царское Село, книги по истории Самаркандской области, PDF
Радетель Туркестана Георгий Арендаренко Бойгонӣ шудааст 23 апрели 2014 сол.

[1] Сборник материалов для статистики Самаркандской области за 1887—1888 годы. Выпуск 1. Самарканд,1890, с.249-250

[autogenerated1-2] 2.0 ^2.1 Демоскоп Weekly — Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 года. Самаркандская область, вся

[3] Всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 года. Самаркандская область, город Самарканд

[1]

[2]

[3]