Гаумот
Гаумото, Гаумот, Гавмард, Бардияи дурӯғин (порсии бостон: 𐎥𐎢𐎶𐎠𐎫; асри VI то м., Посоргод, устони Форс — 522 то м., Посоргод, устони Форс) — севумин подшоҳи Ҳахоманишӣ, писари Куруш. Гуфта мешавад пас аз Камбуҷияи II Гаумоти муғ тахти подшоҳиро аз худ намуд.
 | |
| Таваллуд |
асри VI то м. |
| Даргузашт |
522 то м. |
| Падар | Куруши Бузург |
| Ҳамсар | Ҳутусо |
| Эътиқод | маздаясно |
Ҳукмат
вироишГаумот дар Катибаи Бесутуни Дорои 1 марди муғе аз Мод зикр шудааст. Гаумот аз лашкаркашии Камбуҷия ба Миср (526—522 то м.) истифода бурда, дар Экбатана даст ба ошӯб зад ва ҳокимиятро ғасб намуд (11 марти 522 то м.). Камбуҷия барои саркӯб сохтани ошӯби Гаумот роҳи Порсро пеш гирифт, вале дар роҳ фавтид. Дар фурсати муносиб Гаумот бо пуштибонии мардуми Порс, Мод ва Бобил тахту тоҷи сулолаи Ҳахоманиширо соҳиб шуд. Гаумот барои қонунӣ гардонидани ҳукуматаш худро Бардиё — писари Куруш ва бародари Камбуҷия эълон карда, духтари калонии Куруши Кабир — Отусоро ба ҳамсарӣ пазируфт ва насабашро ба сулолаи ҳукмрон пайваст. Баъди таъқиб ва шикаст додани рақибон Гаумот се сол мардумро аз пардохти андоз озод карда, ба хидмати сипоҳ ҷалб шудани ҷавононро манъ кард.
Аз рӯи нигориши Катибаи Бесутун Дорои I бо пуштибонии ҳафт тан пешвои бонуфузи хонадони порсҳо — Утан (Отан), Виндафарн (Интаферн), Гобрия (Гаубарува), Видарн, Бугубахш ва Адуманиш бо роҳи сӯиқасд (29 сентябри 522 то м.) Гаумот-ро дар Сакаяувати ном дижи Мод ба қатл расонд. Таърихнигорони юнонӣ Ҳеродот ва Ктесий Гаумот-ро бо номҳои Смердис ва Таниоксаркс зикр намуда, аз аҳли муғон будан ва Бардия ном гирифтанашро таъкид намудаанд. Фоҷианигори юнонӣ Эсхил дар фоҷиаи «Порсҳо» Гаумот-ро бо номи Мард зикр кардааст. Ҳукмронии Гаумот чандон тӯлонӣ набошад ҳам, пояҳои давлатдории Ҳахоманишиниёнро суст карда, шоҳаншоҳиро аз хонадони Куруши II Кабир ба шохаи дигари ин сулола — Дорои I интиқол дод. Баъд аз саркӯбсозии ошӯби Гаумот тахти шоҳӣ (соли 522 то м.) ба Дорои I расида, ӯ тайи ду сол беш аз нуҳ ошӯби ҷонибдорони Гаумот-ро пахш кард. Аксари таърихнигорон — И. М. Дяконов, Р. Фрай, М. А. Дандамаев, И. Алиев ва дигарон ошӯби Гаумот-ро инқилоби иҷтимоӣ ва мазҳабӣ донистаанд.
Нигаред низ
вироишЭзоҳ
вироишАдабиёт
вироиш- Гаумата / Б. Абдураҳмонов // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.
- Геродот. История. Л., 1972; Дьяконов И. М. История Мидии. М., 1956;
- Алиев И. История Мидии. Баку, 1960; Дандамаев М. А. Иран при первых Ахеменидах. М., 1963;
- Фрай Ричард. Наследие Ирана. М., 1972;
- Дандамаев М. А., Луконин В. Гаумот Культура и экономика древнего Ирана. М., 1980;
- Поротников В. Дарий. М., 2004;
- Саймиддинов Д. Форсии бостон. Д., 2007;
- Фаррух Кова. Персы. Армия великих царей. М., 2009.