Иёлати Балучистон

Балучистон ( урду: بلوچستان белудж. Балучистон ) — яке аз иёлатҳои Покистон мебошад, ки дар шарқи Балуҷистон воқеъ аст. Дар ғарби кишвар назди сарҳад бо Эрон ҷойгир аст. Он ба уқёнуси Ҳинд дастрасӣ дорад. Аҳолӣ — 7 миллион нафар. Таркиби этникӣ: Балочи ва Паштунҳо. Дини асосии: Ислом. Масоҳат — 347 190 км². Маркази маъмурӣ шаҳри Куъта‎‎ аст. Дар ҷанубу ғарб дар соҳили баҳри Араб бузургтарин бандари минтақа - Гвадар воқеъ аст.

Иёлати Балучистон
урду: بلوچستان
Парчам Нишон
Кишвар	[[|]]
Маркази маъмурӣ	Кувета
Роҳбар	Syed Zahoor Ahmad Agha[d]
Таърих ва ҷуғрофиё
Таърихи таъсис	1 июл 1970
Масоҳат	347 190 км²
Вақти минтақавӣ	UTC+05:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ	13 162 222 тан (2014)
Шиносаҳои ададӣ
Рамзи ISO 3166-2	PK-BA
Вебгоҳи расмӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Ҷуғрофиё ва иқлим

Балучистон, ки дар канори ҷанубу шарқии паҳнокӯҳи Эрон воқеъ аст бузургтарин вилояти Покистон мебошад, ки масоҳати он 347,190 км² мебошад ва тақрибан 44% аз тамоми ҳудуди кишварро ташкил медиҳад. Зичии аҳолӣ бинобар релефи кӯҳӣ ва норасоии об ниҳоят паст аст. Дар шимоли иёлат кӯҳҳои Сулаймон ҷойгиранд, ки сарҳади байни кӯҳҳои Эрон ва минтақаи субтропикии Ҳиндустон мебошад ва ворид шудани шамолҳои серборишро аз уқёнуси Ҳинд пешгирӣ мекунад, ки боиси фазои хушк дар ҷануби Афғонистон аст. Маркази маъмурии Балучистон шаҳри Куъта‎‎ аст, ки дар шимоли ин иёлат, дар наздикии марз бо Афғонистон дар роҳи Қандаҳор ҷойгир аст. Минтақаи ҷанубии бахши Куъта‎‎ нимбиёбон аст, нуқтаҳои аҳолинишин танҳо дар соҳили рӯдҳо ҷойгир шудаанд. Зимистонҳо, хусусан дар қисмати болоии баландкӯҳҳо, наздиктар ба соҳили уқёнус ва дар ҳамвориҳо нисбатан сардтаранд. Тобистон гарм ва хушк аст, ҳарорат ба 50 ° С мерасад. Сабти ҳарорат: 53° С, дар Сиби сабт шудааст. Ҷуғрофиёдони австриягӣ О. Спейт шароити табиӣ-иқлимии Балучистони Покистонро, ки аз ин ҷиҳат фарқе камтар аз Балучистони Эрон дорад, чунин муаррифӣ намудааст: «Гармои тафсону сармои беамон, бодҳои муқтадир, обхезиҳои аҳёнии пурталотум, гарду ғубори фарогири тобистонӣ, замини сангу регу шағалпӯш, бориши ночизу номуътамад, заминҷунбӣ — чунинанд шароити сахту шадиди танҳо бо муҳассаноти зудгузари баҳор андаке рӯйпӯшшавандаи қаламраве, ки ҳамагӣ чанд ҷазирачаи сабзгуни ҳосилхез дорад».

Ҷудоихоҳии Балучистон

Балуҷистон (гулобӣ)

Муборизаи мусаллаҳона дар Балучистон аз соли 1948 оғоз ёфта, то имрӯз идома дорад. Вилояти қадимии таърихие, ки сарзамини қавму қабилаҳои сершумору сернуфуси балуч аст, имрӯзҳо дар ҳайати ду давлати мустақил Эрон ва Покистон қарор дошта, соҳибонашон онҳоро ба тарзу василаҳои хоссу мутафарриқа зимомдорӣ мекунанд ва, бо вуҷуди ҳамаи ин тафриқоту мушкилиҳо мардуми диловари балуч дар тӯли таърихи мутамодӣ дар халқу қавму қабилаҳои тасхирнамудаашон маҳлулу маъдум нагардида, баръакс, онҳоро дар худ махлут сохта, забону урфу одат ва суннату фарҳанги миллии худро барқарору устувор дошта, дар давоми даҳсолаҳои охир барои миллатшавию соҳибистиқлолии сиёсӣ-давлатӣ (истиқрори «Балуҷистони Кабир») муборизаи мақсадноки ҳамагонӣ мебаранд. Азбаски балучон то нимаҳои дувуми садаи XX соҳиби хатту алифбо набуданд, андешаву ороашонро, дар қолаби шеъру достону ривоятҳои халқӣ баён доштаанд, ки аз насле ба насле то замони мо расида, корномаҳои нотакрори халқи шуҷоашонро ситоиш мекунанд ва дар тарбияи эҳсоси фарзандони худу дигарон ҳиссагузор мешаванд. Ба Ҳукуматҳои Эрон ва Покистон миллатгароёни балуҷӣ мухолифанд ва хостори истиқлоли мардуми тақсимшудаанд. Аз бузургтарин қисмҳои низомии Балучистон, Артиши Озоди Балучистон ва Ҷундалл амал мекунанд.

Тақсимоти маъмурӣ

Рамзҳои иёлати Балучистон (ғайрирасмӣ)

Парчами вилоят
Мӯҳри вилоят
Ҳайвонот
Паррандаҳо
Дарахтҳо
Гулҳо
Варзиш дар иёлат

Иёлати Балучистон ба 30 ноҳия тақсим шудааст.

1. Авран
2. Боркҳон
3. Шаҳид Сакандаробод
4. Вашук
5. Гвадар
6. Дера Багти
7. Ҷаъфаробод
8. Ҷаҳал Магси
9. Жуб
10. Зиёрат
11. Каҳлу
12. Кич
13. Куъта
14. Саҳнатпур
15. Қалъаи Абдуллоҳ
16. Қалъаи Сайфуллоҳ
17. Лесбила
18. Луролои
19. Мастунг
20. Мусо Хил
21. Носиробод
22. Нушки
23. Панҷгур
24. Пешин
25. Сабӣ
26. Хоран
27. Ҳарнай
28. Хездор
29. Чоғи
30. Шерони

Иқтисод

Аз соли 1973 то 2000 ҳиссаи Балучистон дар иқтисодиёти кишвар аз 3,7% то 4,9% , аз соли 1972 он 2,7 маротиба афзудааст . Асоси иқтисодиёт истихроҷи гази табиӣ, ангишт ва дигар маъданҳо мебошад. Қисми муҳими даромади аҳолӣ чорводорӣ ва моҳипарварӣ дар баҳри Араб аст. Инфрасохтор хеле рушд ёфтааст. Бо вуҷуди ақибмонии иқтисодиёт, як қатор лоиҳаҳои рушд мавҷуданд, ки яке аз онҳо сохтмони бандари амиқи обӣ дар шаҳри Гвадар мебошад.

Наботот

Ҳудуди Балучистон бо камии набототаш фарқ мекунад. Махсусан, табиати Бахши Макрон хеле камнаботот аст. Дар пуштаҳои баландкӯҳ ва нишебии кӯҳҳои қисмати шимолии Балучистон ягон-ягон пистазору арчазор мушоҳида мешаванд. Поинтар, дар домани кӯҳҳо, гулбеду бодому туту чормағз андаке зиёдтар ба назар мерасанд. Дар ҳамвориҳои хоксангӣ газбутта, дар регхокаҳо саксавул мерӯяд. Дар қисмати ҷанубии Балучистон зайтуну хурмозорҳо, дарахти русо, мангуст меруяд. Дар Бахши Куъта боғоти мева дучор меоянд. Олами ҳайвоноти Балучистон ҳам ғанӣ нест. Дар навоҳии кӯҳистон гӯсфанди ваҳшиву бузи кӯҳӣ, дар водию доманкӯҳҳо харгӯшу рӯбоҳ, дар ҳамвориҳо ҷейран ба чашм мерасанд. Шағолу гургу кафторҳо мушоҳида мешаванд. Дар биёбонҳо сагони ёбоӣ, ки балучҳо «бошума» меномандашон, оворагардӣ мекунанд. Дар қамишзорони д-ҳои Машкилу Рахшону Бампур гуроз дучор меояд. Дар мавзеъҳои гуногуни хокию обии Балучистон кабку мурғобию ғозу қу ва анвои мухталифи парандагони кӯчӣ будубош доранд. Аз хазандаҳо мору карапсаро дар ҳама гӯшаву канор метавон дучор омад. Сукунатгоҳи кишоварзони муқимӣ ва бошишгоҳи зимистонаи чорводорони кӯчии балуч, асосан, дар соҳили дарёҳо ва воҳаҳои камшуморе, ки дар шафати манбаи оби доимӣ қарор доранд, бунёд гардидаанд.