Михаил Бакунин
Михаи́л Алекса́ндрович Баку́нин (18 (30) май 1814, деҳаи Прямухино, уезди Новоторжский, губернияи Твер, Империяи Русия — 19 июн (1 июл)-и 1876, Берн, Швейсария) — инқилобии рус, файласуф ва публитсист, яке аз назариётчиёни анархизм.
| русӣ: Михаи́л Алекса́ндрович Баку́нин | |
 | |
| Таърихи таваллуд | 30 май 1814[1][2] |
| Зодгоҳ | |
| Таърихи даргузашт | 1 июл 1876[3][2][1] (62 сол) |
| Маҳалли даргузашт | |
| Кишвар | |
| Фазои илмӣ | фалсафа |
| Алма-матер | |
| Имзо |
.svg){kind=small} |
 Гуфтовардҳо дар Викигуфтовард | |
 Осор дар Викитека | |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Зиндагинома
вироишАз оилаи дворян. Соли 1840 барои омӯзиши фалсафа дар Университети Берлин ба Олмон сафар кардааст. Дар он ҷо ба ҷавонгегелчиён ҳамроҳ ва ба сиёсат машғул шуда, ба ҳаракати сотсиалистӣ мепайвандад. Соли 1844 аз ҳуқуқи ба Россия барнагаштан ғоибона маҳрум мегардад ва ба Сибир табъид мешавад. Иштирокдори инқилоби солҳои 1848-49 дар Аврупо ва яке аз роҳбарони шӯриш дар Дрезден буд. Солҳои 1850-51 борҳо дастгир ва, оқибат, ба ҳабси абад маҳкум мешавад. Соли 1851 ӯро ба Россия таҳвил медиҳанд; аввал дар Қалъаи Петропавловск нигоҳ дошта, (дар он ҷо муроҷиатномаи худ «Иқрор»-ро ба император Николайи I менависад) ва, баъдан, то охири умраш, ба Сибир бадарға мешавад. Ба воситаи Ҷопон ва ИМА ба Аврупо мегурезад. Соли 1864 ба Интернатсионали I дохил мешавад, вале, аз сабаби ихтилофи назар бо К. Маркс, аз он хориҷаш карданд. Солҳои 60 садаи XIX ҷаҳонбинии худро ба куллӣ тағйир дода, аз мавқеи дин ба материализм мегузарад.
Ақидаҳо
вироишДар асарҳояш «Федерализм ва сотсиализм» (1867), «Империяи тозиёнаи Олмон ва револютсияи иҷтимоӣ» (1871), «Давлатдорӣ ва анархия» (1873), «Худо ва давлат» динро ҳамчун дараҷаи худмаърифатии авлоди башар муаррифӣ кардааст. Моҳияти инсонро дар озодӣ мебинад, ки дар он озодии як нафар мутаносиб ба озодии ҳама мебошад; ба фикри Бакунин, дар ҷамъияте, ки озодӣ набошад, ҳатто зиндагии синфи ҳукмрон ҳам бо маҳдудиятҳои иҷбории зоҳирии он хуш намегузарад.
Озодӣ ва маҳдудият мазмунҳои иҷтимоӣ дошта, хусусияти ҳаёти ҷамъиятиро ба таври умумӣ ифода мекунанд ва баъд, ҳамчун натиҷа, ба ҳаёти афроди ҷомеа интиқол меёбанд. Мутобиқи таълимоти Бакунин, озодӣ, ба фикри файласуфону ҳуқуқшиносони замони нав, хосияти азалии ҳар фарди ҷудогона набуда, баръакс, ҷамъбасти инкишофи таърихии инсоният аз ҳолати ҳайвонӣ ба ҳолати инсонӣ мебошад. Худованд, дар ин сурат, як моҳияти махсус дар муқобили инсон ва вуҷуди ҳукмрон бар ӯ тасаввур мешавад. Аз ин рӯ, дин асосу манбаъи ҳама гуна шаклҳои ситамкорию ғуломӣ мебошад, ки давлат онро дастгирӣ ва тарафдорӣ менамояд. Бинобар ин, мубориза барои озодӣ дар пайи худ мубориза барои динро низ дорад.
Китобшиносӣ
вироиш- Катков М. Н. Кто наши революционеры? (Характеристика Бакунина), 1863.
- А. В. Амфитеатров «Святые отцы революции: М. А. Бакунин», 1906.
- Блок А. Михаил Александрович Бакунин Бойгонӣ шудааст 1 июни 2009 сол., 1906.
- В. Черкезов. Значение Бакунина в интернациональном революционном движении, 1915.
- Боровой А. Бакунин Бойгонӣ шудааст 1 июни 2009 сол., 1926.
- Б. Горев. М. А. Бакунин (К 50-летию со дня смерти)
- Н. М. Пирумова Бакунин (ЖЗЛ) (1970) или zip Бойгонӣ шудааст 25 Декабри 2010 сол.
- Пол Аврич. Бакунин и Нечаев Бойгонӣ шудааст 5 марти 2009 сол., 1974.
- В. Ф. Пустарнаков. М. А. Бакунин, 1989.
- Плеханов Г. В. Бакунин — глава из книги «Анархизм и социализм»
- Борис Парамонов Сапоги всмятку: бренд «БАКУНИН» Бойгонӣ шудааст 1 июни 2009 сол.
- Дамье В. В. Михаил Бакунин: от социалистического федерализма к анархизму // «Философские науки». 2014. № 7. С.83-102.
- Рябов, Пётр. Человек бунтующий: философия бунта ӯ Михаила Бакунина и Альбера Камю
- Стеклов Ю. М. Михаил Александрович Бакунин. Его жизнь и деятельность. Т. 1-4. — М.-Л., 1926—1927. — 4 т.
- Пирумова Н. М. Михаил Бакунин. Жизнь и деятельность. — М., 1966.
- Пирумова Н. М. Социальная доктрина М. А. Бакунина. — М., 1990.
- М. А. Бакунин: Pro et contra. — 2-е изд., испр. — СПб: Изд-во РХГА, 2015. — 1050 с.
- Зильберман И. Б. Политическая теория анархизма М. А. Бакунина. Критический очерк. — Л., 1969.
- Дюкло Ж. Бакунин и Маркс. Тень и свет. Пер. с франц. — М., 1975.
- Моисеев П. И. Критика философии М.Бакунина и современность. — Иркутск, 1981.
- Графский В. Г. Бакунин. — М.: Юридическая литература, 1985. — 144 с. — (Из истории политической и правовой мысли).
- Мамут Л. С. Этатизм и анархизм как типы политического сознания. Домарксистский период. — М., 1989.
- Ударцев С. Ф. Политическая и правовая теория анархизма в России: история и современность. — Алматы, 1994.
- Демин В. Н. Бакунин. — М., 2006.
- Кембаев Ж. М. Федералистские идеи М. А. Бакунина относительно объединения народов Европы и всего мира // Право и политика. — № 11. — 2010. — С. 2016—2025.
- Сысоев В. Бакунины.- Тверь: Созвездие, 2002.- 464с.: ил.
Нигаред низ
вироишЭзоҳ
вироиш- ↑ 1.0 1.1 1.2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
- ↑ 2.0 2.1 Русские писатели 1800—1917: Биографический словарь (русский) / зери таҳрири P. Nikolayev — Маскав: Донишномаи бузурги Русия, 1989. — Ҷ. 1. — С. 142—144. — 672 с.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Краткая литературная энциклопедия (рус.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
- ↑ 4.0 4.1 Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
Сарчашма
вироиш- Бакунин Михаил Александрович // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.
Пайвандҳо
вироиш
|
Михаил Бакунин дар Викигуфтовард |
|---|---|
|
Михаил Бакунин дар Викинабишта |
|
Михаил Бакунин дар Викианбор |
- Бакунины, общественные деятели // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1905. — Т. доп. I. — С. 201—203.
- Бакунин пробудил ӯ швейцарцев дух анархии. «Наша газета» (Швейцария)
- Могила Михаила Бакунина на сайте «Могилы знаменитостей»
- На сайте Народной Воли
- Жизнь и творчество Бакунина Михаила Александровича Бойгонӣ шудааст 7 апрели 2011 сол.