Михаил Горбачёв

Михаил Сергеевич Горбачёв (2 март 1931^[…], Приволное, қаламрави Қафқози Шимолӣ^[d], ҶШФСР^[d], ИҶШС — 30 август 2022, Маскав, Маскав, Русия) — ходими ҷамъиятӣ, ҳизбӣ ва давлатии Иттиҳоди Шӯравӣ ва Русия. Охирин Котиби генералии КМ ҲКИШ (1985—1991).

Михаил Сергеевич Горбачёв
русӣ: Михаил Сергеевич Горбачёв
Президенти ИҶШС
15 марти соли 1990 — 25 декабри соли 1991а
Ноиби президент	Геннадий Иванович Янаев (то 4 сентябр соли 1991)
Пешгузашта	вазифа барҳам хурд
Ҷонишин	вазифа вазифа барҳам хурд
Раиси Шӯрои Олии ИҶШС
25 майи соли 1989 — 15 марти соли 1990
Пешгузашта	вазифа таъсис ёфт; ӯ худ ҳамчун Раиси Президиуми Шӯрои Олии ИҶШС
Ҷонишин	Лукьянов, Анатолий Иванович
Раиси Президиуми Шӯрои Олии ИҶШС
1 октябри соли 1988 — 25 майи соли 1989
Пешгузашта	Андрей Андреевич Громыко
Ҷонишин	вазифа упразднена; ӯ худ ҳамчун раиси Шӯрои Олии ИҶШС
Котиби генералии КМ ҲКИШ
11 марти соли 1985 — 24 августи соли 1991
Пешгузашта	Константин Устинович Черненко
Ҷонишин	Владимир Антонович Ивашко (и.в.)
Котиби якуми Кумитаи ҳизбии кишвари Ставропол
10 апрели соли 1970 — 4 декабри соли 1978
Пешгузашта	Леонид Николаевич Ефремов
Ҷонишин	Всеволод Серафимович Мураховский
парчам Пешвои ҲСДР
24 ноябри соли 2001 — соли 2004
Пешгузашта	вазифа барҳам хурд
Ҷонишин	Владимир Николаевич Кишенин ҳамчун раис
Таваллуд	2 март 1931(1931-03-02)[…] Приволное, қаламрави Қафқози Шимолӣ[d], ҶШФСР[d], ИҶШС
Даргузашт	30 август 2022(2022-08-30) (91 сол) , Маскав, Русия
Мадфан	Novodevichy Cemetery[d]
Падар	Горбачёв Сергей Андреевич (1909-1976)
Модар	Гопкало Мария Пантелеевна (1911-1993)
Ҳамсар	Раиса Максимовна Горбачёва (Титаренко) (аз 1953 то 1999)
Фарзандон	Ирина Горбачёва (Вирганская)
Ҳизб	1) ҲКИШ (1952—1991) 2) ҲСДМР (2000—2001) 3) ҲСДР (2001—2007) 4) ССД (аз 2007)
Таҳсилот	Moscow State University, Faculty of Law[d] (1955) Stavropol State Agrarian University[d] (1967) Донишгоҳи давлатии Маскав
Дараҷаи илмӣ	доктори илм
Фаъолият	сиёсат, economic reform[d], democratization[d], Бозсозӣ ва political reform[d]
Эътиқод	атеизм
Соядаст
Ҷоизаҳо	honorary citizen of Berlin[d] (9 ноябр 1992) Free Your Mind[d] (2008) North–South Prize[d] Alexander Men Prize[d] Delta Prize for Global Understanding[d] Champions of the Earth[d] (2006) Harvey Prize[d] (1992) Otto Hahn Peace Medal[d] (1989) Golden Plate Award[d] Global Economy Prize[d] (2015) ҷоизаи Гравемайер[d] (1994) honorary doctor of the University of Madrid Complutense[d] (1990) honorary citizen of Košice[d] (2018) Honorary doctor of the University of Liège[d] honorary doctor of the University of Münster[d] honorary doctor of the University of Tromsø[d] Point Alpha Prize[d] (2005) German Environmental Prize[d] (2010) Franz Josef Strauss Award[d] (2011) Osgar[d] (2005) Osgar[d] (2009) Financial Times Person of the Year[d] (1985, 1989) Dr. Friedrich Joseph Haass-Preis[d] (2007) Acqui Award of History[d] Marion Dönhoff Award[d] Indira Gandhi Peace Prize[d] (1987) Golden Doves for Peace[d] (ноябри 1989) Albert Einstein Peace Prize[d] (июни 1990) Honorary doctorate from the Sorbonne University Paris[d] (12 декабр 2001)
Вебгоҳ	gorby.ru​(рус.)​(англ.)
Ҷойҳои кор	Иттифоқи Ленинии Коммунистии Ҷавонони Умумииттифоқ The Gorbachev Foundation[d]
Парвандаҳо дар Викианбор

Зиндагинома

Аз оилаи деҳқон. Хатмкардаи факултаи ҳуқуқшиносии Университети давлатии Маскав (1955) ва Институти хоҷагии қишлоқи Ставропол (1967, ғоибона).

Фаъолияти ҳизбӣ

Солҳои 1956—1962 котиби якуми Кумитаи комсомоли шаҳри Ставропол, котиби дуввум ва котиби якуми Кумитаи комсомоли кишвари Ставропол. Солҳои 1966—1970 котиби якуми Кумитаи партиявии шаҳри Ставропол, котиби дуввуми Кумитаи партиявии кишвари Ставропол. Солҳои 1970-78 котиби якуми Кумитаи партиявии кишвари Ставропол. Аз ноябри 1978 котиби КМ ҲКИШ ва аз соли 1980 узви Бюрои сиёсии КМ ҲКИШ. Солҳои 1985—1991 Котиби генералии КМ ҲКИШ. Михаил Горбачёв дар ин вазифаи масъулиятнок барои пешгирии буҳрони иқтисодии мамлакат барномаи афзоиши маҳсулнокии меҳнат, таҷдиди технологияи соҳаҳои муҳимми истеҳсолот ва афзунсозии даромади миллиро пешниҳод кард. Аммо коҳишёбии нархи ҷаҳонии нафт ва филиззот тайи солҳои 1985—1986 иҷроиши ин барномаро номумкин сохт.

Бозсозӣ

Бо ташаббуси Михаил Горбачёв дар Анҷумани 27 ҲКИШ(феврал-марти 1986) барномаи мукаммали ислоҳот, бозсозии идоракунии иқтисодиёт ва роҳ кушодан ба фаъолияти хусусӣ баррасӣ гардид. Дар замони бозсозӣ аз соли 1986 озодии сухан ва матбуот вусъат ёфта, шумораи ҷамъияту иттиҳодияҳои ғайридавлатӣ афзуданд, робита бо кишварҳои хориҷӣ тавсеа пайдо кард. Аз ибтидои соли 1987 Михаил Горбачёв барои нав кардани кадрҳои ҳизбӣ шурӯъ намуд, ки беш аз 70 дарсади ҳайати аъзоёни Бюрои сиёсӣ, 70 дарсади котибони ҳизбии кумитаҳои шаҳрию ноҳиявӣ ва 60 дарсади котибони кумитаҳои вилоятии ИҶШС иваз шуданд. Ислоҳоти иқтисодӣ ба таҳкими бахши хусусӣ мусоидат карда, соли 1990 шумораи кооперативҳо ба 245 ҳазор ва бонкҳои тиҷоратӣ ба 224 адад расид. Вале беқурбшавии пул, камчинии маҳсулоти хӯрокворӣ ва болоравии нархи маҳсулоти ниёзи аввал боиси буҳрони шадид дар мамлакат гардид. Дар натиҷа пояҳои ҳукумати марказӣ коҳида, вокунишҳои миллӣ ва кӯшишҳои истиқлолхоҳӣ афзуданд ва то ҳадди ошӯбу хунрезиҳо рафта расиданд (ҳодисаҳои Қарабоғ, Сумгаит, Боку, Тбилиси, Вилнюс), ки мисоли он дар Тоҷикистон воқеаҳои февралии 1990 шуда метавонад. Зимни ислоҳоти сохтори сиёсӣ дар ҷаласаи ғайринавбатии Шӯрои Олии ИҶШС Михаил Горбачёв 1 октябри соли 1988 раиси Президиуми Шӯрои Олии ИҶШС ва 25 майи 1989 бо гирифтани овози зиёд Раиси Шӯрои Олии ИҶШС интихоб гардид. Гурӯҳи мухолифони Михаил Горбачёв дар атрофи Б. Н. Елсин муттаҳид шуда, 12 июни соли 1990 дар анҷумани депутатҳои халқи РСФСР Декларатсияи истиқлоли давлатии Руссияро қабул карданд. Бо ташаббуси Михаил Горбачёв барои нигоҳ доштани ИҶШС референдум (17 марти 1991) гузаронида шуд, ки 76 дарсади аҳолии мамлакат онро ҷонибдорӣ карданд. Имзои Шартномаи Иттифоқи ҷумҳуриҳои мустақил 20 сентябри соли 1991 мавқуф гузошта шуд, вале бинобар балвои августии соли 1991 ин санад баррасӣ нагардид. Борис Елтсин аз 23 августи соли 1991 фаъолияти ҲКИШ-ро дар ҳудуди РСФСР манъ кард. 24 августи соли 1991 Михаил Горбачёв аз гирифторӣ дар Фароси Қрим раҳида, ба Маскав баргашт ва аз вазифаи Котиби генералии КМ ҲКИШ истеъфо дод. Кӯшишҳои минбаъдаи Михаил Горбачёв барои дубора баррасӣ намудани имзои Шартномаи Иттифоқи ҷумҳуриҳои мустақил бенатиҷа монд. 18 декабри соли 1991 сарони давлатҳои РСФСР, Украина ва Белоруссия шартномаи Беловежскро дар бораи пароканда кардани Иттиҳоди Шӯравӣ ва таъсис додани Иттиҳоди давлатҳои мустақил имзо карданд.

Истеъфо

Баъди аз мақоми Президенти ИҶШС 24 декабри соли 1991 истеъфо доданаш аз соли 1992 президенти Фонди байналхалқии таҳқиқоти иҷтимоию иқтисодӣ ва сиёсӣ (Фонди Горбачёв) мебошад. Дар давраи Михаил Горбачёв ҷанги Афғонистон (1989) боздошта шуд ва Ҷумҳурии Олмон (1990) муттаҳид гардид. Робитаҳои хориҷӣ бо Британияи Кабир, Хитой, ИМА беҳтар шуд.

Ҷоизаҳо ва медалҳо

Барандаи Ҷоизаи Нобел барои сулҳ (1990). Бо 2 ордени Ленин, 2 ордени Револютсияи Октябр, чандин ордену медалҳои дигар сарфароз шудааст.

Адабиёт

• Пияшев Н. Ф. М. С. Горбачёв… кто он? М., 1995.

Сарчашма

• Горбачёв Михаил Сергеевич // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.