Навъ (гиёҳшиносӣ)

Навъи рустанӣ, хели рустанӣ, рақам, култивар (англ. cultivar) — маҷмӯъи рустаниҳоест, ки бо роҳи селекксионӣ ба вуҷуд омадаанд ва аломату хусусиятҳои муайяни морфологию физиологӣ ва хоҷагии худро аз насл ба насл мегузаронанд; воҳиди таснифотӣ рустаниҳои мазрӯъ.

Навъи рустанӣ маҳаллӣ ва селоксионӣ мешавад навъҳои маҳаллӣ маҳсули селексиям халқӣ буда, дар натиҷаи интихоби умумии дурудароз ба даст омадааст. Онҳо ба шароити маҳал нағз мутобиқ буда, бисёр хусусиятҳои муҳими хоҷагию селексионӣ доранд. Навъҳои селексионӣ дар муассисаҳои тадқиқоти илмӣ бо усулҳои махсус ба вуҷуд оварда мешаванд. Навъҳо аз рӯи пайдоиш ва хусусиатҳои биологӣ хаттӣ (насли як рустании худгардолудшаванда, ки хусусиятҳои якхела дошта, бо роҳи интихоби фардӣ ба даст овардаанд), фардӣ (маҷмӯи рустаниҳои аз ҷиҳати генетики якхелаи одатан дутарафа гардолудшаванда, ки як ё якчанд аломатҳои умумӣ доранд), клонӣ (насли интихобии рустании аз ҷиҳати генетикӣ бештар якхела, ки бо роҳи нашвӣ — қаламча, бехҷаст ва пайванд зиёд кардаанд) мешаванд. Навъи рустании ҳамҷинсро, ки аломатҳои хоҷагӣ ва биологии монанд доранд, барои осонии омӯзиш ва инвентаризатсия ба гурӯҳҳо — навътипҳо муттаҳид мекунанд. Навъҳои беҳтаринро истифода бурдан яке аз бехтарин омилҳои баланд бардоштани ҳосили зироати хлҷагии қишлоқ ва бехтар кардани сифати маҳсулоти он мебошад. Дар натиҷаи дурудароз истифода бурдани навъҳо сифат ва ҳосилнокии онҳо паст мешавад, ки дар натиҷа масъалаи навъбарқароркунӣ ба миён меояд. Навъи рустаниҳои кӯҳнаро ҳар сари вақт бо навъҳои серҳосилу хушсифат иваз мекунанд.

Дар Иттиҳоди Шӯравӣ ҳамаи навъҳоро пеш аз ба истеҳсолот ҷорӣ намудан аз санҷиши давлатӣ (конкурси махсус, ки навъҳои беҳтаринро интихоб мекунад) мегузаронанд. Ба зиёд кардани Навъи рустанӣ муассисаҳои тухмипарварӣ машғул мешаванд. Ҳақиқи будани Навъи рустаниро назорати навъ муайян мекунад.

Эзоҳ

Сарчашма

Навъаи растанӣ // Ирландия — Лениннома. — Д. : СИЭСТ, 1981. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев ; 1978—1988, ҷ. 3).