Оли Xуҷанд

Оли Xуҷанд, Хонадони Хуҷандиён — сулолаест, ки аз солҳои 70 асри 11 то охири асри 12 риёсати мазҳаби шофеия, баъдтар хукумати вилояти Исфаҳонро дар ихтиёр дошт.

Нуфуз ва мақоми хонадони Хуҷандиёнро қайд карда, шоирон ва муаррихону тазкиранависон онҳоро фозилу илмдӯст ва маърифатпарвар ба қалам додаанд. Ба Оли Xуҷанд Абӯбакр Муҳаммад ибни Собити Хуҷандӣ (вафот 1090), ки дар пойтахти Салҷуқиён шаҳри Марв умр ба cap мебурд, асос гузоштааст.

Ӯ дар мадрасаи Низомияи Исфахон мударрисӣ кар­да, дар атрофи худ уламову удаборо гирд оварда буд. Вазири аъзами Салҷуқиён Низомулмулк нисбат ба Абубакри Хуҷандӣ ва Оли Xуҷанд ҳусни таваҷҷӯҳ ва эътиқоди махсус доштааст. Нақши Оли Xуҷанд дар ободонии вилояти Исфа­ҳон ва равнақи илму маърифат хеле калон аст.

Дар бунёди Масҷиди ҷомеъ (асри 11), (манораи Чилдухтарон (1107), масҷид ва манорахои Fop (1121), Сян (1132), Алии Исфаҳон Газ, манораҳои Сорбон (1131—1155), Зиёр, Раҳравон, масҷид ва мақба- раи Имомзода Исмоил, марқади Имомзода Аҳмад ва Санги Суманот, оромгоҳи Низомулмулки Маликшоҳи Салҷуқӣ ва ғайра саҳми арзанда доранд.

Намояндагони дигари машҳури Оли Xуҷанд инхоанд: писарони Абубакри Хуҷандӣ — Абулмузаффар ибни Му­ҳаммад ибни Собити Хуҷандӣ (вафот 1096) ва Абдуллатиф ибни Мухам­мад ибни Собити Хуҷандӣ (вафот 1129); Садруддин Муҳаммад ибни Абдуллатиф ибни Муҳаммад ибни Собити Хуҷандӣ ва дигарон.

Адабиёт

• Оли Xуҷанд // Плешко — Сақил. — Д. : СИЭСТ, 1986. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир М. Д. Диноршоев ; 1978—1988, ҷ. 6).