Пол Бийа
Пол Бийа (инчунин Бия; фр. Paul Biya, тав. 13 феврали 1933, Мвомекаа, Камеруни Фаронса) — сиёсатмадор ва ходими давлатии Камерун; Сарвазири Камерун (1975-1982), сипас президенти Камерун (аз 1982).
| фр. Paul Barthélemy Biya'a bi Mvondo | |
 | |
| аз 6 ноябри 1982 | |
| Пешгузашта | Аҳмаду Аҳидҷо |
| 30 июни 1975 — 6 ноябри 1982 | |
| Пешгузашта | вазифа таъсис ёфт |
| Ҷонишин | Белло Буба Майгарӣ |
| Таваллуд |
13 феврал 1933[1][2] (91 сол) |
| Ҳамсар | Шантал Бийя[d] ва Жанне-Ирене Бийя[d] |
| Фарзандон | Франк Бийя[d] ва Бренда Бийя[d] |
| Ҳизб | |
| Таҳсилот | |
| Эътиқод | котулисизм[d] |
| Ҷоизаҳо |
                 |
| Вебгоҳ | prc.cm(англ.)(фр.) |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Аз 25 июли соли 2019, Пол Бийа қадимтарин президенти амалкунанда дар ҷаҳон пас аз марги президенти Тунис Беҷӣ Қаъд Ас-Себсӣ аст.
Зиндагинома
вироишПол Бийа 13 феврали соли 1933 дар деҳаи Мвомекаа дар ҷануби кишвар таваллуд шудааст. Аз рӯи қавмият аз миллати фанг (Булу) [3]. Соли 1956 вай литсейи имтиёзноки ба номи генерал Леклерк дар Яундеро хатм кард, соҳиби дипломи фалсафа гардид [4]. Аз моҳи июни соли 1956 ӯ дар Литсейи Луис ле Гран Париж таҳсил кардааст, инчунин дар Сорбонна таҳсил кардааст. Вай инчунин дараҷаҳои факултаи ҳуқуқшиносии Донишгоҳи Париж ва Институти сиёсатшиносиро дорад. Соли 1962 Институти омӯзиши қаламравҳои бурунмарзии Парижро хатм кардааст [5].
Корнома
вироишСоли 1962 ӯ ба ватан баргашт ва ба хидмати давлатӣ — мансабдори таъйиноти махсус дар дастгоҳи президенти кишвар Аҳмаду Аҳидҷо дохил шуд, сипас соли 1964 директори кабинети Вазорати маорифи миллӣ, ҷавонон ва фарҳанг таъйин шуд, ва дар соли 1965 ӯ дабири кулли вазорат шуд. Дар соли 1967, ӯ дубора барои кор ба дафтари раёсати ҷумҳурӣ рафт ва директори кобинаи шаҳрвандӣ шуд. Аз моҳи январи соли 1968 — котиби генералии канслерия ва ҳамзамон, моҳи август рутбаи вазирро ба даст овард. Аз моҳи июни соли 1970 — дар рутбаи вазири давлатӣ.
30 июни соли 1975 Пол Бийа сарвазири Камерун таъйин шуд.[3] Аз соли 1980 — муовини раиси ягона ҳизби кишвар, Иттиҳоди миллии Камерун.
Раёсатҷумҳурӣ
вироиш4 ноябри соли 1982 Аҳмаду Аҳидҷо ғайриинтизор истеъфо эълон кард ва 6 ноябри соли 1982, тибқи конститутсия, Пол Бийа ӯро дар вазифаи президент иваз кард.[3]
Дар моҳи августи 1983, Бийя Аҳидҷоро ба омода кардани табаддулоти июнӣ айбдор кард [6] (моҳи феврали соли 1984 Аҳмаду Аҳидҷо ва ду шарики ӯ бо иттиҳоми кӯшиши табаддулоти давлатӣ ғоибона муҳокима карда шуданд ва Аҳидҷо ба қатл маҳкум карда шуд, гарчанде ки баъдтар Пол Бийа ӯро бо ҳабси абад иваз кард).
14 сентябри соли 1983 Пол Бийа раиси ҳизби Иттиҳоди Миллии Камерун шуд, ки он соли 1985 бо номи Ассотсиатсияи Демократии Халқи Камерун иваз карда шуд.[3]
6 апрели соли 1984 нерӯҳои ҳукуматӣ кӯшиши дигари табаддулоти ҳарбиро саркӯб карданд. Пас аз он Бийя Гвардияи ҷумҳуриявиро пароканда кард.[6] Вай дар интихоботи президентии 14 январи соли 1984 пирӯз шуд (99,98% овозҳоро гирифт) ва дар интихоботи 24 апрели соли 1988 бо гирифтани 98,75% овозҳо дубора интихоб шуд.[7]
11 октябри соли 1992 дар кишвар интихоботи нави президентӣ баргузор гардид, ки дар он Пол Бийа 39,98%-ро ба даст оварда, боз пирӯз шуд (рақиби асосии ӯ Ҷон Фру Нди 36,8% гирифт) [7]. Дар соли 1996 Бийя як сол раиси Созмони ваҳдати Африқо интихоб шуд.[3] Дар интихоботи президентӣ, ки 12 октябри соли 1997 баргузор шуд, ӯ бо 92,57% овозҳо дубора президенти кишвар интихоб шуд. Дар интихоботи соли 2004, Пол Бийа 70,92% -ро ба даст овард.
Солҳои 1994 ва 1996 даргириҳои мусаллаҳона бо сарбозони Нигерия дар болои нимҷазираи баҳсии нафтхези Бакассӣ рух доданд. Дар моҳи октябри соли 2002, суди байналмилалӣ ҳаққи Камерунро эътироф кард ва 12 июни 2006 Пол Бийа ва Президенти Нигерия Олусегун Обасанҷо созишномаи дахлдорро ба имзо расониданд, аммо парлумони Нигерия аз тасвиб даст кашид. Нимҷазира ба Камерун дар соли 2008 дода шуд.
11 октябри соли 2004 дар ин кишвар интихоботи мунтазами президентӣ баргузор гардид, ки дар натиҷаи он Пол Бийа боз 70.92% овозҳоро ба даст оварда, пирӯз шуд [7].
9 октябри соли 2011, ӯ дубора дубора интихоб шуд ва дар интихоботи президентӣ 77,99% овоз гирифт (бори дигар Ҷон Фру Нди, ки 10% ба даст овард) [7].
Пол Бийа сиёсатмадор-тарафдори рӯ ба моили Фаронса аст.
Дар иқтисодиёт, он муносибатҳои худро бо Чин инкишоф медиҳад, ки на танҳо ҳамчун як сармоягузор, балки ҳамчун як қарздиҳанда дар як қатор лоиҳаҳои бузурги сармоягузорӣ, масалан, дар лоиҳаи сохтани маҷмӯи панелҳои офтобӣ барои электрикунонии вилоятҳои дурдаст (аз соли 2015 амалӣ карда мешавад). Афзоиши нархи нафт дар авоили солҳои 2000-ум ба иқтисоди Камерун сабукие овард, аммо қарзи бузурги беруна дигар наметавонад ҳатто бо даромади нафт пардохта шавад. Дар соли 2006, Камерун аъзои Клуби Порис, як қисми муҳими қарзи Камерунро аз гардан соқит кардааст [8]. Маъмурияти Бийя сатҳи баланди фасодро тавсиф мекунад.
Пол Бийаро ба диктатура, алалхусус муҳоҷирон аз Камеруни собиқи Англия айбдор мекунанд. Дар бисёр рӯихатҳои диктаторҳои муосири ҷаҳон, ӯ ҳамроҳ бо Мсвати III, Теодоро Обианг Нгуема Мбасога ва Роберт Мугабе ҳамроҳ аст [9][10]. Ҳамин тавр, дар рейтинги маҷаллаи Parade барои соли 2009, ӯ дар рейтинги бадтарин диктаторҳои ҷаҳон дар ҷои 19-ум қарор дорад [11].
7 октябри соли 2018, Пол Бийа дубора президент интихоб шуд ва дар интихоботи президентӣ 71,28% овозҳоро ба даст овард (оппозисиюни наздиктаринаш Морис Камто 14,23% овозҳоро ба даст овард) [12]. Камто изҳор дошт, ки интихобот тақаллуб шудааст. Дар моҳи январи соли 2019, Камто дар натиҷаи эътирозҳо алайҳи нақзи интихобот боздошт ва ба муддати 9 моҳ зиндонӣ шуд. Дар аввали моҳи октябри соли 2019, додгоҳи низомӣ Морис Камто ва даҳҳо тарафдорони ӯро раҳо кард. Ба гуфтаи нозирон, бо ин роҳ Президенти Камерун Пол Бийа мехоҳад барои мусолиҳа бо оппозисиюн нишон фиристад [13].
Эзоҳ
вироиш- ↑ Энциклопедия Брокгауз (нем.)
- ↑ Munzinger Personen (нем.)
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Бийя Поль. Биография, E-News.com.ua.
- ↑ Екатерина Адамова, Кирилл Новиков, Антон Парыгин, Максим Сухманский, Анна Черникова. Все мировые лидеры, Журнал «Власть» (1 сентябри 2003).(пайванди дастнорас)
- ↑ Кто есть кто в мировой политике. — М.: Политиздат, 1990. — С. 61. — ISBN 5-250-00513-6.
- ↑ 6.0 6.1 Jonathan C. Randal. Tales of Ex-Leader's Role In Revolt Stun Cameroon(англ.), The Washington Post (15 April 1984).
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Elections in Cameroon(англ.), AFRICAN ELECTIONS DATABASE.
- ↑ Кусов, Виталий. Поль Бийя: президент Камеруна, биография и правление(рус.), Правители Африки: XXI век. Проверено 15 Декабри 2017.
- ↑ David Wallechinsky, Tyrants: the World’s 20 Worst Living Dictators, Regan Press, 2006, pp. 286—290
- ↑ The World’s Worst Dictators — 2007
- ↑ Parade Magazine. « The Worlds 10 Worst Dictators», 22 March 2009
- ↑ BFM.ru. Президент Камеруна переизбран в седьмой раз(рус.), BFM.ru - деловой портал. Проверено 23 октябри 2018.
- ↑ [ttps://www.bbc.com/news/world-africa-49947652?intlink_from_url=https://www.bbc.com/news/topics/clm1wxp5p5jt/cameroon&link_location=live-reporting-story Cameroon opposition leader Maurice Kamto walks free from jail], BBC, 05.10.2019