Шамшод
Шамшод (форсӣ: شمشاد), шимшод (лот. Búxus) — як ҷинси бутта ё дарахтони хурди ҳамешасабзеро аз оилаи шамшодҳо гӯянд.
| Шамшод | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Табақабандии илмӣ | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Номи байнулмилалии илмӣ | |||||||||||||||||
| Buxus L., 1753 | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Тавсифоти гиёҳшинохтӣ
вироишБаргаш думчакӯтоҳ, гулаш майдаи бегулбарг. Мевааш ғӯзаи сеқирраи тухмдор, тухмаш сиёҳи байзашакл.
Парвариш
вироишҲама намуд ва навъҳои мазрӯи шамшод барои сабзкорӣ аҳамияти калон доранд. Махсусан шамшоди ҳамешасабз (Buxus sempervirens) дар Тоҷикистон хеле маъмул гаштааст. То 1 м қад мекашад. Дар шароити кӯҳистон хуб нашъунамо меёбад, дарахти сояпарвард буда, соле то 5 см қад мекашад. Зимистон баргҳояш бури сурхтоб мешаванд.
Шамшодро аз тухм, қаламча ва реша, зиёд мекунанд. Шамшод (махсусан навъҳои сояпарвард) 500—600 сол умр мебинад.
Корбурдҳо
вироишПӯстлох ва баргаш алклоиди буксин дорад. Ҷӯшоби реша, барг ва пӯслохи шамшодро табибони халқӣ чун доруи исҳоловар ва арақрон истифода мекунанд. Инчунин пӯстлохи шамшодро барои ранг кардани тибит ба кор мебаранд. Чуби шамшод сахт буда, дар кори харротӣ, кандакорӣ, ҳаккокӣ ва барои тайёр кардани маснуоти гуногун (моку, шона, ҷадвал, табақча, коса ва ғайра) қимати баланд дорад. Абӯисҳоқи Атъима гуфтааст:
Чӣ шева мекунад оби набот бо дили мо,
Ки бар табақчаи шамшоду косаи ҳалабист,
Таксономия
вироишСинонимҳо
вироишГунаҳо
вироиш
_and_Beech_(Fagus)_tree_forest_canopy,_Mezmay,_Russia.jpg)
Бино бар додаҳои вебгоҳи The Plant List, ҷинс шомили 104[2] намуд мебошад.
- Buxus acuminata Müll.Arg.
- Buxus acunae Borhidi & O.Muñiz
- Buxus acutata Friis
- Buxus aneura Urb.
- Buxus arborea Proctor
- Buxus austroyunnanensis Hatus.
- Buxus bahamensis Baker
- Buxus balearica Lam.
- Buxus baracoensis Borhidi & O.Muñiz
- Buxus bartlettii Standl.
- Buxus benguellensis Gilg
- Buxus bissei Eg.Köhler
- Buxus bodinieri H.Lév.
- Buxus braimbridgeorum Eg.Köhler
- Buxus brevipes Urb.
- Buxus calcarea G.E.Schatz & Lowry
- Buxus capuronii G.E.Schatz & Lowry
- Buxus chaoanensis H.G.Ye
- Buxus cipolinica Lowry & G.E.Schatz
- Buxus citrifolia (Willd.) Spreng.
- Buxus cochinchinensis Pierre ex Gagnep.
- Buxus conzattii Standl.
- Buxus cordata (Radcl.-Sm.) Friis
- Buxus crassifolia (Britton) Urb.
- Buxus cubana Baill.
- Buxus ekmanii Urb.
- Buxus excisa Urb.
- Buxus flaviramea (Britton) Mathou
- Buxus glomerata Müll.Arg.
- Buxus gonoclada (C.Wright) Müll.Arg.
- Buxus hainanensis Merr.
- Buxus harlandii Hance
- Buxus hebecarpa Hatus.
- Buxus henryi Mayr
- Buxus heterophylla Urb.
- Buxus hildebrandtii Baill.
- Buxus historica Borhidi & O.Muñiz
- Buxus holttumiana Hatus.
- Buxus humbertii G.E.Schatz & Lowry
- Buxus ichagensis Hatus.
- Buxus imbricata Urb.
- Buxus itremoensis G.E.Schatz & Lowry
- Buxus jaucoensis Eg.Köhler
- Buxus laevigata Spreng.
- Buxus lancifolia Brandegee
- Buxus latistyla Gagnep.
- Buxus leivae Eg.Köhler
- Buxus leonii (Britton) Mathou
- Buxus linearifolia M.Cheng
- Buxus lisowskii Bamps & Malaisse
- Buxus liukiuensis (Makino) Makino
- Buxus loheri Merr.
- Buxus macowanii Oliv.
- Buxus macrocarpa Capuron
- Buxus macrophylla (Britton) Fawc. & Rendle
- Buxus madagascarica Baill.
- Buxus malayana Ridl.
- Buxus marginalis (Britton) Urb.
- Buxus megistophylla H.Lév.
- Buxus mexicana Brandegee
- Buxus microphylla Siebold & Zucc.
- Buxus moana Alain
- Buxus moctezumae Eg.Köhler, R.Fernald & Zamudio
- Buxus mollicula W.W.Sm.
- Buxus monticola G.E.Schatz & Lowry
- Buxus moratii G.E.Schatz & Lowry
- Buxus muelleriana Urb.
- Buxus myrica H.Lév.
- Buxus natalensis (Oliv.) Hutch.
- Buxus nyasica Hutch.
- Buxus obovata Urb.
- Buxus obtusifolia (Mildbr.) Hutch.
- Buxus olivacea Urb.
- Buxus pachyphylla Merr.
- Buxus papillosa C.K.Schneid.
- Buxus pilosula Urb.
- Buxus portoricensis Alain
- Buxus pseudaneura Eg.Köhler
- Buxus pubescens Greenm.
- Buxus pubifolia Merr.
- Buxus pubiramea Merr. & Шаблон:Chun
- Buxus pulchella Baill.
- Buxus purdieana Baill.
- Buxus rabenantoandroi G.E.Schatz & Lowry
- Buxus retusa Müll.Arg.
- Buxus revoluta (Britton) Mathou
- Buxus rheedioides Urb.
- Buxus rivularis Merr.
- Buxus rolfei S.Vidal
- Buxus rugulosa Hatus.
- Buxus rupicola Ridl.
- Buxus sclerophylla Eg.Köhler
- Buxus sempervirens L.
- Buxus serpentinicola Eg.Köhler
- Buxus shaferi (Britton) Urb.
- Buxus sinica (Rehder & E.H.Wilson) M.Cheng
- Buxus stenophylla Hance
- Buxus subcolumnaris Müll.Arg.
- Buxus triptera Eg.Köhler
- Buxus vaccinioides (Britton) Urb.
- Buxus vahlii Baill.
- Buxus wallichiana Baill.
- Buxus wrightii Müll.Arg.
- Buxus yunquensis Eg.Köhler
Эзоҳ
вироиш- ↑ Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
- ↑ [https://web.archive.org/web/20190527042603/http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Buxaceae/Buxus/ Бойгонӣ шудааст 27 май 2019 сол. Феҳристи намудҳои ҷинси шамшод бар пояи додаҳои вебгоҳи The Plant List](англ.)Шаблон:Ref-la
Адабиёт
вироиш- Деревья и кустарники СССР, т., М., 1958;
- Исмаилов М. И., Вечнозелёные лиственные породы, дар кит. Деревья и кустарники для озеленения Таджикистана, Д., 1985.
Сарчашма
вироиш- Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.